Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.01.2014, Blaðsíða 4

Þjóðlegt og
gott – að
sumra mati
Það er árviss viðburður aðeinhverjir sleikja út um ábóndadaginn og jafnvel
margar vikur þar á undan, en
aðrir kúgast. Mega ekki til þess
hugsa að setja hinn „gamla,
góða“ mat inn fyrir varir sínar.
Hvað sem öðru líður gengur
þorrinn í garð, sums staðar er
blásið í lúðra en aðrir læðast
með veggjum, jafnvel með
klemmu á nefinu...
Á öldum áður var matur súrs-
aður og reyktur af nauðyn, ekki
endilega illri en altjent nauðsyn,
til þess að hann skemmdist ekki.
Þá hljóp enginn að frystikistu til
að ná sér í kræsingar enda ekki
búið að finna upp það þarfaþing.
Sum börn vilja hákarl
Þorrablót eru nú haldin víða um
borg og bæ, og jafnvel yngstu
kynslóðinnni eru haldin slík sam-
kvæmi, þótt með heldur öðrum
brag sé en annars.
„Flestir leikskólar halda orðið
þorrablót þó einhver munur sé á
milli skóla. Við höfum gert þetta
í ein 10-15 ár,“ sagði Kristín
Einarsdóttir leikskólastjóri á
Garðaborg við Bústaðaveg í
Reykjavík við Sunnudagsblað
Morgunblaðsins. Þar var líf og
fjör í gær, á bóndadaginn, þegar
meðfylgjandi myndir voru teknar.
„Við erum með hangikjöt, svo
allir geti borðað eitthvað, en líka
súrt slátur, sviðasultu, harðfisk,
flatkökur og meira að segja há-
karl.“ Kristín játar að börnunum
þyki hákarlinn misjafnlega spenn-
andi. Ekki fáist öll til að smakka
hann, sum taki hann með hraði
út úr sér aftur, en einhverjir
borði hákarlinn með bestu lyst.
„Áður en þorrablótið fer fram
eru krakkarnir fræddir um þorr-
ann, hvað gömlu mánuðirnir heita
og svo er auðvitað talað um mat-
inn. Við segjum þeim af hverju
hann hafi verið geymdur öðru
vísi en þau eru vön núna. Svo
höfum við þann sið að eldri
krakkarnir, sem eru 4-6 ára,
koma allir með eitthvað gamalt
heiman að frá sér og segja frá
því.“
Óhætt er að segja að þorrablót
séu í tísku og hafi verið um
nokkurt skeið. Þau þóttu reyndar
ekki sérlega spennandi á mölinni
lengi vel, átthagafélög fólks utan
af landi tóku upp á því að bjóða
upp á slíkar samkomur á fyrri
hluta aldarinnar sem leið en það
var ekki fyrr en
1958 sem orðið
þorramatur var fyrst
notað að því er best
er vitað, þegar Hall-
dór S. Gröndal, þá
veitingamaður í
Naustinu, auglýsti í
þá veru.
Í frétt Morg-
unblaðsins frá þess-
um tíma segir að
með þorramat sé átt
við „íslenskan mat,
Ekkert kynslóðabil. Jóna Aðalheiður Vilhjálmsdóttir, leikskólakennari á Garðaborg og Sara Sæmundsdóttir, fimm ára.
Morgunblaðið/Þórður
ÞORRABLÓT ERU VÍÐA SKEMMTILEGUSTU SAMKOMUR
ÁRSINS. YNGSTA KYNSLÓÐIN VIRÐIST KOMIN Á BRAGÐIÐ
verkaðan að fornum hætti,
reyktan, súrsaðan og morkinn“.
Súrir pungar, sviðakjammar,
slátur, og hvað þetta nú allt
heitir, ruddi sér svo smám sam-
an til rúms og nú eru þorrablót
hinna ýmsu félagasamtaka með
fjölmennustu veislum á höf-
uðborgarsvæðinu og ekki síður
út um land.
Sá sem þetta ritar man sum-
ur í sveit þar sem saltkjöt og
annað góðgæti var sótt í tunnu
sem grafin var í túninu, enda
rafmagn ekki komið í sveitina.
Er þó ekki nema tæp hálf öld
síðan og finnst sumum ótrúlegt.
Sami getur haldið því fram með
vissu og af reynslu að óvíða er
fjörið og gleðin meiri en á „al-
vöru“ sveitaþorrablóti, þar sem
boðið er upp á heimatilbúin
skemmtiatriði og gert hæfilegt
grín að náunganum, stiginn dans
og svo sungið með hárri raust
inn í nóttina.
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26.1. 2014
Mjög er haldið í hefðir þegar þorramaturinn er annars vegar, og ekki
hefur verið mikið um nýjungar á seinni árum. SS bauð þó upp á rús-
ínublóðmör í fyrsta skipti að þessu sinni. „Við vitum sem er að góðir
hlutir gerast hægt og höfum tekið um 107 ár í að koma rúsínu-
blóðmörnum á markað!“ segir Oddur Árnason, verksmiðjustjóri SS
á Hvolsvelli, en sumir landsmenn ólust reyndar upp við að rúsínur
væru settar í slátur.
Svalasta nýjungin í ár, og þótt litið sé einhver ár aftur í tímann, er
hins vegar sennilega súrsaðir lambatitt-
lingar frá Norðlenska. Tilurð þeirra má
rekja til þess að Icelandic Byproducts,
dótturfyrirtæki Norðlenska á Húsavík,
hefur á síðustu árum unnið alls kyns auka-
afurðir og selt úr landi; garnir, vambir,
bein, lambir og tittlinga, sem allt er notað
til manneldis, aðallega í Afríku og Kína.
Þess vegna kviknaði hugmyndin að því að
bjóða upp á tittlingana súrsaða á þorr-
anum. Engum sögum fer af viðtökum!
SÚRSAÐIR LAMBATITTLINGAR!
* Við lifum á hákarli, hrútspungum, magálum, léttmjólk, við stjórnvölinn höfum við staðið og stöndum þar enn. Íslenskir karlmenn, eftir Valgeir Guðjónsson og Egil Ólafsson. Stuðmenn fluttu.ÞjóðmálSKAPTI HALLGRÍMSSON
skapti@mbl.is
Bjartur Einarsson var ekki sérlega hrifinn af hákarli en þótti rauðkál gómsætt.