Læknablaðið - 15.03.2005, Page 36

ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA / ÁGRIP ERINDA
20-30% í smáþörmum, 10% í ristli, 5% í vélinda og 5% annars
staðar í meltingarveginum. GIST eru afar sjaldgæf í daus og er
hér um fyrsta tilfellið að ræða sem greinst hefur hér á landi.
Hér er fjallað um 73 ára karlmann sem hafði áralanga sögu
um hægðatregðu og leitaði til heilsugæslulæknis 1987 vegna
fyrirferðar við daus. Við skoðun fannst 2 cm fyrirferð. Sjúklingi
var vísað til skurðlæknis sem framkvæmdi staðbundið brottnám
á æxlinu. Vefjarannsókn sýndi illkynja æxlisvöxt sem talinn var
sarkmein af sléttvöðvatoga (leiomyosarcoma) af lágri gráðu.
Ekki var talin ástæða til frekari meðferðar. Tveimur árum
síðar greindist sjúklingur með staðbundna endurkomu æxlisins
sem þá virtist vaxið inn í hringvöðvann. Aftur var framkvæmt
staðbundið brottnám þar sem sjúklingur var ekki talinn þola
stærri aðgerð. Ekki voru merki um frekari útbreiðslu. Við
endurskoðun á sýnunum í apríl 2004 vegna vísindarannsóknar
vaknaði grunur um að um væri að ræða strómaæxli í meltingar-
vegi (Gastrolntestinal Stromal Tumour, GIST). Þessi grunur var
síðan staðfestur með mótefnalitun á æxlisvefnum. Skoðað var
hvar stökkbreyting var staðsett á KIT geni í æxlisfrumunum.
Hún var staðsett á útröð 11 sem er algengasta stökkbreytingin í
þessum æxlum.
Nú eru þessi æxli meðhöndluð auk skurðaðgerðar með nýju
lyfi, imatiníb mesylate, sem er tyrosin kinasa blokki. Lyfið verkar
misvel eftir því hvar stökkbreytingin er staðsett í æxlisfrumunum.
Það gagnast einna best við æxli með stökkbreytingu í útröð 11
eins og í þessu tilfelli.
E 04 Mat á árangri utanbastsverkjameðferðar með búpí-
vakaín (BFA) eða rópívakaín (RFA) fentanýladrenalínblöndu á
handlækningadeild Landspítala á árinu 2003
Steinunn Hauksdóttir. Gísli Vigfússon, Ástríður Jóhannesdóttir
Svæfingadeild Landspítala Hringbraut
steiliauk@landspitali.is
Inngangur: Frá árinu 1996 hefur staðlæg utanbastsverkjameð-
ferð verið notuð við allar stærri aðgerðir á handlækningadeild
Landspítala Hringbraut. Notuð hefur verið stöðluð blanda
með búpívakaíni 0,1%, fentanýli og adrenalíni í sídreypi (BFA-
blanda). Lausnin var framleidd innanlands þar til á miðju ári
2003. Var þá ákveðið að framleiða svipaða lausn í lyfjabúri spít-
alans. Rópívakaín 0,2%, sem hefur minni aukaverkanir en búpí-
vakaín, var nú notað í blönduna (RFA-blanda). Vegna kostnað-
ar, vandkvæða við blöndun og stutts geymslutíma var brugðið á
fyrri blöndun eftir fjögurra mánaða notkun RFA-blöndu.
Efniviður og aöferðir: í lok árs 2003 voru BFA- og RFA-blöndur
bornar saman með tilliti til árangurs og fylgikvilla meðferðar.
447 sjúklingar voru í úttektinni, 119 í RFA-hópnum og 328 í
BFA-hópnum. Eftirlit með lífsmörkum, verkjum og fylgikvillum
var með svipuðu sniði og undangengin ár. Skráð var á eftirlits-
blað lífsmörk, verkjamat (VAS-skali), viðbótarverkjalyf, vöðva-
styrkur (samkvæmt Bromage) svo og fylgikvillar meðferðar.
