Læknablaðið - 15.10.2012, Blaðsíða 23

RANNSÓKN
Tafla IV. Breytingar íbeinþéttni (g/cm2), samanburður milli þeirra sem voru með líkamsþyngdarstuðul að mestu undir 17,5 kg/m2 milli mælinga og þeirra sem voru það
ekki.
LÞS >17,5 kg/m2 milli mælinga (n=9) Breyting (%) LÞS s17,5 kg/m2 milli mælinga (n=17) Breyting (%)
Beinþéttni lendhryggur 0,059 ±0,109 7,6 ± 15,3 -0,011 ±0,058 -1,0 ±6,8
Beinþéttni lærleggsháls 0,024 ± 0,075 3,7 ±11,6 -0,053 ± 0,060 -7,1 ± 7,9**
Beinþéttni nærendi lærleggs 0,033 ± 0,090 4,3 ±11,7 -0,043 ± 0,061 -5,5 ± 8,0*
Heildarbeinþéttni beinagrindar 0,028 ± 0,040“ 2,7 ±4,1 -0,012 ± 0,068b -0,9 ± 6,6
Þyngd (þyngdarbreyting kg) 6 ± 12 14,8 ±29,3 1 ±3 2,2 ± 7,2
Gögn eru sett fram sem meðaltal ± staðalfrávik. *p<0,05, **p<0,01, an=6, bn=12.
beinþéttnimælinga lækkuðu í beinþéttni í lærleggshálsi um 7,1%
(p=0,004) og í nærenda lærleggs um 5,5% (p=0,015) (tafla IV).
Umræða
Rannsóknin skoðaði beinþéttni hjá ungum konum sem hafa
greinst með lystarstol á íslandi. Niðurstöður sýndu að beinþéttni
í lendhrygg og mjöðm hjá lystarstolshópnum var 15,3-17,5% lægri
en í heilbrigðum ungum konum sem náð hafa hámarksbeinþéttni.
Hjá báðum hópum var sterk fylgni beinþéttni við þyngd og
mjúkvefjamagn. Meðal lystarstolssjúklinga var einnig sterk
fylgni beinþéttni við lægstu þyngd í veikindum. Beinþéttni
lystarstolssjúklinga sem höfðu endurtekið farið í beinþéttnimæl-
ingu breyttist að jafnaði ekki marktækt milli mælinga en þær sem
léttust milli mælinga lækkuðu í beinþéttni í lærleggshálsi. Þær
konur sem voru með LÞS >17,5 milli beinþéttnimælinga töpuðu
einnig beinþéttni í nærenda lærleggs.
Líkt og erlendar rannsóknir, staðfesti þessi rannsókn tengsl
lágrar beinþéttni við lystarstol.1131518'23 Beinþéttni í lendhrygg
var 15,3% lægri eða 1,3 staðalfrávikum neðar en samanburðar-
hópur og í lærleggshálsi 17,5% lægri eða 1,1 staðalfráviki neðar.
Svipaðar niðurstöður sýndi spænsk rannsókn, þar var beinþéttni
1,2-1,4 staðalfrávikum neðar í lendhrygg og mjöðm heldur en hjá
samanburðarhópi.131 þessari rannsókn höfðu 55% lystarstolssjúk-
linga beinrýrnun og 15% beinþynningu á að minnsta kosti einu
mældu beinsvæði, en aðeins 30% höfðu eðlilega beinþéttni. Sam-
bærilegar erlendar rannsóknir hafa sýnt að um helmingur lystar-
stolssjúklinga hafi beinrýrnun og um þriðjungur hafi beinþynn-
ingu!'2'13-14'23 Þessi munur á tíðni beinþynningar skýrist væntanlega
af valskekkju, því alvarleiki sjúkdómsins getur verið misjafn milli
rannsóknarhópa. I rannsókninni voru ekki nema 57,5% með LÞS
sl7,5 þegar beinþéttnimælingin var gerð, sem er eitt greiningar-
skilmerkja lystarstols.
