Læknablaðið - 15.07.2011, Qupperneq 15

RANNSÓKN
þar sem borin var saman fasta og fæðuinntaka skömmu eftir
keisaraskurð, sýnt um sólarhrings styttingu á sjúkrahúslegu.1'
18 Stutt fasta og næring fljótt eftir aðgerð er meginatriði í
flýtibatameðferðinni16 og gæti þannig einnig átt þátt í breyttum
legutíma. Ekki fundust þó marktæk tengsl milli legutíma og
fyrstu máltíðar þegar skoðaðar voru konur í flýtibatameðferð
sem allar borðuðu innan átta klukkutíma.
Tíundu hverri konu sem fékk flýtibatameðferð var gefið
ógleðilyf. Tíðni þessa vandamáls er mismunandi (4-32%), en
skilgreiningar einnig breytilegar, sem og notkun verkjalyfja. í
rannsókn á konum sem fengu morfín eftir keisaraskurð var tíðni
ógleði 14%.7 Ógleði tengist oft þenslu á kvið og vægri gamalömun.
Orsakir garnalömunar eftir aðgerð eru lítt skilgreindar en tengjast
hamlandi sympatískum taugaviðbrögðum, bólgu í görnum og
lyfjanotkun.3 Eftir legnám þurftu þrisvar sinnum færri konur
ógleðilyf meðal kvenna sem fóru snemma heim, miðað við hinar
sem voru lengur inniliggjandi.12 Ekki var marktækur munur á
þessu í okkar úrtaki. Þörf er á rannsókn á tíðni ógleði eftir
keisaraskurð þar sem reynt væri að meta orsakir ógleðinnar
og í kjölfarið áhrif ógleðivarna. Fagrýni sýndi að fáeinar konur
voru með verki sem töfðu útskrift og þurftu meira morfín.
Sambærilegum hópi kvenna fannst verkjastillingin heldur ekki
fullnægjandi. Þetta mætti bæta, en taka þarf mið af því að ógleði
virðist algengara vandamál en miklir verkir. Notkun ópíóíð-lyfja
getur stuðlað að ógleði, einkum við gjöf í æð. Aukin notkun er
því ekki ákjósanleg þegar verkir hamla heimferð og leita þarf
annarra leiða í verkjameðhöndlun.
Eftir að innlagnarferli valkeisaraskurða var endurskoðað með
aðferðir flýtibatameðferðar að leiðarljósi og heimaþjónusta bauðst,
hafa konur útskrifast fyrr heim en áður tíðkaðist. Allar hraustar
konur sem fæða fullburða böm með valkeisaraskurði ættu að
hafa möguleika á snemmútskrift. Konur sem tala ekki íslensku
eða fæða tvíbura ættu að fá flýtibatameðferð, og skoða þarf
hvort hægt sé að bjóða þessum konum heimaþjónustu. Veita
þarf einstaklingsmiðaða meðferð þegar við á og huga vel að
mjög ungum konum, auk þess að hafa augun opin fyrir nýjum
meðferðarmöguleikum til verkjastillingar og ógleðivama.
Þakkir
Birnu Björgu Másdóttur lækni, hag- og upplýsingamálum, Land-
spítala og Guðrúnu Garðarsdóttur ritara Fæðingarskráningar, er
þakkað fyrir aðstoð við gagnaöflun. Hildi Harðardóttur yfir-
lækni fæðinga, meðgöngu- og fósturgreiningadeilda og starfsfólki
sængurkvennadeildar og skurðstofu á kvennadeild er þökkuð
aðstoð við framkvæmd rannsóknarinnar og innleiðingu flýtibata-
ferlisins.
Samstarfshópur um innleiðslu flýtibatameðferðar við val-
keisaraskurði samanstóð auk höfunda (að frátöldum tölfræðingi)
af Kristínu Jónsdóttur fæðinga- og kvensjúkdómalækni, Aðalbirni
Þorsteinssyni yfirlækni svæfinga á kvennasviði, Guðfinnu S. Svein-
björnsdóttur hjúkrunarfræðingi/ljósmóður og Rannveigu Rúnars-
dóttir deildarstjóra meðgöngu- og sængurkvennadeilda.
