Læknablaðið - 15.12.2003, Blaðsíða 52

UMRÆÐA & FRÉTTIR / STARFSUMHVERFI LÆKNA
Tjáningarfrelsi óánægðra lækna
Málþing um faglegt sjálfstæði háskólamanna og lækna
- Skýrsla Vinnueftirlitsins sýnir óánægju lækna með yfirstjórn Landspítalans
Það var eins og öll stjórnvöld legðust á eitt til að
tryggja líflegar umræður á ráðstefnu sem LÍ og
Bandalag háskólamanna efndu til 20. nóvember síð-
astliðinn. Umræðuefnið var tjáningarfrelsi ogfaglegt
sjálfstœði háskólamanna og þegar nýbúið var að dag-
setja ráðstefnuna lagði ríkisstjórnin fram frumvarp
um breytingar á lögum um réttindi og skyldur opin-
berra starfsmanna sem skerða mun mjög rétt þeirra
gagnvart uppsögnum. Eins og þetta væri ekki nóg
bættu stjórnendur Landspítala um betur og sögðu
Sigurði Björnssyni upp stöðu yfirlæknis lyflækninga
krabbameina, að því er virðist fyrir það eitt að vilja
láta reyna á það fyrir dómstólum hvort stefna Land-
spítalans og framkvæmd hennar standist samkvæmt
lögum landsins.
Þrátt fyrir þetta var ráðstefnan ekki ýkja fjöl-
menn, hverju sem um var að kenna. Hins vegar voru
umræðurnar bæði fjörugar og upplýsandi. Eftir setn-
ingarræðu Sigurbjörns Sveinssonar formanns LI
(sem birt er hér í blaðinu) flutli Einar Páll Tamimi
lektor í lögfræði við Háskólann í Reykjavík fróðlegt
yfirlit um tjáningarfrelsi þeirra sem starfa hjá hinu
opinbera; Jón Ásgeir Sigurðsson formaður Starfs-
mannafélags Ríkisútvarpsins fjallaði um fjölmiðla og
tjáningarfrelsið á RÚV; Elsa B. Friðfinnsdóttir for-
Kristrún Heimisdóttir lög-
frœðingur stjórnar pall-
borðsttmrœðum á ráð-
stcfntt LÍ og BHM.
Þröstur
Haraldsson
maður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga greindi
frá stöðu heilbrigðisstarfsmanna inni á stofnunum og
Sigurður Guðmundsson landlæknir og varaformaður
Félags forstöðumanna ríkisstofnana lýsti hlutunum
frá sjónarhóli stjórnenda.
Eftir kaffið stjórnaði Kristrún Heimisdóttir pall-
borðsumræðum en í þeim tóku þátt ína Björg Hjálm-
arsdóttir formaður Félags íslenskra náttúrufræðinga,
Magnús Jónsson veðurstofustjóri, Bryndís Hlöðvers-
dóttir alþingismaður, Hafdís Ólafsdóttir forstöðu-
maður nefndasviðs alþingis og Gísli Tryggvason
framkvæmdastjóri BHM.
Að jafna réttin niöur á við
Umræðurnar snerust að talsverðu leyti um áðurnefnt
lagafrumvarp sem allir ræðumenn voru sammála um
að væri mikil afturför í mannréttindamálum. Magnús
Jónsson veðurstofustjóri upplýsti að það væri ekki
pantað af forstöðumönnum ríkisstofnana þó vissu-
lega þættu þeim gildandi reglur um uppsagnir heldur
þunglamalegar. Hann tók hins vegar undir með
öðrum fundarmönnum í því að frumvarpið gengi allt
of langt, með því væri réttur starfsmanna til andmæla
og til að krefjast rökstuðnings fyrir uppsögn
afnuminn.
Einar Páll Tamimi vísaði til þeirra ummæla ráð-
herra að með frumvarpinu væri verið að jafna rétt
þeirra sem störfuðu á almennum og opinberum vinnu-
markaði. Einar sagði það ekki til siðs þegar jafna ætti
rétt manna að jafna niður á við, það er að skerða rétt
þeirra sem hafa betri stöðu. Það væri hins vegar ætl-
unin nú að færa réttarstöðu opinberra starfsmanna
niður í það horf sem ríkir á almennum vinnumarkaði
en þar væri ástandið „ömurlegt“ eins og hann orðaði
það. Kvaðst hann efast um að réttleysið sem þar ríkti
stæðist mannréttindasáttmála Evrópu. Frumvarpið
væri því einstæð atlaga að tjáningarfrelsi opinberra
starfsmanna.
Við hvern er trúnaðurinn?
Samspil tjáningarfrelsis og trúnaðar var mönnum
hugleikið. Elsa lýsti stöðunni eins og hún er á Land-
spítala þar sem mörg stjórnunarlög eru á milli hins
óbreytta læknis eða hjúkrunarfræðings og þeirra sem
geta tekið stórar ákvarðanir um starfsemi spítalans.
Þetta væri svifaseint kerfi og þess vegna væri ekkert
undarlegt við að fólk nýtti sér þær leiðir sem til eru
framhjá kerfinu, svo sem að leita til fjölmiðla með
mál sem á því brenna. Þá vaknar spurningin um það
við hvern menn eiga að halda trúnað. Er það við
stofnunina og stjórnendur hennar eða eru menn
bundnir trúnaði við eigandann, almenning í landinu?
Þessi spurning snýr ekkert síður að embættis-
mönnum sem oft standa frammi fyrir því að stjórn-
málamenn taka ákvarðanir sem orka tvímælis. Bryn-
dís nefndi dæmi af svonefndu Tamílamáli í Dan-
mörku þar sem ráðherra vísaði nokkrum flóttamönn-
um úr landi án þess að þeir gætu nýtt sér stjómar-
skrárvarinn rétt sinn lil upplýsinga og andmæla. Þar
var ekki nóg með að ráðherrann hrökklaðist frá (og
felldi raunar ríkisstjórnina) heldur var ráðuneytis-
stjóranum og fleiri háttsettum embættismönnum
968 Læknablaðið 2003/89