Fylgni beinþéttni við þyngd var svipuð meðal lystarstolshóps
og samanburðarhóps. Athyglisvert er að sjá að þessi fylgni virð-
ist vera nokkuð samfelldur ferill og sams konar samband milli
þyngdar og beinþéttni hjá bæði lystarstolshópi og samanburðar-
hópi. Út frá því má álykta að hámarksbeinmagn sem einstaklingur
almennt nái sé í hlutfalli við þyngd, það sé kostur að vera þyngri
þegar hámarksbeinmagni er náð. Jafnvel ennþá sterkari fylgni
var milli beinþéttni og mjúkvefjamagns. Samræmist það öðrum
rannsóknum9'15-24 og virðist mjúkvefur því vera mikilvægasti hluti
þyngdaraukningar fyrir bata beinanna á þessum aldri. Ef til vill
gæti inngrip sem miðaði að því að auka vöðvamassa sem hluta af
meðferð til þyngdaraukningar verið árangursríkt til að auka bein-
þéttni lystarstolssjúklinga. Því til stuðnings má benda á að heild-
arbeinþéttni var hærri meðal þeirra sem stunduðu líkamsrækt
þrisvar sinnum eða oftar í viku heldur en hinna. Svörun beina við
líkamlegri áreynslu hjá lystarstolssjúklingum hefur þó lítið verið
rannsökuð, sérstaklega hvort jákvæð áhrif komi fram hjá þessum
hópi. Nýleg rannsókn gefur til kynna að það skipti ekki aðeins
máli hvers konar líkamsrækt sé stunduð, heldur einnig á hvaða
stigi sjúkdómsins hún sé iðkuð. Ofhreyfing, eins og sífelld ganga
á veikindatímabili, getur hugsanlega sett sjúkling í meiri hættu
á lágri beinþéttni í hrygg og heildarbeinþéttni, en kraftæfingar
með mikilli þyngd geta stuðlað að hækkaðri beinþéttni í lærleggs-
hálsi og heiidarbeinþéttni í afturbata sjúkdóms.25 Auk fylgni við
mjúkvefjamagn var fylgni beinþéttni mest við minnstu þyngd í
veikindum meðal lystarstolshóps og því er mikilvægt að koma í
veg fyrir mikið þyngdartap í veikindunum.
Beinþéttni lystarstolssjúklinga sem höfðu oft farið í bein-
þéttnimælingu breyttist að jafnaði ekki marktækt milli mælinga.
Hjá þeim sem léttust lækkaði beinþéttnin í lærleggshálsi en ekki
varð marktæk breyting á beinþéttni hjá þeim sem þyngdust. Rann-
sóknir hafa þó sýnt að með þyngdaraukningu hækki beinþéttnin
að hluta til. Til dæmis hefur verið sýnt að beinþéttni hækkaði um
1,6% í lærleggshálsi, 4,4% í nærenda lærleggs og 1,3% í lendhrygg
hjá konum sem þyngdust um 10% eða meira!3 í annarri rannsókn
var sýnt að með þyngdaraukningu og endurkomu tíðablæðinga
jókst beinþéttnin um 3% í lendhrygg og 2% í mjöðm á ári en árlegt
beintap var 2,5% hjá konum með virkan sjúkdóm!5 Gera má ráð
fyrir að í það minnsta þær konur í rannsókn okkar sem voru með
LÞS >17,5 milli mælinga hafi verið með virkan sjúkdóm. Hjá þeim
lækkaði beinþéttnin árlega um 2,7% í lærleggshálsi og um 2,1% í
nærenda lærleggs á þeim 2,6 árum sem liðu að meðaltali milli bein-
þéttnimælinga, þrátt fyrir litla sem enga þyngdarbreytingu. Erfitt
er að meta breytingar út frá tveimur mælingum, því það hlýtur að
skipta máli hvað gerðist í millitíðinni. Lystarstol getur verið mjög
sveiflukenndur sjúkdómur þar sem skiptast á sveltitímabil með
undirþyngd og tímabil þar sem átröskunin tekur á sig aðra mynd
og einstaklingar missa sig í átköst eða ofát og þyngjast. Þær kon-
ur sem voru með LÞS að mestu yfir 17,5 milli mælinga hækkuðu
hins vegar ómarktækt í beinþéttni á öllum mældum beinsvæðum,
en líklega hefur tími milli mælinga í hluta tilfella verið of stuttur
til að bati kæmi fram. Þetta bendir þó til þess að mikilvægt sé að
halda LÞS yfir 17,5 til að viðhalda beinþéttni. Nákvæmara viðmið
LÆKNAblaðið 2012/98 527