Læknablaðið - 15.03.2005, Síða 54

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNADAGAR
Læknar bera ábyrgð á tóbaksvörnum
Rætt við Göran Boethius um bann við reykingum á sænskum veitingahúsum og fleira
Cöran Boethius í anddyri
Nordica hótels áður en
tóbaksreykurinn flœmdi
hann í burtu.
Þröstur
Haraldsson
Einn af erlendum gestum Læknadaga var sænsk-
ur lungnalæknir og baráttumaður gegn tóbaks-
reykingum, Göran Boethius. Hann fjallaði í
fyrirlestri sínum um heilsufarsleg áhrif óbeinna
reykinga og aðferðir Svía við að draga úr reyking-
um á vinnustöðum. Á reyklausa deginum í fyrra
fékk hann sérstaka viðurkenningu Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar, WHO, fyrir starf sitt
að tóbaksvörnum. Læknablaðið tók Göran tali og
innti hann eftir því hvernig baráttan gegn óbeinum
reykingum gengi í Svíþjóð og víðar.
Göran Boethius er yfirlæknir tóbaksvarna-
deildar lénssjúkrahúss Jamtlands í Östersund. „Ég
hef ekki sinnt klínískri vinnu í nokkur ár en notið
þeirra forréttinda að helga mig tóbaksvörnum,
bæði í héraði en þó einkum á landsvísu þar sem ég
hef starfað fyrir sex samtök heilbrigðisstarfsmanna
og fleiri stétta sem vinna saman að tóbaksvörnum.
Starfssvið þessara samtaka er tvíþætt, annars veg-
ar veitum við stjórnvöldum aðhald í því að efla
tóbaksvarnir, hins vegar styðjum við félagsmenn
okkar í að vinna að tóbaksvörnum hver á sínum
vettvangi,“ segir hann.
Stærsta viðfangsefni samtakanna og þar með
einnig Göran Boethius þessi misserin er að undir-
búa bann við reykingum á veitingahúsum sem tekur
gildi í Svíþjóð 1. júní í sumar. „Þar er ábyrgð okkar
lækna mikil vegna þess að við búum yfir svo mikilli
þekkingu á áhrifum óbeinna reykinga á heilsufar
fólks. Það er því óviðunandi að hafa eina starfsstétt
út undan og láta hana búa við starfsumhverfi sem
við vitum að eykur líkurnar á sjúkdómum meðan
aðrar stéttir starfa á reyklausum vinnustöðum.
Eins og gerðist hér á landi þá voru reykingar
bannaðar á vinnustöðum í Svíþjóð árið 1993 en
þá voru veitingastaðir undanþegnir banninu. Það
var skiljanlegt á þeim tíma því bæði var ekki eins
mikið vitað um áhrif óbeinna reykinga og svo var
andstaðan gegn banninu mun harðari en nú er.“
Það reyndist hægt
Göran bendir á að reykleysi á veitingastöðum
breiðist ört út. „írland var fyrsta Evrópuríkið sem
bannaði reykingar á veitingastöðum, Noregur
fylgdi í kjölfarið og meira að segja ítalir hafa
bannað þær. I Bandaríkjunum eru reykingar á veit-
ingastöðum bannaðar í sjö fylkjum. Reynslan af
þessu banni sýnir að þetta er hægt en að það krefst
öflugrar forystu á sviði heilbrigðismála. Þetta kom
glöggt í ljós á írlandi þar sem heilbrigðisráðherrann
tók forystuna og leiddi málið fram til sigurs þótt
hart væri að honum sótt. Sömu sögu er að segja
frá Noregi.
Þessi barátta tekur á sig ýmsar myndir. Víðast
hvar hafa eigendur veitingastaða barist hart gegn
banni og oftar en ekki tekist að fá starfsfólk í lið
með sér. I Danmörku vildi hins vegar svo til að
eigendurnir og starfsfólkið fóru þess á leit við
heilbrigðisráðherrann að hann bannaði reykingar
á veitingastöðum en ráðherrann neitaði. Hann
sagði andstöðu almennings það mikla eins og sjá
mætti í skoðanakönnunum að hann vildi ekki
ganga gegn straumnum.
Þessi afstaða ráðherrans er að vissu leyti skilj-
anleg því það gengur ekki að setja lög sem ganga
í berhögg við vilja almennings. Hins vegar er
þetta brýning fyrir heilbrigðisstarfsmenn að þeir
beiti sér í umræðunni og reyni að hafa áhrif á
viðhorf almennings til tóbaksreykinga. Þar hefur
læknastéttin sterka stöðu því hún nýtur trausts og
býr yfir miklum upplýsingum.“
Hann bætir því við að fæstir hafi trúað sínum
eigin eyrum þegar írskar krár urðu reyklausar,
278 Læknablaðið 2005/91