Læknablaðið - 15.10.2012, Blaðsíða 11

RANNSÓKN
Fæðuvenjur og fylgni við blóðþrýsting
meðal eldri Islendinga
Atli Arnarson1 næringarfræðingur, Ólöf Guðný Geirsdóttir25 næringarfræðingur, Alfons Ramel1-5 næringarfræðingur, Pálmi V. Jónsson2'3 4 læknir,
Laufey Steingrímsdóttir1'5 næringarfræðingur, Inga Þórsdóttir1'5 næringarfræðingur
AGRIP
Tilgangur: Tíðni langvinnra sjúkdóma, svo sem háþrýstings, eykst með
hækkandi aldri, en fæðuvenjur og aðrir lífsstílsþættir geta haft áhrif á
þessa þróun. Þar sem háþrýstingur er einn helsti áhættuþáttur hjarta- og
æðasjúkdóma meðal eldra fólks eru tengsl mataræðis og blóðþrýstings
mikilvægt rannsóknarefni. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tengsl
fæðuþátta, sérstaklega lýsis, við blóðþrýsting meðal eldri (slendinga á
höfuðborgarsvæðinu og meta fæðuneyslu þeirra með samanburði við
íslenskar og norrænar ráðleggingar um mataræði og næringarefni.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 236 talsins, 65 til 91 árs gamlir
íslendingar af höfuðborgarsvæðinu. Níutíu og niu karlar (42%) og 137
konur (58%) tóku þátt. Mataræði þeirra var metið með þriggja daga
veginni fæðuskráningu og blóðþrýstingur mældur eftir 12 tíma föstu.
Niðurstöður: Flestir þátttakendur fengu meira en lágmarksskammt af
öllum nauðsynlegum næringarefnum. Hins vegar fengu 19% minna en
lágmarksskammt af D-vítamini, 13% af joði, 17% karla af B6-vítamíni,
og 26% karla og 12% kvenna afjárni. Marktæk neikvæð fylgnivará
milli lýsisneyslu og slagbilsþrýstings. Þessi tengsl voru enn til staðar
eftir að leiðrétt hafði verið fyrir aldri, þyngdarstuðli, kyni og inntöku
á blóðþrýstingslækkandi lyfjum (p=0,01). Neysla á löngum ómega-3
fitusýrum tengdist slagbilsþrýstingi einnig marktækt. Aðrir fæðuþættir
tengdust ekki blóðþrýstingi.
Ályktanir: Niðurstöður benda til þess að neysla á lýsi sé tengd lægri
blóðþrýstingi meðal eldra fólks og hafi á þann hátt jákvæð áhrif á
heilsufar. Stór hluti þátttakenda var í áhættuhópi vegna skorts á
D-vítamíni, B6-vítamíni, joði og járni.
1Rannsóknarstofu
í næringarfrasöi HÍ
og Landspítala,
2rannsóknarstofu í
öldrunarfræðum,
3læknadeild Háskóla
íslands,
4öldrunarlækningadeild
Landspítala,
5matvæla- og
næringarfræðideild HÍ.
Fyrirspurnir:
Atli Arnarson
atliarnar@gmail. com
Greinin barst:
8. maí 2012,
samþykkt til birtingar:
13. ágúst 2012.
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Inngangur
Tíðni langvinnra sjúkdóma eykst með hækkandi aldri
en bættar fæðuvenjur og aðrir lífsstílsþættir, eins og
hreyfing, geta hægt á þessari þróun.1
Háþrýstingur er einn helsti áhættuþáttur hjarta- og
æðasjúkdóma meðal fullorðins fólks og þar af leiðandi
er mikilvægt og áhugavert að rannsaka tengsl mataræð-
is og blóðþrýstings.2 Sterkar vísbendingar eru um að
ákveðin næringarefni geti lækkað blóðþrýsting meðal
einstaklinga með háþrýsting ef þeirra er neytt reglulega
í nægu magni í ákveðinn tíma. Dæmi um slíkt næring-
arefni eru langar ómega-3 fitusýrur (EPA og DHA) úr
fiskiolíu.3 Neysla á fiskiolíu er tiltölulega mikil á íslandi,
og þá helst úr lýsi, en lýsisneysla er eitt af sérkennum
íslensks mataræðis.
Mat á fæðuneyslu er nauðsynlegt til þess að hægt
sé að greina tengsl mataræðis við heilsufarsbreytur
og hvort ráðleggingum um mataræði sé fylgt. Mark-
mið rannsóknarinnar var að meta fæðuneyslu eldra
fólks á höfuðborgarsvæðinu og kanna tengsl einstakra
fæðuþátta við blóðþrýsting, með sérstakri áherslu á lýsi.
Megintilgátan var að fylgni væri á milli lýsisneyslu og
lægri blóðþrýstings. Þetta er að öllum líkindum fyrsta
rannsóknin sem skoðar tengsl mataræðis við blóðþrýst-
ing meðal eldri íslendinga.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin er undirþáttur fæðuíhlutunarrannsóknar
sem hönnuð var til þess að kanna áhrif mismunandi
íþróttadrykkja á árangur styrktarþjálfunar eldri íslend-
inga. Um er að ræða lýsandi áhorfsrannsókn (descriptive
observational study) sem byggist á mælingum á mataræði
og blóðþrýstingi sem framkvæmdar voru við upphaf
íhlutunarrannsóknarinnar. í áhorfsrannsóknum er
rannsóknarefnið skoðað og því lýst án þess að rannsak-
endur hafi með einhverjum hætti áhrif á það.
Þátttakendur
Þátttakendur voru 236 alls, 99 karlar (42%) og 137 konur
(58%) á aldrinum 65 til 91 árs. Auglýst var eftir sjálfboða-
liðum með því að hengja upp veggspjöld á Hrafnistu í
Hafnarfirði. Inntökuskilyrði voru þau að þátttakendur
væru eldri en 65 ára og tækju ekki inn lyf sem hafa áhrif
á vöðvamassa (testósterón, vefaukandi sterar, vaxtar-
hormón, eða IGF-1). Þar að auki voru þeir útilokaðir
frá þátttöku sem höfðu litla vitsmunalega getu (Mini-
Mental State Examination (MMSE) <19 stig) eða merki um
kransæðasjúkdóm eða stoðkerfissjúkdóma, eins og gigt
eða slit í liðum, sem hefðu mögulega haft áhrif á getu
þeirra til þess að ljúka þátttöku í rannsókninni.
Mat á fæðuneyslu
Mataræði þátttakenda var metið með þriggja daga
veginni fæðuskráningu. Þátttakendur vigtuðu og
skráðu alla neyslu matar og drykkjar í þrjá daga sam-
fleytt, tvo virka daga og einn helgardag. Munnlegar og
skriflegar leiðbeiningar um vigtun fæðu voru gefnar
þátttakendum og þeir fengu rafvogir (PHILIPS HR
LÆKNAblaöiö 2012/98 515