Læknablaðið - 15.06.2012, Qupperneq 9

RITSTJÓRNARGREIN
Vangaveltur um lífeyrismál
Tryggvi
Ásmundsson
Lungnalæknir
tryggvi.asmundsson@gmail. com
Sá sem þessar línur ritar játar að hafa ekki
farið að hugsa verulega um lífeyrismál fyrr
en fór að líða á starfsævina. Eg vil vara við
þeim mistökum. Almenni lífeyrissjóður-
inn, sem flestir læknar eru í, býður upp á
persónulega ráðgjöf í þessum efnum, sem
allir ættu að þiggja. Ef þeir gerðu það þyrftu
þessi skrif máske ekki að verða lengri. En
því er ekki að treysta svo ég held áfram!
Læknum sem öðrum ber skylda til að
vera í lífeyrissjóði. Lágmarksiðgjald er
15,5% af launum, læknar greiða 4% og
vinnuveitandinn 11,5%. Lágmarksiðgjaldið
skiptist þannig að 8% fer í samtryggingar-
sjóð og 7,5% í séreignarsjóð. Vegna stuttrar
starfsævi lækna er elli- og örorkulífeyrir
þeirra lægri en hjá flestum öðrum stéttum.
Þeir þurfa því klárlega tryggingar til við-
bótar. Viðbótarlífeyrissparnaður sem allur
fer í séreignarsjóð er hagkvæmasta sparn-
aðarleið sem völ er á. Þá greiða læknar 2%
af launum, sem er frádráttarbært frá skatti,
og vinnuveitandinn greiðir 2% mótframlag.
Inneignin er laus til útborgunar frá 60 ára
aldri og hún erfist. Tekjuskattur er greiddur
af þessum lífeyri sem og öðrum. En þetta
er ekki nóg. Læknum er ráðlagt að hafa:
1. Afkomutryggingu sem tryggir 70% af
launum fyrstu þrjú árin hjá þeim sem eru
að hefja störf og 20-30% af launum eftir það.
2. Sjúkra- og slysatryggingu sem greiðir ein
árslaun við örorku. 3. Sjúkdómatryggingu
sem greiðir ein árslaun við greiningu alvar-
legra sjúkdóma. 4. Líftryggingu sem greiðir
langtímaskuldir og að minnsta kosti tvenn
árslaun.
Margir myndu ætla að með þessar trygg-
ingar allar væri fólk orðið býsna öruggt um
fjárhag sinn. En er það nú alveg víst? Við
þekkjum vel þær hremmingar sem lífeyris-
sjóðirnir hafa mátt þola og þá lækkun líf-
eyris sem því hefur fylgt. Til að standa við
skuldbindingar sínar þurfa lífeyrissjóðir
að raunávaxta eignir sínar um 3,5% á ári.
Færustu sérfræðingar telja það ómögulegt
í dag. Sem betur fer hækkar meðalaldur
fólks, en það eru ekki endilega góð tíðindi
fyrir sjóðina að borga öllum þessum gaml-
ingjum lífeyri endalaust! Vonandi er ekk-
ert hrun framundan, en það er því miður
ólíklegt að ekki komi til frekari skerðingar
á lífeyri.
Sparnaður er hugtak sem er Islending-
um ekki tamt. Stjórnvöld virðast styðja þá
hugsun og það er ekkert gert til að hvetja
fólk til að spara. Himinhár fjármagnstekju-
skattur og „auðlegðarskattur" er til marks
um það. Það er jafnómögulegt fyrir einstak-
linga og lífeyrissjóði að ávaxta eignir sínar
á íslandi í dag. Ég leyfi mér samt að spyrja:
Er það eftirsóknarvert þjóðfélag að búa í?
Ég ætla engu að síður að ráðleggja læknum
að leggja fyrir til elliáranna ef þeir eiga eitt-
hvað afgangs. Vonandi eiga aðstæður eftir
að batna og myndast skilningur á nauðsyn
sparnaðar. Ég minnist þess að einmitt um
það leyti sem ég var ekki búinn að eyða
öllu um mánaðamót héldu læknafélögin
námskeið um fjárfestingar. Fyrirlesarinn
var bara einn, en skýr og skeleggur og ég á
einhvers staðar í fórum mínum kennslubók
eftir hann sem reyndist vel. Það situr enn
í mér hvað hann lagði mikla áherslu á að
dreifa áhættu eins mikið og maður hefði
hugmyndaflug til. Muna eftir að fleira
væri fjárfesting en fasteignir, hlutabréf og
verðbréf. Gull, skartgripir, bækur, antik,
listaverk! Kannske er kominn tími til að
endurtaka svona námskeið? Veit samt ekki.
Almenningur á Islandi vill ekki að læknar
séu að hugsa mikið um peninga!
Thoughts about pension
Tryggvi, MD, retired chest-physician.
LÆKNAblaðið 2012/98 333