Heimildir
1. Patolia DS, Hilliard RL, Toy EC, Baker B. Early feeding
after cesarean: randomized trial. Obstet Gynecol 2001; 98:
113-6.
2. Izbizky GH, Minig L, Sebastiani MA, Otano L. The effect
of early versus delayed postcaesarean feeding on women's
satisfaction: a randomised controlled trial. BJOG 2008; 115:
332-8.
3. Kafali H, Duvan CI, Gözdemir E, Simavli S, Onaran Y,
Keskin E. Influence of gum chewing on postoperative
bowel activity after cesarean section. Gynecol Obstet
Invest 2010; 69:84-7.
4. Abd-El-Maeboud KH, Ibrahim MI, Shalaby DA, Fikry MF.
Gum chewing stimulates early retum of bowel motility
after caesarean section. BJOG 2009; 116:1334-9.
5. Kovavisarach E, Atthakom M. Early versus delayed oral
feeding after cesarean delivery. Int J Gynaecol Obstet 2005;
90:31-4.
6. Brooten D, Roncoli M, Finkler S, Amold L, Cohen A,
Mennuti M. A randomized trial of early hospital discharge
and home follow-up of women having cesarean birth.
Obstet Gynecol 1994; 84: 832-8.
7. Strong TH Jr, Brown WL Jr, Brown WL, Curry CM.
Experience with early postcesarean hospital dismissal. Am
J Obstet Gynecol 1993; 169:116-9.
8. Bossert R, Raybum WF, Stanley JR, Coleman F, Mirabile
CL Jr. Early postpartum discharge at a university hospital.
Outcome analysis. J Reprod Med 2001; 46: 39-43.
9. Degn-Petersen B, Carlsen H, Weber T, Rasmussen YH,
Kehlet H. Accelereret patientforlob efter sectio. Ugeskr
Læge 2004; 166: 2254-8.
10. Bulow-Lehnsby AL, Gronbeck L, Krebs L, et al.
Komplikationer i forbindelse med kejsersnit i elektivt
sectio-team. Ugeskr Læge 2006; 168:4088.
11. Valgeirsdóttir H, Harðardóttir H, Bjamadóttir RI.
Fylgikvillar við keisaraskurði. Læknablaðið 2010; 96:
37-42.
12. Summitt RL Jr, Stovall TG, Lipscomb GH, Washbum
SA, Ling FW. Outpatient hysterectomy: determinants
of discharge and rehospitalization in 133 patients. Am J
Obstet Gynecol 1994; 171:1480-4; discussion 1484-7.
13. Magnesi L, Hofmeyr GJ. Early compared with delayed
oral fluids and food aftur caesarean section. Cochrane
Database of Systemic Reviews 2002, Issue 3. Art.
No.:CD003516.DOI:10.1002/14651858.CD003516
14. Kehlet H. Multimodal approach to postoperative recovery.
Curr Opin Crit Care 2009; 15: 355-8.
15. Kehlet H, Dahl JB. Anaesthesia, surgery and challenges in
postoperative recovery. Lancet 2003; 362; 1921-8
16. Bulow-Lehnsby AL, Gronbeck L, Krebs L, Langhoff-Roos
J. Elektivt sectio-team - en organisatorisk nyskabelse.
Ugeskr Læger 2006;168:4085-8.
17. Brooten D, Knapp H, Borucki L, et al. Early discharge and
home care after unplanned cesarean birth: nursing care
time. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 1996; 25: 595-600.
18. Göijmen A, Gögmen M, Sarao lu M. Early post-operative
feeding after caesarean delivery. J Int Med Res 2002; 30:
506-11.
19. Kramer RL, Van Someren JK, Qualls CR, Curet LB.
Postoperative management of cesarean patients: the effect
of immediate feeding on the incidence of ileus. Obstet
Gynecol 1996; 88:29-32.
LÆKNAblaðið 2011/97 41 1