Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.02.2014, Page 44

Fjármál
heimilanna
Átta vikna reglan
EPA
*Verð á flugmiðum sveiflast til og oft erfittfyrir neytendur að átta sig á hvenær bester að kaupa. Eru miðarnir ódýrastir ásíðustu stundu? Eða er sniðugt að kaupamiða með sem lengstum fyrirvara?Rannsókn hagfræðingsins MakotoWatanabe árið 2010 leiddi í ljós að bestu
líkurnar á góðu verði eru þegar átta vik-
ur eru í flugdaginn.
Hjónin Sólrún Gunnarsdóttir fiðlu-
leikari og Friðrik Jónsson sál-
fræðinemi haga lífinu sínu sam-
kvæmt því mottói að lífið sé
skemmtilegra ef fólk leyfir sér að
vera smáskrítið og öðruvísi. Eftir að
fá tvo loðbolta af kattarkyni á heim-
ilið hafa kettir orðið þeim mikil-
vægir, göngutúrar um hverfi að
kynnast öllum kisunum urðu þess
valdandi að þau stofnuðu Facebook-
hópinn Kattavaktin þar sem katta-
unnendur hjálpast að við að koma
týndum kisum aftur heim til sín.
Hvað eruð þið
mörg í heimili?
Hér býr einn ungur maður og tvær
til þrjár kisur, eftir því hvort Sólrún
er talin með þeim (sem ég myndi
persónulega gera). Risastóri, snjalli
Sveinn og litli matarþjófurinn hann
Bilbó sjá til þess að bæta auka lögum
af hári á föt heimilisins.
Hvað áttu alltaf
til í ísskápnum?
Pepperóní og maís. Maís hefur þann
undursamlega hæfileika að passa vel
með öllu og pepperóní er nauðsyn-
legasta kjötáleggið. Svo er nú alltaf
passað upp á harðfisksbirgðirnar til
að gera kisum glaðan dag, þá breyt-
ist Bilbó litli í Gollri þegar ljúfling-
urinn fyllist urrandi grundsemda um
að allir ætli að stela harðfiskinum
hans.
Hvað fer fjölskyldan með í
mat og hreinlætisvörur á
viku?
Það er nú ekki mikið, ætli það sé
ekki svona um það bil 15.000. Við
stefnum yfirleitt á 10.000 en skyndi-
biti eða hvítvínsflöskur kunna að
freista okkar af og til, sérstaklega
þegar um vinahittinga er að ræða.
Hvað freistar helst í mat-
vörubúðinni?
Ætli það sé ekki gosið (koffínfíknin
er fögur) og ísarnir (við gerum
reyndar heimatilbúinn ís svo við er-
um orðin smásnobb með þá, en Ben
& Jerries klikkar ekki).
Hvernig sparar þú
í heimilishaldinu?
Bíllaus lífsstíll okkar sparar hrúgur af
peningum, við mælum með því fyrir
alla. Fólki finnst kannski erfitt að
venjast því en það breytir öllu fyrir
fjármálin. Svo eru ódýr áhugamál:
borðspil eru okkar helsta tóm-
stundaiðja, ódýr og gefandi fyrir fé-
lagsleg samskipti.
Hvað vantar helst
á heimilið?
Auka frystir er draumurinn! Okk-
ur langar að eiga alltaf nokkrar
tegundir af heimatilbúnum ís tilbú-
inn, sem okkur skortir pláss fyrir,
og geta boðið upp á ísbar fyrir
gesti.
Eyðir þú í sparnað?
Ætli borðspilasöfnin komist ekki
næst því. Við lítum svo á að í hvert
sinn sem við fjárfestum í enn einu
borðspilinu séum við að styðja við
ódýr áhugamál. Þau verða hræódýr
með nógu mikilli notkun, ef maður
horfir á verð fyrir skemmtun!
FRIÐRIK JÓNSSON OG SÓLRÚN GUNNARSDÓTTIR
Spara með spilunum
Friðrik og Sólrún stýra Kattavaktinni og gera heimalagaðan ís.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Aurapúkinn hefur yndi af lífsins
lystisemdum en um leið veit hann
að það sem er dýrara og fínna er
ekki alltaf peninganna virði.
Púkanum finnst það t.d. oft eiga
við þegar kemur að matvöru.
Aurapúkinn fór eitt sinn í gegn-
um tímabil þar sem hann þóttist
vera agalegur kaffisnobbari. Hann
fjárfesti í pressukönnu og agalega
fínum bollum, og drakk með mikilli
viðhöfn. Svo líða árin og aðstæður
breytast, svo púkinn þurfti einn
daginn að láta sér nægja að kaupa
skyndikaffi.
Nema hvað skyndikaffið reyndist
alls ekki svo slæmt, enda einhver
sérútgáfa með fáguðu nafni. En
hvað gerist svo? Jú, enn harðnar í
ári og Púkinn kaupir „venjulegu“
týpuna af skyndikaffi og var hún
barasta líka í fínasta lagi. Undir lok-
in keypti púkinn afskaplega ódýra
sparnaðarútgáfu frá sama kaffifram-
leiðanda og sopinn er alveg jafn-
góður og hann hefur alltaf verið –
en hver bolli bara miklu ódýrari.
púkinn
Aura-
Er óhætt að
kaupa ódýrt?
