Læknablaðið - 15.02.2004, Blaðsíða 19

FRÆÐIGREINAR / ORÐSKILNINGUR
sýklalyfja er alltaf óœskileg og 2,6% svarmöguleikann
verka vel gegn kvefi. Þessi spurning var ekki greind
frekar vegna fárra rangra svara.
Ef til vill má rekja góða þekkingu á sýklalyfjum til
umfjöllunar í fjölmiðlum og almenns áhuga á því sem
lýtur að sýklum og smitsjúkdómum. Flestir vita að
sýklalyf duga skammt gegn kvefi sem er mikilvæg
vitneskja til að stemma stigu við ofnotkun þeirra.
Greiningarbreytur
Kyn
Einungis var marktækur munur milli kynjanna í
tveimur spurningum, livað er berkjubólga og hvað er
sökk (mynd 2). I báðum tilvikum var munurinn kon-
um í hag. Konur höfðu hærra hlutfall réttra svara í sjö
spurningum af tíu. Forskot kvenna var á bilinu 3-29%.
Spurningamar um lungnaþembu, eina töflu tvisvar á
dag og hvít blóðkorn voru körlum hagstæðari og var
munur milli kynjanna 3-5% í þessum spurningum.
Þekking kvenna á hugtökum úr læknisfræði er í
samræmi við rannsókn Waitzkin (3) sem sýndi að
læknar útskýra lengur og ítarlegar ef sjúklingur er
kvenkyns. Einnig leiddu rannsóknirnar í ljós að konur
spyrja lækna meira en karlar. Almennt virðast konur
því betur upplýstar um hugtök er lúta að heilsu.
Aldur
Yngsti hópurinn, 16-24 ára, var með lakast hlutfall
réttra svara í sjö spurningum (mynd 3). Af þessum
spurningum var munur marktækur í fimm spurning-
um af sjö. Elsti hópurinn, 55-75 ára, var með lakast
hlutfall réttra svara í tveimur spurningum og var
munurinn marktækur í annarri spurningunni. Næst
elsti hópurinn stóð sig verst í einni spurningu en mun-
ur var ekki marktækur. Fólk á aldrinum 35-44 ára
hafði hæst hlutfall réttra svara í sex spurningum, þar
af voru þrjár marktækar, og næst hæst hlutfall réttra
svara í þremur spurningum.
Ætla má að forvarnir hafi hvað mest áhrif nái þær
til ungs fólks. Það er áhyggjuefni að ungt fólk skuli
ekki vera betur að sér um sjúkdóma, svo sem sykur-
sýki og langvinna lungnasjúkdóma. Hér er þörf á
markvissari fræðslu. Ef til vill þarf að efla þátt heil-
brigðisgreina í námsefni grunn- og framhaldsskóla og
veita meira fé til fræðslu ungs fólks um þessi efni.
Búseta
Einungis var marktækur munur með tilliti til búsetu í
tveimur spurningum, hvað eru hvít blóðkorn og hvað
er sykursýki (mynd 4). í báðum tilvikum voru Reyk-
víkingar austan Elliðaáa með lakast hlutfall réttra
svara og Reykvíkingar vestan Elliðaáa með hæst
hlutfall réttra svara. Þessi munur verður ekki með
góðu móti skýrður þar sem Reykvíkingar austan
Elliðaáa voru síst lakari í öðrum spurningum.
Menntun ogfjölskyldutekjur
flæði þemba
Ein Auka- Berkju- Hvít Sökk Sykur- Sýkla- Lungna-
tafla verk- bólga blóö- sýki iyf teppa
tvisvar anir korn
Mynd 2. Áhrifkyns. * táknar marktœkan i
flæði þemba
Ein Auka- Berkju- Hvít Sökk Sykur- Sýkla- Lungna-
tafla verk- bólga blóð- sýki lyf teppa
tvisvar anir korn
Mynd 3. Áhrif aldurs. * táknar marktœkan i
Rétt svör %
100n ,
Rvík vestan Elliöaáa □ Nágrenni Rvíkur
Rvík austan Elliöaáa □ Norövesturkjördæmi
Noröausturkjördæmi □ Suöurkjördæmi
Bak- Lungna- Sterar Ein Auka- Berkju- Hvít
flæöi þemba tafla verk- bólga blóð-
tvisvar anir korn
sýki lyf teppa
Mynd 4. Áhrif búsetu. * táknar marktœkan i
Fólk með grunnskólapróf hafði lakast hlutfall réttra
svara í sex spurningum (mynd 5). Marktækur munur
var í þremur þeirra. Fólk með grunnskólapróf og við-
bótarmenntun reyndist með lakast hlutfall réttra
Læknablaðið 2004/90 115