Læknablaðið - 15.07.2006, Blaðsíða 26

FRÆÐIGREINAR / RISTRUFLANIR
Mynd 1: 'I'íðni ristruflana
hjá íslenskum karmönnum
á aldrinum 45-75 ára.
Stigafjöldinn skiptist á eftirfarandi hétt:
Ristruflun Stig
Mikil 1-7
Miðlungs 8-11
Væg til miðlungs 12-16
Vasg 17-21
Engin 22-25
miölungs
alaldri þjóða. Tíðni ristruflana í ýmsum löndum
hefur mælst frá 2% hjá körlum yngri en 40 ára til
80% hjá áttræðum og eldri (2). Erfitt er að bera
saman niðurstöður um tíðni ristruflana á milli
landa og rannsókna þar sem tíðnitölur byggjast á
ólíkri aðferðafræði, skilgreiningum eða skilningi
meðal þjóða á ristruflun. Einnig þarf að skoða
tíðni með tilliti til annarra samhliða sjúkdóma og
aldurs. Ein þekktasta rannsóknin sem gerð hefur
verið á þessu sviði er svonefnd „Massachusetts
Male Aging Study“. Hún sýndi að ríflega helming-
ur, eða 52% karlmanna á aldrinum 40-70 ára, fann
fyrir ristruflun af einhverju tagi (3). Rannsóknin
gaf til kynna mjög sterka fylgni milli ristruflana og
aldurs, auk þess sem jákvæð fylgni kom fram við
reykingar þátttakenda og samhliða sjúkdómum
eins og hjartasjúkdómum, háþrýsting, hækkaða
blóðfitu, sykursýki og þunglyndi. Fleiri rannsóknir
hafa sýnt fram á sömu niðurstöður (4, 5). Til er
íslensk rannsókn á ristruflunum meðal 226 syk-
ursjúkra karlmanna og sýndi hún sambærilega
tíðni og í öðrum löndum. Ristruflun reyndist há:
40% hjá körlum með sykursýki af tegund 1 (með-
alaldur 51,9 ár) og 56% hjá körlum með sykursýki
af tegund 2 (meðalaldur 62,5 ár) (6).
Hingað til höfum við litið til annarra rannsókna
og borið okkur saman við erlendar niðurstöður en
ekki hafa legið fyrir upplýsingar um tíðni ristrufl-
ana almennt á meðal íslenskra karlmanna.
Markmið þessarar rannsóknar var að kanna
tíðni og orsakir risvandamála sem og kynhegðun
meðal íslenskra karlmanna.
Aðferðir
í úrtakinu voru 4000 karlmenn á aldrinum 45-75
ára og voru þátttakendur valdir með slembivali úr
þjóðskrá. Þeir fengu sendan lista með 27 spurn-
ingum sem þeir voru beðnir að svara (sjá spurn-
ingalista í viðauka).
Til að meta stig ristruflana var notaður
alþjóðlegur kvarði með fimm spurningum
(International Index of Erectile Function, (IIEF-
5) (7) sem hafði verið þýddur á íslensku
og forprófaður. Þetta eru spurningar 3-7 í
spurningalistanum. Fyrir hverja spurningu er hægt
að fá núll til fimm stig. Stuðull fyrir ristruflun
er fundinn með því að leggja saman útkomu úr
þessum fimm spurningum. Einstaklingur sem er
ekki með neina ristruflun fær 22-25 stig, væga
ristruflun 17-21 stig, væga til miðlungs 12-16 stig,
miðlungs 8-11 stig og mikla ristruflun 1-7 stig
(mynd 1). Þeir karlmenn sem höfðu ekki reynt
að hafa samfarir eða fengið kynferðislega örvun
Tafla 1. Aðhvarfsgreining. - Áhrif aldurs, sykursýki, reykinga, hækkaðs kólesteróls og kvíða/þunglyndis á ristruflanir.
Óháðar breytur og gildi sem þær taka Hallatala (b) Marktekt (p)
Aldur (45-75) -0,274 <=0,001
Sykursýki (0,1) -1,642 <=0,001
Reykja daglega (1) vs. hafa aldrei reykt (0) -1,037 <=0,05
Reykja sjaldnar en daglega (1) vs. hafa aldrei reykt (0) -0,388 e.m.
Hættu fýrir minna en ári (1) vs. hafa aldrei reykt (0) -0,558 e.m.
Hættu fyrir meira en ári (1) vs. hafa aldrei reykt (0) -0,579 e.m.
Hækkað kólesteról (0,1) -0,071 <=0,05
Kvíði-þunglyndi (0,1) -0,043 <=0,05
Fjöldi svarenda=1406 Skýrð dreifing R2=0,2; p<=0,001; e.m. = ekki marktæk
534 Læknablaðið 2006/92