Læknablaðið - 15.02.2004, Blaðsíða 25

FRÆÐIGREINAR / VISTUNARMAT ALDRAÐRA
Vistunarmat aldraðra á árunum 1992-2001
- Tengsl við lifun og vistun í hjúkrunarrými
Oddur
Ingimarsson1,3
LÆKNANEMI
Thor Aspelund2
TÖLFRÆ ÐINGUR, PH D
Pálmi V. Jónsson1,3,4
SÉRFRÆÐINGUR í LYF- OG
ÖLDRUNARLÆKNINGUM
Þessi grein er stytt og endur-
bætt útgáfa af 4. árs verkefni
Odds Ingimarssonar í lækna-
deild en því verkefni var skil-
að inn til læknadeildar 5. sept
2003. Rannsókin var unnin á
Rannsóknarstofu Landspítala
Háskólasjúkrahúss í öldrunar-
fræðum á Ægisgötu 26.
Rannsóknin hlaut ekki styrki.
'Læknadeild Háskóla íslands,
2Hjartavemd, 3Rannsóknar-
stofu Háskóla íslands og
Landspítala háskólasjúkra-
húss í öldrunarfræðum,
4Öldrunarsviði Landspítala
Landakoti.
Bréfaskriftir og fyrirspurnir:
Pálmi V. Jónsson, Landspítala
Landakoti, Túngötu,
101 Reykjavík.
Sími: 543-1000,
palmivj@landspitali. is
Lykilorö: Vistunarmat
aldraðra, aldraðir, lifun,
hjúkrunarheimili.
Ágrip
Tilgangur: Vistunarmat aldraðra er staðlað mat sem
allir þeir sem óska varanlegrar vistunar á stofnun
fyrir aldraða á íslandi þurfa að undirgangast. Mark-
mið rannsóknarinnar er að lýsa þeim öldruðu sem
óskuðu eftir varanlegri vistun á höfuðborgarsvæðinu
og á Akureyri á 10 ára tímabili. Pá eru skoðaðir sér-
staklega þeir þættir vistunarmatsins sem kynnu að
hafa forspárgildi fyrir lifun.
Efniviður og aðferðir: Allar umsóknir um vistunar-
mat aldraðra eru færðar inn í gagnabanka sem er
varðveittur hjá SKÝRR hf. Fengnar voru upplýsing-
ar úr þeim gagnabanka um alla sem bjuggu á til-
greindu svæði og gengust undir fyrsta vistunarmat á
tímabilinu 1. janúar 1992 til 31. desember 2001 en
upplýsingar um Iifun voru fengnar úr þjóðskrá. Sam-
tals voru þetta 4272 einstaklingar. Notast var við töl-
fræðiforritið SPSS® við tölfræðilega úrvinnslu.
Niðurstöðun Meðalaldur karla sem voru vistaðir á
hjúkrunarheimili í Reykjavík var 82,7 ár ± 0,5 en hjá
konum var meðalaldur 84,4 ár ± 0,4 sem er marktæk-
ur munur, p<0,01. Karlar voru um þriðjungur vist-
aðra. Meðalbiðtími vistaðra frá fyrsta mati í hjúkr-
unarþörf í Reykjavík var 219 ± 20 dagar hjá körlum
og 290 ± 22 dagar hjá konum og er munurinn mark-
tækur, p<0,01. Af þeim sem biðu vistunar í Reykjavík
létust 22% karla og 14% kvenna á fyrsta árinu án þess
að til vistunar kæmi og er munurinn marktækur,
p<0,01. Karlar lifðu að meðaltali í 2,5 ± 0,2 ár á
hjúkrunarheimilum í Reykjavík en konur 3,1 ± 0,2 ár
sem er marktækur munur, p<0,01. Peir þættir sem
spáðu marktækt fyrir um lifun hjá körlum í Reykjavík
voru aldur, hreyfigeta og hæfni til að matast en hjá
konum voru spáþættirnir aldur og hreyfigeta.
Ályktun: Það er hagur allra að aldraðir geti dvalið
sem lengst heima en þegar þörf hefur myndast fyrir
varanlega vistun væri réttmætt að forgangsraða
þannig að þeir sem skemmst eiga ólifað samkvæmt
spáþáttum lifunar fengju úthlutað vistrými fyrst.
Inngangur
Með bættri heilsu þjóðarinnar, þar sem ýmsir bráðir
sjúkdómar hafa breyst í langvinna sjúkdóma, hækkar
meðalaldur þjóðarinnar hægt og bítandi en samtímis
fjölgar hraðast í elsta aldurshópnum. Pessi fjölgun
kallar á fleiri úrræði fyrir þennan aldurshóp en jafn-
framt þarf nýting þeirra úrræða sem um er að velja að
vera sem best. Mikill meirihluti þeirra öldruðu sem
ENGLISH SUMMARY
Ingimarsson O, Aspelund T, Jónsson PV
The Preadmission Nursing Home Assessment
(PNHA) in lceland in 1992-2001 - Relationship to
survival and admission to a long term care facility
Læknablaöiö 2004; 90:121-9
Objective: PNHA is a standardized evaluation of the
elderly which everyone who applies for an admission to
long term care (LTC) in lceland must undergo. The
objective of this study is to describe the elderly who asked
for an admission to LTC in The Reykjavik metropolitan area
and in Akureyri over a 10 year period. A special attention is
paid to factors that could possibly predict survival after
PNHA.
Material and methods: Every PNHA evaluation is stored
in a database by SKÝRR Inc. Information from that
database regarding all who lived in the greater Reykjavík
area and Akureyri and had undergone their first PNHA
during the period from January 1st 1992 to 31 st of
December 2001, was collected. Information about survival
was collected from the the lcelandic national registry.
There were 4272 individuals in the study group. SPSS®
was used for statistical analysis.
Results: The average enrollment age of men in nursing
homes(NH) in Reykjavík was 82.7 ± 0.5 years and for
women 84.4 ± 0.4 (p<0.01). Men were about one third of
residents in NH’s. The average waiting time for men from
the first PNHA to NH placement was 219 ± 20 days and
for women 290 ± 22 days (p<0.01). Of those who were
waiting for NH’s, 22% of men and 14% of women died
without being admitted (p<0,01). The mean survival of men
in NH’s in Reykjavík was 2.5 ± 0.2 years and for women
3.1 ± 0.2 years (p<0.01). Factors predicting longer survival
for men in Reykjavík were lower age, good mobility and
being able to eat but for women the factors were lower
age and good mobility.
Conclusions: It’s in all stakeholders' interest that elderly
people are enabled to live at home for as long as possible.
Factors that predict survival should be taken into account
when the elderly are prioritized for admission to NH’s so
that elderly who are predicted to have the lowest survival
rate of assessed are those admitted first.
Key words: Assessment, elderly, survival, nursing homes,
pre admission.
Correspondance: Pálmi V. Jónsson, paimivj@tandspitaii.is
eiga í erfiðleikum með að búa heima án aðstoðar vill
búa heima og fá aðstoð fremur en að vistast á öldrun-
arstofnun (1). Mikill skortur er á úrræðum fyrir
Læknablaðið 2004/90 121