Læknablaðið - 15.02.2010, Blaðsíða 33

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
meira en einni klukkustund fyrir komu eða ekki
sé vitað um hvenær þeir tóku lyfin. Leiðbeiningar
síðustu ár hafa bent á takmarkaða gagnsemi
magaskolunar, lítinn klínískan árangur23, 24 og
engan mun á dánartíðni.25 Jafnvel hefur verið sýnt
fram á auknar líkur á ásvelgingu og innlögnum á
gjörgæsludeild.26
Meðferð á gjörgæsludeild
Um þriðjungur sjúklinga þurfti einungis
hefðbundna vöktun og hefði hugsanlega mátt
vakta annars staðar en á gjörgæsludeild. Annar
þriðjungur þurfti meðferð í öndunarvél og var það
í flestum tilfellum vegna skertrar meðvitundar og
öndunar vegna inntöku lyfja. Er það í samræmi
við stuttan miðgildistíma í öndunarvél (13 klst)
og veru á gjörgæsludeild (19 klst). Asvelging
vegna skertrar meðvitundar skýrir sennilega
algengi lungnabólgu (16%). Um 5% sjúklinganna
hlaut mjög alvarlegar aukaverkanir af völdum
eitrunarinnar og þurftu flókna gjörgæslumeðferð.
Stærsti hluti sjúklinga eftir sjálfsvígstilraun fer því
í gegnum gjörgæsludvöl án verulegra eftirkasta.
Afdrif sjúklinga eftir gjörgæsludvöl
Avallt er leitað samráðs við geðlækna áður
en sjúklingur sem gert hefur sjálfsvígstilraun
útskrifast af gjörgæsludeild en mat geðlæknis fer
þó stundum fram eftir að sjúklingar hafa verið
fluttir á almenna legudeild. Um 80% sjúklinganna
útskrifuðust á aðrar deildir sjúkrahússins af
gjörgæsludeild en 11% útskrifuðust heim og þá
alltaf í samráði við geðlækna (tafla II). Eftir að
líkamlegum bata var náð eftir tilraunina hlaut
ríflega þriðjungur meðferð inni á geðdeildum
Landspítala og fjórðungi var fylgt eftir á
göngudeild geðdeildar sjúkrahússins. í 10% tilvika
var eftirfylgni á einkastofum geðlækna en öðrum
úrræðum beitt í 11% tilvika (tafla III). Um
80% sjúklinganna bauðst því einhvers konar
eftirfylgni innan geðheilbrigðiskerfisins. Gögn
rannsóknarinnar gáfu ekki upplýsingar um
hvernig þessari meðferð var háttað, gæði hennar,
lengd eða meðferðarúrræði.
Það er þekkt að þeir sem reynt hafa sjálfsvíg
hafi jafnan efasemdir um eftirmeðferð og sinni
henni illa.20-27Ástæða væri því til að skoða betur í
framtíðinni skipulag eftirfylgdar þessara sjúklinga
og hversu vel þörfum þeirra er mætt.
Geðgreiningar
Nær allir sjúklingarnir (99%) höfðu geðgreiningu,
flestir fleiri en eina. Geðlagsraskanir og fíkn
voru algengastar í hópnum. Vitað er að allir geð-
sjúkdómar hafa sterka tengingu við sjálfsvíg og
sjálfsvígstilraunir.1- 4-8- a 28- 29 Skoða þarf betur í
Tafla IV. Aðalgeðgreiningar sjúklinga (n=249)‘ miðað við komur.
Aðalgeðgreining Hlutfall (fjöldi)
Fíkn 43,4% (108)
Þunglyndi og kviðaraskanir 23,3% (58)
Stress og aðlögunarraskanir 8,8% (22)
Geðklofi 8,0% (20)
Geðhvörf 7,2% (18)
Persónuleikaröskun 4,8% (12)
Átröskun 1,6% (4)
Flogaveiki 1,6% (4)
Vefrænir skaðar 0,8 % (2)
Enginn örugg geðgreining 0,4% (1)
'Vantaði fullnægjandi upplýsingar um tvo einstaklinga til að gera geðgreiningu.
Tafla V. Hjúskaparstaða sjúktinga samanborið við þjóðfélagshóp á sama aldursbili (16- 67ára).u
Hjúskaparstétt Kyn Sjúklingahópur Almennt þýði
Giftir Karlar 26% 48%
Konur 27% 54%
I sambúð Karlar 10% 18%
Konur 25% 17%
Skilin að lögum Karlar 19% 5%
Konur 25% 7%
Einhleypir Karlar 44% 24%
Konur 23% 18%
Tafla VI. Atvinnuþátttaka og bótaþega sjúkiinga samanborið við þjóðfétagshóp á sama aldursbili (16-74 ára).'5-,s
Sjúklingahópur Almennt þýði
Starfandi 37% 83%
Á bótum 41% 6%
Atvinnulaus 12% 3,0%
framtíðinni nákvæmni geðgreininga (aðal- og
aukagreiningar) og hvort einstaklingar hafi hlotið
viðeigandi meðferð í samræmi við geðgreiningu.
Félagslegar aðstæður
í þessari rannsókn kom sterkt fram að
sjúklingahópurinn aðskildi sig verulega frá
almennu þýði. Mun fleiri voru einhleypir, bæði
meðal karla og kvenna (tafla V), mun færri voru
á almennum vinnumarkaði og fleiri atvinnulausir
eða á bótum (tafla VI).
Þetta er í samræmi við niðurstöður annarra
rannsókna sem hafa í gegnum tíðina sýnt að
sjálfsvígstilraunir tengjast félagslegum þáttum,
til dæmis lágum tekjum, atvinnuleysi, skorti á
menntun og einstæðingsskap.3-8'21'27-29-30
Lifun
Dánarhlutfall sjúklingahópsins meðan á sjúkra-
húsdvöl stóð var 3% sem er hátt fyrir þennan
LÆKNAblaðið 2010/96 105