Læknablaðið - 15.07.2006, Qupperneq 19

FRÆÐIGREINAR / OFFITUGREINING ÖRYRKJA
Algengi offitugreiningar hjá öryrkjum
á íslandi 1992-2004
Ágrip
Sigurður
Thorlacius1
SÉRFRÆÐINGUR í HEILA-
OG TAUGASJÚKDÓMUM
Sigurjón B.
Stefánsson1,2,3
SÉRFRÆÐINGUR í
GEÐLÆKNINGUM
OG KLÍNÍSKRI
TAUGALÍFEÐLISFRÆÐI
Laufey
Steingrímsdóttir4
NÆRINGARFRÆÐINGUR
Tilgangur: Að kanna algengi örorku í tengslum við
offitu á íslandi og hvort algengi hafi breyst á milli
áranna 1992 og 2004.
Efniviður og aðferðir: Aflað var upplýsinga
úr örorkuskrá Tryggingastofnunar ríkisins og
þjóðskrá Hagstofu íslands fyrir árin 1992 og 2004.
Reiknað var algengi örorku í tengslum við offitu
og örorku almennt fyrir bæði þessi ár. Kannað var
hvort marktækar breytingar hefðu orðið á algengi
örorku með kí-kvaðrat prófi og með því að reikna
aldursstaðlað áhættuhlutfall fyrir örorku á milli
áranna.
Niðurstöður: A milli 1992 og 2004 fj ölgaði öryrkj um
sem höfðu offitu sem fyrstu sjúkdómsgreiningu í
örorkumati úr 37 í 111. Aukningin var 183% hjá
konum og 263% hjá körlum. Þessi aukning var
marktækt meiri en aukning örorku almennt á
þessu tímabili. Aldurstengd fjölgun öryrkja sem
höfðu offitu á meðal greininga í örorkumati var
einnig umfram fjölgun öryrkja almennt. Körlum
sem höfðu offitu á meðal greininga í örorkumati
fjölgaði meira en karlkyns öryrkjum almennt, en
á meðal kvenna var þessi aukning minni en hjá
öðrum öryrkjum. Örorka tengd offitu var hjá
konum marktækt algengari á landsbyggðinni en á
höfuðborgarsvæðinu.
Ályktun: Marktæk aukning hefur orðið á örorku
í tengslum við offitu á Islandi. Hugsanlegt er að
aukin umræða um offituvandann á rannsókn-
artímabilinu hafi haft einhver áhrif á greining-
arvenjur lækna og þar með á tíðni offitugreininga
í örorkuvottorðum og örorkumati. Allar líkur eru
þó á að fjöldi þeirra sem hafa mikla eða sjúklega
offitu hér á landi fari vaxandi og þar með að offita
sé vaxandi lýðfræðilegt vandamál sem bregðast
þurfi við á viðeigandi hátt.
Inngangur
Offita er vaxandi heilsufarsvandi á íslandi (1), eins
og víða annars staðar (2). Hún er áhættuþáttur
fyrir hjarta- og æðasjúkdóma, fullorðinssykursýki,
slitgigt í burðarliðum og fleiri sjúkdóma (3-6).
Því er ljóst að offita getur stytt ævi fólks og
dregið úr lífsgæðum þess. Offita er auk þess mjög
kostnaðarsöm fyrir þjóðfélagið. I Bandaríkjunum
hafa 9% af heildarútgjöldum heilbrigðiskerfisins
verið rakin til offitu, en þá eru ótalin útgjöld
'Læknadeild Háskóla
íslands, 2Tryggingastofnun
ríkisins, 3taugasjúkdómadeild
Landspítala, 4Lýðheilsustöð.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Sigurður Thorlacius,
læknadeild Háskóla íslands,
Ármúla 30,108 Reykjavík.
Sími 525 4072.
sigurd.th@hi.is
Lykilorð: örorka, örorku-
bœtur, algengi örorku, offita.
ENGLISH SUMMARY
ThorlaciusS, Stefánsson SB, Steingrímsdóttir L
Prevalence of disability pension related to obesity in lceland 1992-2004
Læknablaðið 2006; 92: 525-9
Objectives: To investigate changes in the prevalence of
disability pension related to obesity in lceland from 1992
to 2004.
Material and methods: Data were obtained from the
disability register of the State Social Security Institute
and Statistics lceland for the years 1992 and 2004.
Prevalence of disability pension related to obesity
and of disability pension in general was calculated for
both years. Statistical significance was assessed by
calculating chi square and standardized risk ratios.
Results: From 1992 to 2004 the number of recipients
of disability pension with obesity as a primary diagnosis
increased from 37 to 111, amounting to 183% increase
for females and 263% for males. This increase is
significantly greater than the increase in disability
pension in general during this period. Age standardized
risk ratio showed increased disability related to obesity
for both genders. Among males it was greater than the
general increase in disability, while among females it
was less. There was a significantly greater increase in
disability reltaed to obesity in areas outside the capital
compared with Reykjavík and surrounding areas among
females. The increase in disability related to obesity
far surpasses the increase in obesity in the population,
according to population surveys, suggesting that severe
and morbid obesity may be particularly on the rise.
Conclusion: There has been a significant increase in
the prevalence of disability pension related to obesity in
lceland from 1992 to 2004. It is possible that increased
social awareness of obesity during the study period
has influenced diagnostic habits of physicians and thus
increased the use of obesity as a diagnosis in medical
certificates and disability assessment. In all likelihood,
however, there has been an increase in disabling obesity
in lceland, indicating that obesity is an increasing public
health problem demanding appropriate intervention.
Keywords: disability, disability pension, prevalence of
disability, obesity.
Correspondence: Sigurður Thorlacius, sigurd.th@hi.is
Læknablaðið 2006/92 527