Morgunblaðið - 04.12.2013, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 2013
Ég vil vekja athygli á
lögum um greiðslujöfn-
un fasteignaveðlána til
einstaklinga nr. 63/
1985.
Við skulum hafa í
huga að þetta eru orðin
28 ára gömul lög! Og
þau hafa gilt allan
þennan tíma. En hefur
verið farið eftir þeim?
Ég myndi vilja fá
skýringar og svör frá stjórnvöldum
við athugasemdum mínum.
Við skoðun fannst mér mjög mis-
vísandi hvernig stofnanir virtust
túlka og reikna kaupmátt. Lögin
miða að því að verðtrygging taki mið
af raunverulegum kaupmætti ein-
staklinga en ekki launavísitölu sem
slíkri.
Upphaflegur tilgangur laganna er
sá að gæta þess að afborganir hækki
ekki umfram kaupmátt launa og því
væri rangt og gegn upphaflegum til-
gangi laganna að reikna kaupmátt á
annan hátt (ég verð að vekja athygli
á nýlegri auglýsingu SA sem segir
kaupmátt hafa verið neikvæðan um
langt árabil. Þess þá heldur þarf að
skoða þetta).
Tökum skýringardæmi: Skuldari
tekur lán upp á kr. 10 millj. til 40 ára
og semur um að greiða kr. 40.000 á
mánuði. Fjölskyldan er með ráðstöf-
unartekjur sem leyfa greiðslu kr.
40.000 á mán. vegna fasteignakaup-
anna. Ef verðtryggingin er 8% og
raunhækkun kaupmáttar hefur
hækkað um 8% á árinu
þá má greiðslubyrði
lánsins hækka um 8%.
Ef verðtrygging er 8%
en kaupmáttur 4% skal
greiðslubyrði vera
óbreytt kr. 40.000
vegna þess að verð-
tryggingin er hærri en
kaupmáttur launa á
reiknuðu tímabili (eða
eftir atvikum það sem
greiðslubyrðin stóð í
seinast). Þessi 4% sem
eftir standa fyrir áhrif
verðtryggingarinnar skulu leggjast
aftan við höfuðstól lánsins, og er fjár-
málafyrirtækinu skylt að lengja
„sjálfkrafa“ í láninu eins og nauðsyn-
legt er svo greiðslubyrði lánsins
haldist óbreytt.Í þesum efnum er
frumkvæðis- og leiðbeiningarskylda
fjármálafyrirtækja lögbundin!
Þetta þýðir að ef verðtrygging
reiknaðs tímabils er umfram kaup-
mátt launa hækkar höfuðstóll lánsins
sem því nemur og til að greiðslubyrð-
in sé í samræmi við l. nr. 63/1985 á
lánafyrirtækið að sjá til þess að lengt
verði í láninu í samræmi við það.
Ég sjálfur hef aldrei á minni ævi
kynnst því að eftir þessu hafi verið
farið.
Í mínum huga er þetta skýrt.
Afborganir lána mega ekki hækka
umfram kaupmátt launa, afborgun
má ekki hækka meira en þau laun
sem ég hef til ráðstöfunar til fram-
færslu minnar. Ég get ekki skilið til-
gang þessara laga á annan hátt.
Það er kýrskýrt að eftir hrunið
2008 keyrði um þverbak þar sem
verðbólga fór um og yfir 20% og
kaupmáttur varð mjög neikvæður.
Samt hækkuðu afborganir lánanna
mjög mikið, og enginn gerði neitt.
Eftir hrun tvöfaldaðist því sem næst
greiðslubyrði verðtryggðra íbúð-
arlána á Íslandi. Það þýddi að skuld-
ari, sem annars hefði getað staðið í
skilum og haldið heimili sínu og fjöl-
skyldu sinnar, gat ekki staðið í skil-
um með afborganir íbúðarláns síns.
