Morgunblaðið - 04.01.2014, Blaðsíða 12

VIÐTAL
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Af þeim konum sem hingað koma
eru þær sem eru af erlendum upp-
runa líklega þær sem eru í erfiðustu
stöðunni. Oft hafa þær mjög tak-
markað félagslegt bakland eða
stuðning hér heima. Oft tekur þær
langan tíma að koma undir sig fót-
unum að nýju,“ segir Sigþrúður
Guðmundsdóttir, framkvæmda-
stýra Kvennaathvarfsins.
Um helmingur af
erlendum uppruna
Alls 125 konur og 97 börn dvöld-
ust í Kvennaathafinu á síðasta ári.
Alls 59 þessara kvenna, eða um 47%
af heildinni, voru af erlendum upp-
runa. Er það heldur lægra hlutfall
en árið á undan, 2011. Misjafnt var
hve langur dvalartími kvennanna
var; stundum aðeins sólarhringur
eða brot úr degi upp í 185 daga í til-
viki þeirra sem lengst voru.
Auk þessara kvenna komu 225
konur í viðtöl í athvarfið til að fá
ráðgjöf og stuðning vegna ofbeldis í
samböndum. Þær voru að mestum
hluta íslenskar; 49 voru af erlend-
um uppruna eða 22%. Karlarnir
sem konurnar eru að flýja eru í
flestum tilvikum Íslendingar, eða
um 80%.
„Sögur kvennanna eru afar mis-
munandi og margt sem spilar inn í
aðstæður þeirra,“ segir Sigþrúður
sem hefur stýrt starfsemi Kvenna-
athvarfsins frá árinu 2006. Hún
segir atvinnumál eiga sinn þátt í því
hvernig aðstæður kvennanna eru,
t.d. hvort þær hafi atvinnuleyfi og
starfi eftir leikreglum samfélagsins.
Eðlilega þrengi stöðu þeirra ef þær
séu í svartri vinnu og illa launaðri,
geti þá ekki lifað af launum sínum
og hafi litla íslenskukunnáttu.
Raunar sé allur gangur á því al-
mennt hvort þær geta lifað af laun-
unum sínum þótt þær séu í fullu
starfi og fái greitt skv. kjarasamn-
ingum.
Skilnaðarmál
lengi í gegnum kerfið
„Svo koma inn í þetta póstar eins
og þeir hvort konan sé með íslenska
kennitölu, hver staða hennar er
varðandi forsjá ef börn eru í spilinu
og svo eru húsnæðismálin oft erfið.
Konurnar eru á stundum nánast á
götunni og hafa ekki í mörg hús að
venda,“ segir Sigþrúður. „Réttur til
húsaleigu- og barnabóta og með-
lagsgreiðslna er bundinn því hvort
skilnaður er genginn í gegn – en
slík mál geta verið allt að eitt ár að
fara í gegnum kerfið. Og stundum
er skilnaður enginn endapunktur.
Ofbeldi karlsins, þótt með öðrum
hætti sé, getur haldið áfram þótt
konan sé farin úr húsi.“
Sumar þær kvenna sem til Sig-
þrúðar og samstarfskvenna hennar
leita eru eins og hún segir sjálf „í
skelfilegu millibilsástandi“. Þar vís-
ar hún til þess að skilnaður, sem að
framan greinir, geti verið tals-
verðan tíma að fara í gegnum kerf-
ið. Sérstaklega sé það þegar karlinn
þráast við og setur bremsu á málið.
„Vandinn er að konurnar eiga
eiginlega ekki öruggt skjól og
ganga dálítið mikið á veggi, einkum
þegar skilnaður dregst á langinn.
