Læknablaðið - 15.03.2005, Page 35

ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
Ágrip erinda
E 01 Smáæðablóðflæði í slímhúð smáþarma skoðað með
orthogonal polarization spectral imaging (OPS) tækni
Gísli H. Sigurðsson', Luzius Hiltebrand2, Vladimir Krejci3
'Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala, 2Svæfingadeild, Washington
University, St Louis, USA. 3Svæfinga- og gjörgæsludeild, Inselspital í Bern,
Sviss
gislihs@landspitali.is
Inngangur: Það hefur verið sýnt fram á með laser Doppler (LDF)
mælingum að blóðflæði í sumum smáæðum líkamans sveiflast
reglulega frá lágflæði til háflæðis á 10-30 sekúndna fresti (flow
motion, FM). Hreyfingar í æðavegg sem framkalla breytingar í
flæði eru kallaðar vasomotion. Það hefur þó ekki verið óyggj-
andi sýnt fram á að þessar reglulegu hreyfingar í æðavegg valdi
breytingum á blóðflæði. Tilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna hvort þessar sveiflur í smáæðablóðflæði sem hafa mælst
með LDF endurspegli raunverulegar sveiflur á flæði.
Efniviður og aðferðir: Smáæðablóðflæði var mælt með fjöl-
nema-LDF mæli og orthogonal polarization spectral imaging
(OPS) tækni. Það síðarnefnda er einskonar smásjármyndbands-
upptaka af blóðflæði í smáæðum/háræðum (microcirculatory
blood flow). OPS mælingin er gerð án þess að koma við vefinn,
án þess að lýsa hann upp eða lýsa í gegnum hann (virtual back-
lightning). Þannig er lítil hætta á að mælingin sjálf valdi truflun
á starfsemi frumnanna í vefnum sem verið er að rannsaka öfugt
við aðrar aðferðir, svo sem intravital smásjárskoðun sem truflar
lífeðlisfræði frumna og vefja. Átta svín voru svæfð og lögð í önd-
unarvél. Smáæðablóðflæði var mælt bæði í slímhúð og vöðva-
lagi smágirnis, með þremur LDF nemum hvort. Mælingar voru
gerðar á útslagi (amplitude) og tíðni sveiflna í smáæðablóðflæði
(FM) sem voru sýnilegar á LDF. Jafnframt var stöðug mæling
gerð með OPS tækni í smágirnisslímhúð.
Helstu niðurstöður: Sýnt var fram á tilvist FM (meðal tíðni 5,5
bpm) í smágirnisslímhúð allra dýranna sem rannsökuð voru
með LDF, að minnsta kosli í einum nema (í flestum lilvikum í
öllum þrem). Aftur á móti sást engin FM í vöðvalagi smáþarm-
anna. OPS mælingin staðfesti á óyggjandi hátt að flæði minnkar
reglulega (sama tíðni og LDF mælingin) í smáæðum slímhúðar
þarma og stöðvast alveg í nokkrar sekúndur í senn áður en það
smáeykst aftur upp í ákveðið hámark áður það lækkaði enn á
ný. Það var einnig sýnt fram á að FM var ekki í takt í aðliggjandi
æðum sem bendir til að staðbundnir þættir stjórni þessum hreyf-
ingum. Enn fremur sýndi OPS tæknin að FM á sér stað í smá-
girnistotunum (villi).
Ályktanir: Mælingar með orthogonal polarization spectral
imaging (OPS) tækni taka af allan vafa um að reglulegar sveiflur
í smáæðablóðflæði sem mælast með LDF tækni eru raunveru-
legar sveiflur í smáæðablóðflæði (flow motion). Flæðið getur
sveiflast frá hámarksflæði niður í nánast ekkert flæði á 6-10 sek-
úndum. OPS tæknin sýndi ennfremur að þessar sveiflur eiga sér
einnig stað í smágirnistotunum (villi).
E 02 Bráðaflokkun í slysum, hryðjuverkum, stríði og ham-
förum
Brynjólfur Mogensen', Siguröur Guðmundsson2
'Landspítali, 2Landlæknisembættið, L2Háskóli Islands
brynjolf@landspitali.is
Inngangur: I slysum, hryðjuverkum, stríði og hamförum eru
skjót og markviss viðbrögð samfélagsins nauðsynleg þegar
margir slasast. Það verður meðal annars að bráðaflokka hina
slösuðu og gera nánara áverkamat ef nauðsyn krefur. Líflæknir
Napóleons innleiddi bráðaflokkun sem hefur síðan verið í stöð-
ugri þróun.
Flokkunarkerfi fyrir slasaða verður að vera heildstætt,
einfalt, fljótlegt og áreiðanlegt. Sérmerkingar eru nauðsynlegar
fyrir eiturefni, sýklavá og geislun meðal annars til að fyrirbyggja
smitun, auðvelda hreinsun og bæta meðferð.
Efniviður og aðferðir: Undanfarin misseri hefur verið unnið að
því að taka í notkun einfalt en áreiðanlegt bráðaflokkunarkerfi
fyrir slasaða á Islandi sem heilbrigðisstarfsmenn og aðrir vel
þjálfaðir geta notað þegar á reynir.
Á vettvangi eru viðmiðin í bráðaflokkun: Meðvitund, göngu-
geta, öndun og púls. Læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraflutn-
ingsaðilar og lögregla geta sinnt bráðaflokkun. Á söfnunarsvæði
slasaðra er áverkamatið nákvæmara og byggir meðal annars á
Glasgow coma scale, öndun og blóðþrýstingi ásamt nákvæmri
líkamsskoðun. Læknar og hjúkrunarfræðingar gera yfirleitt
áverkamat.
Sérmerkingar fyrir eiturefni, lífrænt eitur eða sýklavá og
geislun eru hluti af bráðaflokkun en eru eingöngu notaðar
ef grunur er um slíka vá. Heilbrigðisstarfsmenn og sjúkra-
flutningsaðilar leysa þetta starf af hendi að öllu jöfnu best.
Ályktun: í endurskipulagningu á viðbrögðum vegna slysa, hryðju-
verka, stríðs og hamfara er verið að taka í notkun nýja bráða-
flokkun, áverkamat og sérmerkingar vegna eiturefna, sýklavá
og geislun. Mat á hinum slösuðu og þjónustan verður betri og
áreiðanlegri. Bráðaflokkun er líka hægt að nota dagsdaglega
þótt um einstakt slys sé að ræða.
E 03 Strómaæxli í daus
Halla Viðarsdóttir'-2, Páll Helgi Möller'2, Sigurgeir Kjartansson2, Geir
Tryggvason2, Jón Gunnlaugur Jónasson1-3-4
'Læknadeild Háskóla íslands, 2Skurðlækningadeild Landspítala Hringbraut,
'Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, 4Krabbameinsskrá Krabbameins-
félags íslands
pallm@lsh.is
Strómaæxli (Gastrolntestinal Stromal Tumour, GIST) eru
algengustu bandvefskímsæxli (mesenchymal tumour) í melt-
ingarvegi en talið er að um 15 einstaklingar greinist árlega með
sjúkdóminn á hverja 1.000.000 íbúa. GIST geta komið fyrir hvar
sem er í meltingarvegi. GIST koma fyrir í 50-60% tilfella í maga,
Læknablaðið 2005/91 259