Það þýddi að fjármálafyrirtækið gat
gjaldfellt skuldina og hafið aðför skv.
aðfaralögum. Það stoppuðu stjórn-
völd hins vegar með að frysta allt
tímabundið. En það breytti ekki
stöðu skuldarans til lengri tíma litið.
Það var of seint.
Það sem ég velti fyrir mér er
þetta!
Ef farið hefði verið að lögum nr.
63/1985, hversu margar fjölskyldur
hefðu getað haldið heimilum sínum
ef greiðslubyrðin hefði verið leiðrétt í
samræmi við lögin? Skuldarinn hefði
getað haldið heimili sínu ef hann
hefði kosið svo, hann hefði þá sjálfur
haft val um að búa áfram í eigninni
og greiða af láninu þó hann missti
eignarhlut sinn í kjaft verðtrygging-
arinnar.
Ég velti því mikið fyrir mér hversu
stór hluti fjölskyldna þessa lands
hefðu átt að fá að búa óáreitt í eign
sinni og þar með ekki þurft að þola
að vera borin út. Þeir skuldarar
hefðu ekki þurft að þola aðför og
nauðungarsölur ef fjármálafyr-
irtækin hefðu farið að lögum nr. 63/
1985.
Engin eftirlitsstofnun sá neitt né
gerði neitt, heimilin voru með öllu
varnarlaus. Og þar sem ekkert var
gert leiddi það til þess að unnt var að
ganga að þessum fjölskyldum eins og
vanskilamanneskjum og það þó van-
skilin mætti rekja beint til þess að
fjármálafyrirtækin fóru offari sbr.
rannsóknarskýrslu Alþingis!
Ég skora á stjórnvöld að láta
skoða þetta atriði. Það er mjög mik-
ilvægt að þetta verði skýrt almenni-
lega því verðtryggingin er enn við
lýði og gríðarlega mikilvægt að stað-
ið verði rétt að innheimtu afborgana
fasteignalána nú þegar umfangs-
mesta allsherjar-endurskipulagning
telst fara fram í skuldamálum heim-
ilanna. Sú endurskipulagning kann
að missa marks ef stjórnvöld skoða
ekki þetta réttlætismál.
Eins og árið 1985 þá þurfa stjórn-
völd að passa upp á það að fjármála-
fyrirtækin geti ekki hagnýtt sér
verðtrygginguna til að véla til sín
eignir almennings að óbreyttu, þá
þegar, eða ef, þeim hugnast svo.
Áhrif verðtryggingar á „afborganir“
heimilanna – lögbrot eða ekki lögbrot?
Eftir Jakob Inga
Jakobsson » Afborganir lána
mega ekki hækka
umfram kaupmátt
launa, afborgun má ekki
hækka meira en þau
laun sem ég hef til ráð-
stöfunar til framfærslu
minnar.
Jakob Ingi Jakobsson
Höfundur er lögfræðingur ML.
Móttaka
aðsendra
greina
Morgunblaðið er vettvangur lif-
andi umræðu í landinu og birtir
aðsendar greinar alla útgáfu-
daga.
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsam-
lega beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í notk-
un og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morg-
unblaðsins og höfunda.
Morgunblaðið birtir ekki greinar
sem einnig eru sendar eru á aðra
miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir
Morgunblaðslógóinu efst í hægra
horni forsíðu mbl.is. Þegar
smellt er á lógóið birtist felli-
gluggi þar sem liðurinn "Senda
inn grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem inn-
sendikerfið er notað þarf notand-
inn að nýskrá sig inn í kerfið. Ít-
arlegar leiðbeiningar fylgja
hverju þrepi í skráningarferlinu.
Eftir að viðkomandi hefur skráð
sig sem notanda í kerfið nóg að
slá inn kennitölu notanda og lyk-
ilorð til að opna svæðið. Hægt er
að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir
starfsfólk Morgunblaðsins alla
virka daga í síma 569-1100 frá kl.
8-18.
Náttúrulegt val
án bragðefna
án gelatíns
án rotvarnarefna
hrein
mjólkurafurð
1
2
3