Morgunblaðið - 04.12.2013, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. DESEMBER 2013
Samfélagið er
skekið yfir því áfalli
að persónulegum
samskiptagögnum
þúsunda einstaklinga
var nýlega stolið úr
tölvukerfum Voda-
fone og þeim dreift á
netinu svo allir sem
vilja fá nú að hnýsast
í þessi prívatgögn,
sem sum hver eru
mjög viðkvæm og
persónuleg. Það er kaldhæðni örlag-
anna að netsíðan „deildu.net“ þar
sem daglega er stunduð skipuleg
brotastarfsemi gegn hugverkarétt-
indum hefur dreift þessum gögnum í
gegn netkerfi Vodafone og annarra
íslenskra fjarskiptafyrirtækja en
þessi fyrirtæki hafa barist af fítons-
krafti gegn kröfum hugverkarétt-
hafa um að loka á starfsemi netsíð-
unnar.
Til upprifjunar af þessu tilefni
skal minnt á að fyrir fáum árum
lenti Jónína nokkur Benedikts-
dóttir, í þeirri ósvinnu að hennar
prívat tölvupóstum var stolið úr
hennar tölvu og póstarnir birtir,
gegn hennar vilja, í Fréttablaðinu
undir þeim formerkjum að þessi prí-
vatsamskipti Jónínu við ýmsa nafn-
greinda menn ætti erindi við al-
menning vegna svonefnds
Baugsmáls, sem hún tengdist þó
ekkert. Fréttablaðinu
þótti mikill sómi að birt-
ingunni og blaðamað-
urinn sem vann fréttir
úr stolnu tölvupóstunum
hlaut blaðamannaverð-
laun fyrir.
Í dómsmáli sem Jón-
ína höfðaði sjálf til þess
að fá lagt bann við op-
inberri fjölmiðlabirtingu
póstanna og knýja fram
refsingu fyrir brot gegn
persónu friðhelgi henn-
ar féllst Hæstiréttur á
að umfjöllun Frétta-
blaðsins um málefni Jónínu hefði
beinst gegn einkamálefnum í skiln-
ingi 229. gr. almennra hegning-
arlaga. Þrátt fyrir það var nið-
urstaða dómsins sú að ritstjóra
Fréttablaðsins skyldi ekki gerð refs-
ing fyrir að birta einkamálefni henn-
ar. Var sú ákvörðun dómsins rök-
studd með því að Fréttablaðið hefði
skrifað um Baugsmálið, sem var
málefni sem að mati dómsins hafði
að „... geyma efni, sem átti erindi til
almennings og varðaði mál, sem
miklar deilur höfðu staðið um í þjóð-
félaginu...“. Taldi Hæstiréttur um
hina óleyfilegu birtingu tölvupóst-
anna „að ekki hafi verið gengið nær
einkalífi [Jónínu] en óhjákvæmilegt
var í opinberri umræðu um málefni,
sem varðaði almenning. Að öllu
þessu virtu verður lagt til grundvall-
ar að nægar ástæður hafi verið fyrir
hendi, sem réttlættu birtingu þess-
ara skrifa blaðsins...“ eins og það er
orðað í dómi Hæstaréttar.
Með hliðsjón af þessari nið-
urstöðu Hæstaréttar geta fjölmarg-
ir þeirra sem eru þolendur þessa
þjófnaðar prívatgagna frá Vodafone
átt von á því að fjallað verði um prí-
vat samskipti þeirra við aðra í fjöl-
miðlum ef samhengið er „efni sem á
erindi til almennings“. Áhyggjuefni
þessa fólks ætti sérstaklega að vera
það að skv. sumum fjölmiðlum
landsins eiga allar upplýsingar „er-
indi til almennings“. Það verður
fróðlegt að sjá hvort fleiri blaða-
mannaverðlaun á Íslandi verða veitt
fyrir óleyfilega opinbera birtingu á
einkamálefnum fólks sem eiga „er-
indi til almennings“ að mati dóm-
stóla.
Erindi til almennings?
Eftir Hróbjart
Jónatansson » ...geta fjölmargir
þeirra sem eru þol-
endur þessa þjófnaðar
prívatgagna frá Voda-
fone átt von á því að
fjallað verði um prívat
samskipti þeirra við
aðra í fjölmiðlum ef
samhengið er „efni sem
á erindi til almennings“.Hróbjartur Jónatansson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Bréf til blaðsins
...alveg með’etta
Fylgir Morgunblaðinu alla fimmtudaga
Þegar ég sótti um akstur almenn-
ingsvagna úti í Slóvakíu kom í ljós að
ég hafði ekki tilskilin réttindi á meg-
inlandi Evrópu, þó að ég hefði ekið
strætisvagni í tvo áratugi á Íslandi.