Þá getur kerfið sagt sem svo, í sam-
ræmi við pappírana, að kona sé gift
og í öruggu húsnæði þótt veruleik-
inn sé í raun allt annar. Veruleikinn
passar ekki inn í kassann. Nei, og
sjálfsagt höfum við sem að þessum
málum störfum ekki þrýst á stjórn-
völd jafnkröfuglega og vera ber svo
hægt sé að flýta afgreiðslu skiln-
aðarmála. Ég tel hins vegar mjög
verðugt að það verði gert,“ segir
Sigrþrúður og heldur áfram:
„Hluti af því þrátefli sem oft fylgir
skilnaðarmálum er að eignaskipti
ganga ekki í gegn. Í skilnaðarmálum
þar sem þroskað fólk gengur frá
hlutunum af yfirvegun ætti slíkt að
geta gengið hávaðalaust fyrir sig. Í
þeim málum sem ég kynnist svo oft
gengur konan út af heimilinu slypp
og snauð og ofbeldismaðurinn ræður
því hvaða aðgang hún hefur að eign-
um sínum eftir að hún fer. Fargar
þeim jafnvel fremur en að konan –
hugsanlega barnsmóðir hans – fái að
nálgast þær. Annars held ég að sum-
ir menn beiti ofbeldi ekki beinlínis af
grimmd eða illsku heldur meira
vegna minnimáttarkenndar, hræðslu
við að missa stjórnina eða missa kon-
una frá sér, af því að þeir kunna ekki
aðrar leiðir til að leysa ágreining.
Svo blandast kynjahallinn í sam-
félaginu almennt inn í þetta. Sú hug-
mynd að karlar eigi að vera hús-
bændur á sínu heimili, hugmyndin
um eignarhald karla á konum sínum,
hugmyndin um að karlar eigi rétt til
kynlífs í samböndum hvernig sem
konan sé stemmd og ýmislegt í þeim
dúr. Svo eru það óargadýrin, sem
beita ofbeldi af allt öðrum ástæðum,
en hvaða hvatir gera þá að slíkum er
nokkuð sem ég kann ekki að svara.
Auglýst eftir innbúi
Við í Kvennaathvarfinu auglýstum
í desember fjórum sinnum eftir
innbúi fyrir konur sem til okkar leit-
uðu nánast allslausar og þurftu að
skapa sér nýja framtíð. Það gekk
vonum framar, kjallarinn í athvarf-
inu fylltist af alls konar góssi sem nú
nýist vel á að minnsta kosti fjórum
nýjum heimilum,“ segir Sigþrúður
Guðmundsdóttir.
Annar þáttur í starfsemi Kvenna-
athvarfsins sem Sigþrúður getur
sérstaklega eru stuðningsviðtöl við
konur sem hafa þurft að þola ofbeldi
og gengið í gegnum erfiðan skilnað.
„Það tekur þessar konur oft langan
tíma að byggja sig upp eftir skilnað.
Bæði þurfa þær félagslega ráðgjöf
og uppbyggingu og einnig aðstoð við
að koma sínum veraldlegu málum á
hreint, svo sem að semja um skuldir
og þess háttar. Konur sem brotist
hafa út úr ofbeldissambandi búa oft
yfir gríðarlegum styrk enda hafa
þær lifað af aðstæður sem ómögulegt
er að ímynda sér. Þær þurfa að rífa
upp þennan styrk en svo er allur
gangur á því hvort þær hafa tíma og
aðstæður til að vinna sig í þá átt.
Ætli þær þurfi ekki bara oft að bíta á
jaxlinn.“
Morgunblaðið/Þórður
Hjálp „Það tekur þessar konur oft langan tíma að byggja sig upp eftir skilnað.
Bæði þurfa þær félagslega ráðgjöf og uppbyggingu og einnig aðstoð við að
koma sínum veraldlegu málum á hreint,“ segir Sigþrúður Guðmundsdóttir.
Hafa mikinn styrk og
þurfa að bíta á jaxlinn
 Konur af erlendum uppruna nær helmingur þeirra sem
leita í Kvennaathvarfið  Óargadýr með minnimáttarkennd
Konur í neyð
» Alls 125 konur og 97 börn
komu til lengri eða skemmri
dvalar í Kvennaathafinu í fyrra.
» Konur sem brotist hafa út úr
ofbeldissambandi hafa lifað
aðstæður sem ómögulegt er
að ímynda sér.
