Læknablaðið - 15.01.2010, Qupperneq 21

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Trausti
Óskarsson
læknir1
Ólafur Gísli
Jónsson
barnalæknir1’2
Jón R.
Kristinsson
barnalæknir12
Guðmundur K.
Jónmundsson
barnalæknir1-2
Jón Gunnlaugur
Jónasson
meinafræðingur2'3'4
Ásgeir
Haraldsson
barnalæknir1-2
Lykilorð: börn, krabbamein,
faraldsfræði, nýgengi.
’Barnaspítali Hringsins,
2læknadeild HÍ,
3rannsóknarstofu
í meinafræði,
4Krabbameinsskrá íslands.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Ásgeir Haraldsson,
Barnaspítala Hringsins,
Landspítala Hringbraut, 101
Reykjavík.
Sími: 543-1000.
asgeir@!andspitali. is
Krabbamein hjá börnum á
íslandi árin 1981-2006
Ágrip
Inngangur: Krabbamein er næst algengasta
dánarorsök bama á eftir slysum. Tilgangur rann-
sóknarinnar var að kanna nýgengi krabbameina
hjá börnum á Islandi.
Aðferðir: Rannsóknin var lýðgrunduð og náði
til allra <18 ára sem greindust með krabbamein
á íslandi frá upphafi árs 1981 til ársloka 2006.
Upplýsingum var safnað frá Krabbameinsskrá
Islands og úr sjúkraskrám.
Niðurstöður: Allsgreindust288krabbameinstilfelli
á tímabilinu hjá 279 börnum. í 10 tilvikum var um
meðferðartengd krabbamein að ræða. Árlegt
aldursstaðlað nýgengi hjá drengjum var 16,1 af
100.000 (95% CI; 13,6-18,6) en hjá stúlkum 12,8 af
100.000 (95% CI; 10,5-15,0) en ekki var marktækur
munur á nýgengi milli fyrri og seinni hluta
rannsóknartímabilsins. Fyrir aldursbilið 0-14 ára
var árlegt aldursstaðlað nýgengi 13,6 af 100.000.
Miðtaugakerfisæxli og hvítblæði voru samanlagt
52,1% allra krabbameinstilvika. Algengasta grein-
ingin var bráða eitilfrumuhvítblæði (17,9%) og
stjarnfrumnaæxli (13,l%)næstalgengust. Nýgeng-
ið var hæst hjá aldursbilunum 0-4 ára (17,3 af
100.00) og 15-17 ára (19,6 af 100.000). Tíu böm
voru með þekkta meðfædda áhættuþætti.
Ályktun: Nýgengi krabbameina hjá börnum
á Islandi er sambærilegt við nágrannalöndin.
Mikilvægt er að fylgja vel eftir börnum sem gengið
hafa í gegnum krabbameinsmeðferð og þeim sem
hafa þekkta meðfædda áhættuþætti.
Inngangur
Krabbamein er algengasta sjúkdómstengda dánar-
orsökin hjá börnum og unglingum á Vestur-
löndum.12 Árlegt aldursstaðlað nýgengi er hins
vegar aðeins um 13-17 af 100.0002'6 og hefur það
lítið breyst á síðustu áratugum.7
Mikill munur er á krabbameinum hjá börnum
og fullorðnum. Krabbamein greinast mun sjaldnar
hjá bömum, þau eru oftar á hærri stigum við
greiningu en horfur eru almennt betri en hjá
fullorðnum. Að auki greinast böm gjarnan með
aðrar krabbameinstegundir. Fullorðnir greinast
oftast með þekjufrumuæxli en hjá börnum eru
bráðahvítblæði og æxli í miðtaugakerfi orsök
rúmlega helmings allra krabbameinstilvika.2
Margar tegundir krabbameina er nær eingöngu
að finna hjá börnum, eins og til dæmis
nýrnakímfrumnaæxli (nephroblastoma, Wilms
æxli), taugakímfrumnaæxli (neuroblastoma) og
sjónkímfrumnaæxli (retinoblastoma).8
Orsakir krabbameina hjá börnum eru að mestu
óþekktar og oftast af öðrum toga en hjá fullorðnum
þar sem ákveðnir lífsstílstengdir áhættuþættir eru
vel þekktir eins og reykingar, alkóhól og ákveðið
mataræði. Þekktir eru meðfæddir sjúkdómar og
heilkenni sem auka hættuna á krabbameinsmynd-
un hjá börnum en þeir eru sjaldgæfir. Dæmi um
þá eru taugatrefjaæxlager (neurofibromatosis),
Downs heilkenni, tuberous sclerosis, Li-Fraumeni
heilkenni og Fanconi blóðleysi.8 Hins vegar er vel
þekkt að böm sem fengið hafa krabbameinsmeð-
ferð eru í aukinni hættu á að greinast aftur síðar
á lífsleiðinni með krabbamein sem oft má rekja
til krabbameinslyfja- eða geislameðferðarinnar.
Geta meðferðartengd krabbamein greinst allt að
20 árum eftir meðferð.9-10 Ýmis önnur vandamál
kunna að fylgja krabbameinsmeðferð eins og
vanstarfsemi í skjaldkirtli og heiladingli, truflun
á vexti og þroska, heyrnartap og skerðing á
starfsemi hjarta og nýrna.11-12 í eftirfylgd er því
mjög mikilvægt að skima fyrir langvinnum
fylgikvillum krabbameinsmeðferðar.
Líkt og hjá fullorðnum hafa öll krabba-
meinstilfelli sem greinst hafa hjá börnum verið
skráð hjá Krabbameinsskrá íslands frá árinu 1954.
Þar er skráð staðsetning frumæxlis og ICD-10
(International Classification of Disease, lO.útgáfa)
greining auk einfaldra bakgrunnsupplýsinga.
ICCC-3 flokkunarkerfið (International Classi-
fication of Childhood Cancer, 3. útgáfa)13 var
hannað með krabbamein í börnum og ung-
lingum í huga og eru krabbamein flokkuð eftir
vefjagerð frekar en staðsetningu eins og í ICD-10
flokkunarkerfinu. Hentar það kerfi mun betur
við rannsóknir á krabbameinum í börnum og í
samanburði milli landa.
Rannsókn þar sem nýgengi krabbameina hjá
börnum á íslandi er kannað hefur ekki verið
birt áður. Afar mikilvægt er að upplýsingar um
faraldsfræði krabbameina séu áreiðanlegar og
sem nákvæmastar. Auðveldar það samanburð og
áætlanir um þjónustu fyrir þennan sjúklingahóp,
þar með talið markvisst eftirlit.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
LÆKNAblaöið 2010/96 21