Læknablaðið - 15.07.2011, Síða 37

UMFJÖLLUN O G GREINAR
sjúkling. Þannig getur einstaklingur
fengið lyf hjá tveimur eða fleiri læknum
og þeir hafa ekki hugmynd hvor um
annan nema sjúklingurinn segi þeim frá
því. Og ef um misnotkun er að ræða
þá gerist það ekki. Við sem störfum í
apótekunum sjáum aðeins þá rafrænu
lyfseðla sem einstaklingur á óútleysta
í rafrænu lyfjagáttinni en um leið og
lyfseðill hefur verið leystur út hverfur
hann úr gáttinni. Lyfjasagan fylgir
ekki sjúklingnum. Við getum ekki og
megum hreinlega ekki fylgjast með því
hvaða lyf sjúklingar hafa verið leysa
út í öðrum apótekum. Við getum þó
séð hvort einstaklingur er að misnota
rafræna fjölnotalyfseðla ef hann reynir
að leysa út sama skammt oftar en einu
sinni eða virðir ekki tímamörk milli
útleysinga."
Þegar spurt er hvers vegna
apótekin hafi ekki aðgang að þessum
upplýsingum um lyfjasögu einstaklings
segir Ólafur að persónuverndarsjónarmið
hindri það. „Ef allir væru heiðarlegir
þá væri þetta kerfi mjög vel nothæft.
En það er tiltölulega auðvelt að spila á
það og notfæra sér þær hindranir sem
persónusvernd setur til að svíkja út
lyf. Samkeppnisjónarmið koma einnig
til sögunnar í ákveðnum tilfellum og
hindra apótekin í að hafa aðgang að
upplýsingum hvers annars."
Rauntímaaðgangur nauðsynlegur
Ólafur segir að vissulega sé hægt að
koma í veg fyrir misferli með lyf og
lyfseðla með áhrifaríkari hætti en nú
er. „Það er hins vegar ekki hægt án
þess að það hafi íþyngjandi áhrif á
þá sem eru ekki að gera neitt rangt
og ennfremur væri ekki raunhæft
að setja upp kerfi sem tefur lækna
verulega í þeirra í störfum. Við
höfum ágætan lyfjagagnagrunn með
nánast öllum þeim upplýsingum sem
nauðsynlegar eru til að hindra mistök
og misferli. Þessi grunnur uppfærist
daglega með upplýsingum úr öllum
apótekum landsins. Allnokkur apótek
eru farin að sækja upplýsingar beint
„Núvertmdifyrirkomulag er
hins vegar engum í hag nema
þá helsl þeim sem vilja svindla
á því," segir Ólafur Adolfsson
lyfjafræðingur.
frá Sjúkratryggingum íslands um
tryggingalega stöðu sjúklinga við
verðlagningu lyfja til þeirra. Það
væri hægt að hugsa sér einföldun á
þessu kerfi þar sem aðeins væri einn
upplýsingagrunnur sem bæði læknar
og apótek hefðu aðgang að. í dag
hafa hvorki læknar né apótek aðgang
að lyfjasögu sjúklings (lyfjagrunni
Landlæknis) en eiga engu að síður
að taka ákvarðanir um meðferð eða
kanna milliverkanir lyfja án þess að
hafa heildarmyndina fyrir framan sig.
Upplýsingarnar nýtast því engum
nema landlæknisembættinu til eftirlits
og rannsókna. Það eftirlit virðist hins
vegar vera þungt og svifaseint. Að
mínu mati munu þessi mál ekki komast
í viðunandi horf fyrr en læknar hafa
rauntímaaðgang að lyfjagagnagrunni
sjúklingsins með ítarlegum upplýsingum
um lyfjasögu hans og geta þannig
ávísað lyfjum með hliðsjón af því.
Apótekin gætu einnig tekið mun virkari
þátt í eftirlitinu ef þau hefðu aðgang
að þessum upplýsingum að minnsta
kosti hvað varðar ákveðna lyfjaflokka.
Með þetta tvennt í góðu horfi sé ég
ekki annað en hægt væri að ná utan
um stóran hluta vandans. Núverandi
fyrirkomulag er hins vegar engum í
hag, nema þá helst þeim sem vilja
svindla á því," segir Ólafur Adolfsson
lyfjafræðingur.
LÆKNAblaðið 2011/97 433