» Auglýstu í desember fjórum
sinnum eftir innbúi fyrir konur
sem voru allslausar.
» Sumir menn beita ofbeldi,
ekki beinlínis af grimmd eða
illsku heldur frekar vegna
minnimáttarkenndar.
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JANÚAR 2014
Lækjargötu og Vesturgötu
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Íbúar á nýjum stúdentagörðum að
Sæmundargötu 20 hafa til þessa ekki
getað flutt lögheimili þangað þrátt
fyrir að fyrstu íbúar hafi flutt þar inn
14. desember. Ástæðuna má rekja til
mistaka í skráningu hjá byggingar-
fulltrúa Reykjavíkur og fékkst það
staðfest á skrifstofu hans í gær. Fyr-
ir vikið hafa íbúar ekki getað sótt um
húsaleigubætur. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Félagsstofnun stúdenta
eru dæmi um að fólk hafi orðið af
húsaleigubótum í desember vegna
þessa.
Önnur byggingin skráð
Forsaga málsins er sú að fulltrúi
frá byggingafulltrúa gerði úttekt á
nýbyggingunum á Sæmundargötu
18 og 20 þann 13. desember síðastlið-
inn. Báðar byggingar stóðust skoðun
og fóru frá því að vera á bygging-
arstigi 1, eða í byggingu, yfir á bygg-
ingarstig 6 sem þýðir að þær séu til-
búnar til búsetu. Með réttu hefðu
íbúar því átt að geta skráð nýtt lög-
heimili hjá Þjóðskrá daginn eftir
þegar leigusamningur tók gildi. Hins
vegar láðist byggingafulltrúa að
breyta skráningunni hjá Landskrán-
ingu fasteigna fyrir byggingu nr. 20
en búið er að gera það fyrir bygg-
ingu nr. 18. Fyrir vikið hefur tölvu-
kerfi Þjóðskrár ekki upplýsingar um
að bygging nr. 20 sé hæf til búsetu.
Íbúar sem fluttu inn 14. desember
gátu því ekki sótt um húsaleigubæt-
ur en fresturinn rennur út 16. hvers
mánaðar.
Hjá Félagsstofnun stúdenta feng-
ust ennfremur þær upplýsingar að
byggingareftirlitsmaður stofnunar-
innar hefði í tvígang ýtt á eftir því að
skráningunni yrði breytt en án ár-
angurs. Eingöngu byggingafulltrúi
getur breytt skráningunni. Alls eru
133 íbúðir við Sæmundargötu 18 og
20 og hefur 110 íbúðum verið úthlut-
að.
Morgunblaðið/Þórður
Sæmundargata 20 Íbúar hafa ekki
getað flutt lögheimili þangað.
Engar bætur
vegna mistaka
 Láðist að breyta skráningu byggingar
Mörg samtök og stofnanir vinna
að velferðarmálum, með sambæri-
legum hætti og Kvennaathvarfið
gerir. Þeirra í millum segir Sig-
þrúður Guðmundsdóttir að sé
ágætt samstarf enda verkefnin af
svipuðum meiði.
„Það er auðvitað svolítið upp og
ofan og fer eftir aðstæðum í
hverju máli um sig með hverjum
við störfum. Við erum til dæmis í
góðu samstarfi við lögregluna á
höfuðborgarsvæðinu, enda leita
konurnar oft hingað vegna ofbeld-
is sem eðlilega eru mál sem lög-
reglan sinnir. Þá erum við í miklum
samskiptum við starfsfólk fé-
lagsþjónustu hér og hvar um land-
ið og þá eðlilega mest velferð-
arsvið Reykjavíkurborgar. Þá
eigum við gott samstarf við Mann-
réttindaskrifstofu Íslands en
þangað sækja flestar erlendu dval-
arkonurnar lögfræðiráðgjöf.“
Víðtæk samvinna um velferð
STARFA MEÐ LÖGREGLU OG FÉLAGSÞJÓNUSTU