U
mræðan um vöruverð á
Íslandi getur verið
skrítin, ekki síst þegar
stjórnmálamenn eiga í
hlut. Verðlag virðist á stundum
vera mjög afstætt hugtak.
Það fer ekki framhjá neyt-
endum að krónutalan á verðmerk-
ingunum úti í búð fer hækkandi
og vísitala neysluverðs hefur verið
á fleygiferð undanfarin ár. Sem
dæmi má nefna að vísitala neyslu-
verðs var 334,8 stig í janúar 2009
en var orðin 415,9 stig í janúar á
þessu ári. Þessi breyting jafngildir
því að reikna mætti með að vara
sem kostaði 1.000 kr. fyrir fimm
árum myndi kosta um 1.240 kr. í
dag.
Ef almenningi þykir þetta full-
mikil hækkun þá er það ekki
skrítið. Sýna tölur OECD að fyrir
tímabilið 2010-2013 var ekkert að-
ildarríki Efnahags- og framfara-
stofnunar með meiri verðbólgu en
Ísland, að undanskildu Tyrklandi.
OECD gefur viðmiðunarárinu
2010 gildið 100. Árið 2013 hafði
vísitala neysluverðs á Íslandi náð
113,6 stigum. Til samanburðar var
Þýskaland með 105,7 stig árið
2013, Danmörk 106,1 stig Kanada
105,5 og í Japan hafði verðlag
staðið í stað, í 100 stigum.
Þegar þessar tölur eru skoðaðar
verður vitaskuld að hafa hugfast
að hækkun vöruverðs segir bara
hálfa söguna. Laun hækka líka og
hjálpa til við að láta kaupmátt
heimilanna halda – misvel þó – í
við verðbólguna.
Hlutfallsleg breyting segir held-
ur ekki allt. Í sumum lönd er
verðlag hærra en í öðrum og
ákveðnar borgir eða landsvæði
geta líka verið með hærra verðlag
en aðrir landshlutar. Þegar hér er
komið sögu vandast því sam-
anburðurinn.
Ein ágæt heimild er vefurinn
Numbeo.com sem safnar saman
tölum um verð á vörum og þjón-
ustu í fjöldamörgum borgum um
allan heim. Verður að hafa þann
fyrirvara á að mælingarnar eru
ekki beinlínis vísindalegar, en þær
virðast samt yfirleitt fara mjög
nærri lagi.
Dýrari borgir
Í fljótu bragði virðist samanburð-
urinn við aðrar borgir vera
Reykjavík hagstæður. Samkvæmt
Numbeo má reikna með að vörur
og þjónusta séu um 12% dýrari í
París, 19% dýrari í Stokkhólmi og
52% dýrari í Osló.
En við eigum eftir að skoða
hinn þáttinn sem ræður kaup-
mætti almennings, og það er
tekjuhliðin.
Numbeo safnar líka launatölum
og þegar þær eru settar í sam-
hengi við verðlagstölurnar er út-
koman ekki mjög góð. Reykjavik
lendir þá n.v. um miðbikið á
borgalistanum og kaupmátturinn
er töluvert meiri fyrir venjulegan
launamann í öllum borgunum sem
nefndar voru hér að ofan.
Borið saman við meðalmanninn
í Reykjavík er meðaljón í Osló
með 23% meiri kaupmátt í sinni
heimaborg, Parísarbúinn með 10%
meiri kaupmátt og vel megandi
Lúxemborgari er 79% betur
staddur.
Það er því ekki amalegt að búa
og starfa í Lúxemborg en íbúar
fjölda annarra borga hafa það enn
betra, ef marka má tölur Numbeo.
Ætti t.d. kaupmáttur meðalmanns-
ins í Las vegas að vera 88% betri
en hjá Reykvíkingnum, 93% betri
hjá íbúa Dresden, 112% betri í
Lausanne í Sviss og 114% betri í
kanadísku undraborginni Ottawa
sem trónir efst á listanum.
Í kaupmáttartölunum á Reykja-
vík meira skylt við Hyderabad á
Indlandi, Monterrey í Mexíkó og
Alicante á Spáni.
VERÐLAG SETT Í SAMHENGI VIÐ LAUN
Kaupmátturinn
er víða meiri
ALÞJÓÐLEGUR SAMABURÐUR SETUR MEÐALMANNINN Í REYKJAVÍK Í HÓP MEÐ ÍBÚUM MONTERREY Í MEXÍKÓ OG HY-
DERABAD Á INDLANDI. VERÐLAG ER HÆRRA EN KAUPMÁTTUR ER UM LEIÐ TÖLUVERT MEIRI T.D. Í OSLÓ OG PARÍS.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Tölur frá vefnum Numbeo benda til þess að íbúar Ottawa séu með heimsins
mesta kaupmátt m.v. verðlag. Brosand Ottawabúi bíður eftir strætó í snjónum.