Evrópusambandið hafði lögbund-
ið nýja reglugerð varðandi akstur
strætisvagna, rútubifreiða og flutn-
ingabíla. Það hafði komið á viku
námskeiði fyrir bílstjóra þessara
ökutækja, sem þeir eru skyldugir að
taka til að öðlast tilskilin réttindi.
Það sem kom
mér hve mest á
óvart á þessu
námskeiði, var að
námskeið þetta
fól aðallega í sér
kennslu í lög-
bundnum rétt-
indum bílstjóra,
hvað viðkemur ör-
yggi og hvíld-
artíma þeirra, og
er því bílstjórum afar gagnlegt.
Þetta er reglugerð númer 561/
2006, sem lögbindur hvíldartíma bíl-
stjóra, aðstæður hvíldarstaðar og
henni er framfylgt með ökurita, sem
er til staðar í ökutækjum þeirra
landa, sem eru á svæði Evrópusam-
bandsins. Reglur þessar eru fyrst og
fremst settar til þess að tryggja að
bílstjórar fái sinn hvíldartíma, sem er
nauðsynlegur vegna öryggis bíl-
stjóra, umferðar og ekki síst út frá
mannúðarsjónarmiði og mannrétt-
indum.
Reglum þessum hefur ekki verið
komið á fyrir bílstjóra á Íslandi, sem
þó er mikil þörf á í dag. Ástæðan er
einfaldlega sú að reglugerðin yrði
mjög kostnaðarsöm fyrir fyrirtækin
á Íslandi. Námskeiðið kostar hér úti
um 400 evrur. Námskeiðið sjálft um
300 með sérstöku leyfisgjaldi,
þriggja tíma sálfræðiprófi, sem kost-
ar 60 evrur og læknisskoðun á 30
evrur.
Mér var tjáð hjá umferðarstofu í
Reykjavík, að þetta prófskírteini
yrði ekki undir 100 þúsund krónum
á Íslandi, þegar og ef það yrði lög-
bundið.
Með tilkomu lögbundins hvíld-
artíma fyrir vagnstjóra stræt-
isvagna þyrftu fyrirtæki að endur-
skoða leiðakerfi og vaktakerfi, sem
myndi kosta þau offjár. Þau hafa því
verið mótfallin því að lögbinda þess-
ar reglur sem skiljanlegt er. Nauð-
synlegt yrði að setja inn afleys-
ingamenn á vöktum, sem fyrirtæki
hafa sum þrjóskast við á kostnað
vagnstjóra, enda aukaútgjöld, sem
reynt er að spara í lengstu löð.
Að aka strætisvagni í höfuðborg
samfleytt í níu klukkutíma, er þreyt-
andi verkefni, sérstaklega ef öku-
menn fá ekki nóga hvíld og mat-
arhlé. Á sumum leiðum
strætisvagna höfuðborgarsvæðisins
á Íslandi eru ekki matarhlé, enda
ekki nema örfáar mínútur á milli
ferða og gefur auga leið að á þeim
tíma matast menn ekki í næði né fá
nauðsynlega hvíld áður en þeir
verða að rjúka af stað aftur.
Hæfnisskírteini Evrópusam-
bandsins sem kallast Driver Qualif-
ication Card á enskri tungu er því
lofsvert framtak, sem vonandi verð-
ur lögleitt á Íslandi sem fyrst. Það
yrði til að tryggja réttindi meira-
prófsbílstjóra og sér í lagi stræt-
isvagnabílstjóra, því hvíldartíma og
matarhléum vagnstjóra er verulega
ábótavant og stofnar öryggi þeirra,
farþega og umferðarmenningu í
hættu.
Ánægðir vagnstjórar yrðu mun
betri kostur fyrir umferðarmenn-
inguna og farþega almennings-
samgangna, svo ekki sé talað um
heilsufar vagnstjóra, þó að þeir yrðu
umtalsvert dýrari í rekstri fyrir fyr-
irtækin.
Einar Ingvi Magnússon
vagnstjóri.
Meiraprófsréttindi Evrópusambandsins
Frá Einari Ingva Magnússyni
Einar Ingvi
Magnússon
54 54 300 • SMIÐJUVEGUR 7 • KÓPAVOGUR
Eina glerverksmiðjan á landinu með vottaða framleiðslu
RENNIHURÐIR Á KYNNINGARVERÐI
Sparar pláss
Öruggt og traust
Einfalt í uppsetningu
Tilbúnar til afgreiðslu
vegghengdar agila 50
rennihurðabrautir með
hertu 8mm sýruþveignu
gleri og fingurgróp á
frábæru verði, 99.500 kr
F A G M E N N S K A A L L A L E I Ð
Skeifan 3 E-F • 108 Reykjavík • Sími 581 2333 • rafver.is