Læknablaðið - 15.03.2001, Page 24

FRÆÐIGREINAR / GÓÐKYNJA STÆKKUN HVEKKS
Fjöldi aðgerða á ári
Ár
Landspítali
— Borgarspítali
Landakotsspítali
— Aðrir
— Samtals
Mynd 1. Myndin sýnir árlegan fjölda brottnámsaðgerða hvekks um
þvagrás vegna góðkynja hvekksstœkkunar á árunum 1984-1999,
flokkaðan eftir sjúkrahúsum. Rúmlega 50% fœkkun aðgerða hefur orðið
frá 1992 þegar þœr voru flestar.
Mynd 2. Fjöldi ársskammta aj'5-a redúktasablokkurum og aj-viðtœkja-
blokkurum hefur aukist árfrá ári frá því lyfm komu á markað.
Tafla II. /' töflunni sjást ýmsar niðurstöður rannsóknarinnar.
1988-1989 1998-1999
n = 419 n = 168 P
Fyrri brottnámsaðgerðir hvekks um þvagrás 15,0 % 23,8 % 0,391
Fylgikvillar 7,6% (2. mars) 8,3 % (1. mars) 0,89
Legudagar Óvænt greiningkrabba- 8,8 * 4,1 * < 0,001
meinsvaxtar í hvekk 21,0 % 17,1 % 0,869
Aldur 71,6 * (46-97) 72,9 * (38-88) 0,114
* Meöaltal
ingum er hver brottnámsaðgerð hvekks um þvagrás
hér á landi um sex ár að borga sig samanborið við
lyfjameðferð.
Sjúkraskár reyndust ónákvæmar heimildir þegar
skoða átti fyrri lyfjanotkun vegna góðkynja hvekks-
stækkunar og fengust þar engar markverðar niður-
stöður.
Umræða
Þegar skoðaðar eru niðurstöður varðandi breytingu á
fjölda aðgerða er vert að vekja athygli á því hversu
brottnámsaðgerðum hvekks um þvagrás hafði
fjölgað mikið frá árinu 1989 til 1992 þegar fjöldi að-
gerða náði hámarki. Það er því ekki hægt að túlka þá
miklu fækkun sem hefur orðið á tíðni aðgerðanna frá
árinu 1992 eingöngu sem afleiðingu aukinnar
lyfjameðferðar. Á þessum árum voru langir biðlistar
sem mögulegt var að stytta, meðal annars vegna
breytinga sem urðu á starfsumhverfi Landakots-
spítala en þar varð á tímabili mikil aukning aðgerða.
Þessi aukna tíðni aðgerða frá 1989 var því líklega
nokkurs konar leiðrétting vegna uppsafnaðra biðlista
og sú mikla fækkun brottnámsaðgerða sem varð frá
árinu 1992 kemur þá eðlilega í kjölfar þess að
sjúklingum á biðlistum fækkar. Þessar sérstöku
aðstæður valda því að erfiðara er að meta hvaða áhrif
lyfjameðferð hefur haft á tíðni brottnámsaðgerða
hvekks um þvagrás hér á landi en ella.
Þegar áhrif lyfjameðferðar á ábendingar aðgerða
voru skoðuð sást ekki marktæk breyting. I ljós komu
þó vísbendingar um að hlutfallsleg fækkun hafi orðið
á afstæðum ábendingum á kostnað algjörra ábend-
inga. Þetta er í samræmi við það sem búast má við
enda kemur lyfjameðferð hér í staðinn fyrir
brottnámsaðgerðir meðal þeirra sem hafa vægustu
einkennin. Áhrif lyfja eru minni meðal einstaklinga
með lengra genginn sjúkdóm og þeirra sem hafa
sérstakar ábendingar svo sem blöðrusteina eða
endurteknar sýkingar og því verður alltaf ákveðinn
fjöldi sem þarfnast skurðaðgerðar. Líklega er enn of
skammt liðið frá því að lyfin komu á markað til að
þau séu farin að hafa veruleg áhrif á ábendingar
aðgerða en sýnt hefur verið fram á að fínasteríð
dregur úr algjörum ábendingum aðgerða svo sem
þvagteppu (11,12).
Við yfirferð sjúkraskráa kom í ljós að fjöldi þeirra,
sem hefur farið áður í brottnámsaðgerð hvekks um
þvagrás, hefur aukist úr 15,0% á tímabilinu 1988-
1989 í 23,8% á tímabilinu 1998-1999. Líkleg skýring á
þessu er sú að brottnámsaðgerðir hófust ekki fyrr en
um 1970 hér á landi og voru ekki mjög margar fyrstu
árin.
Tíðni krabbameinsvaxtar, sem finnst fyrir tilviljun
við smásjárskoðun hvekkssýna frá brottnámsað-
gerðum hvekks um þvagrás, hefur lækkað úr 21,0%
niður í 17,1% á milli tímabilanna tveggja og má leiða
216 Læknablaðið 2001/87