Niðurstöður: Hlutfall karla og kvenna var svipað í hópunum,
meðalaldur svipaður svo og hlutfall sérgreina skurðlækninga,
það er kviðarhols-, brjósthols- og þvagfæraaðgerða. Dreypi-
hraði lyfjablöndu var ívið meiri í BFA-hópnum. Notkun annarra
verkjalyfja, ópíata og salflyfja var svipuð. Verkjastilling á fyrsta
og öðrum degi eftir aðgerð var svipuð í báðum hópum. Tíðni
fylgikvilla meðferðar eins og kláði og minnkaður vöðvastyrkur
var og svipuð. Heldur fleiri luku fyrirhugaðri meðferð í RFA-
hópnum.
Ályktanir: BFA- og RFA-lyfjablöndur virðast jafngildar miðað
við verkjastillingu, lyfjanotkun og fylgikvilla. Tæknileg vand-
kvæði komu hins vegar upp við blöndun RFA-dreypis auk meiri
kostnaðar og styttri geymslutíma blöndunnar.
E 05 Mjógirnisrannsókn með holsjárhylki: Er málið leyst?
Ásgeir Theodórs
Meltingarsjúkdómadeild St. Jósefsspítala, Hafnarfirði
atheo@landspitali. is
Um 2-10% langvinnra blæðinga í meltingarvegi eru taldar koma
frá mjógirni, þegar hefðbundnar holsjárrannsóknir á efri og
neðri hluta meltingarvegar eru eðlilegar. Aðrar rannsóknir, til
dæmis röntgenmynd af mjógirni (enteroclysis), æðarannsókn
(angiography), blóð sindurritun (blood pool scintigraphy, tagg-
ed red cell scan) og Meckel skannmynd bæta þó litlu við til að
greina orsök og staðsetningu blæðingar hjá þeim sjúklingum
sem hafa hægfara, langvinnar blæðingar frá meltingarvegi
(CGB-chronic gastrointestinal bleeding). Holsjárrannsókn á
mjógirni (push enteroscopy) er hægt að framkvæma, en IOE
(intraoperative endoscopy) sem er bæði tímafrek og oft flókin
er stundum síðasta rannsóknin sem mögulegt er að beita í erf-
iðum tilvikum.
Rannsókn með holsjárhylki gerir kleift að skoða allt mjó-
girnið myndrænt. Hún er óþægindalaus og oftast framkvæmd
hjá sjúklingum án innlagnar á sjúkrahús. Svokölluðu M2A® (M:
mouth, 2: to, A: anus) holsjárhylki (2,5 x 1,1 sm), sem inniheldur
örsmáa myndbandsvél (tvær myndir á sekúndu) er kyngt. Úr
maga berst það niður allt mjógirnið fyrir tilstilli hrynjandi
hreyfinga (propulsive vawes). Nemar á kviðvegg sjúklings taka
við myndunum, senda það til sérstaks upptökutækis sem sjúk-
lingur ber. Að átta klukkustundum liðnum skilar sjúklingur
upptökutækinu sem er tengt tölvubúnaði sem les myndefnið,
auk þess að gefa upp staðsetningu á hylkinu í smágirni á hverjum
tíma. Hylkið er einnota og skilst út með hægðum. Holsjárhylki
hefur komið að gagni við greiningu á: 1) Blóðleysi vegna járn-
skorts og blæðingar frá meltingarvegi. 2) Celiac sjúkdómi. 3)
Vefjaskemmdum (lesions) vegna salflyfja (NSAID drugs). 4)
Crohn’s sjúkdómi (greining og mat eftir meðferð). 5) Leyndum
mjógirnissjúkdómum hjá börnum (eldri en 10 ára).
Rannsókn með holsjárhylkinu getur hjálpað til við greiningu
þar sem aðrar rannsóknir hjálpa ekki. Greiningu og meðferð
er breytt hjá um 50% sjúklinga. Samræmi er gott á mati hjá
mismunandi aðilum (interobserver consistency).
Holsjárhylkinu og rannsóknaraðferðinni verður nánar lýst.
260 Læknablaðið 2005/91