Læknablaðið - 15.10.2012, Blaðsíða 62

Læknablaðið kallar eftir pistlum frá formönnum sérgreinafélaga
og undirdeilda Læknafélags íslands og Reykjavíkur til þess
að raddir fleiri liðsmanna heyrist.
Lyflækningar á krossgötum
Mikið vatn hefur runnið til sjávar síðan
Félag íslenskra lyflækna var stofnað árið
1946. Meginverkefni lyflækninga eru sem
fyrr greining og meðferð bráðra og lang-
vinnra sjúkdóma meðal fullorðinna, bæði
á sjúkrahúsum og úti í samfélaginu. En
starfsemi lyflækna hefur breyst mikið á
undanförnum áratugum vegna geysilegrar
framþróunar og sérhæfingar, sem getið
hefur af sér margar undirsérgreinar er
öðlast hafa sjálfstæði. Segja má að lyflækn-
ingar í dag séu fyrst og fremst grunnur og
samnefnari fyrir þessar sérgreinar. Ýmsir
eru þó þeirrar skoðunar að mikilvægi
almennra lyflækninga sé síst minna nú en
áður og helgast það af þörfum sístækkandi
hóps aldraðra sem stríðir oft við fjölþætt
heilsufarsvandamál er krefjast víðtækrar
þjónustu fremur en sérhæfðrar. Er það
afleiðing stóraukins algengis langvinnra
sjúkdóma sem teljast nú vera stærsta verk-
efni heilbrigðisþjónustu vestrænna þjóða.
Þróun lyflækninga á íslandi hefur um
margt verið athyglisverð. Meðal þess sem
ber hæst er stór hlutdeild í uppbyggingu
sjálfstæðrar lækningastarfsemi sem er ein
af meginstoðum íslenskrar heilbrigðisþjón-
ustu. Þá hafa lyflæknar verið í fararbroddi
við vísindarannsóknir. Mikilvægt skref
var stigið með sameiningu sjúkrahúsanna
í Reykjavík og leiddi það til markvissrar
uppbyggingar sérgreina lyflækninga, auk
þess sem sett var á laggirnar metnaðarfullt
framhaldsnám í almennum lyflækningum.
Því mætti álykta að framtíð lyflækninga sé
björt hér á landi en því miður eru blikur á
lofti, ekki síst á Landspítala.
Undanfarin ár hafa orðið miklar breyt-
ingar á fyrirkomulagi heilbrigðisþjónustu,
sem má að miklu leyti rekja til við-
bragða við vaxandi kostnaði. Rík áhersla
hefur verið lögð á að fækka innlögnum á
sjúkrahús og auka ferliþjónustu. Legutími
hefur styst og sjúklingaflæði aukist. Á
sama tíma er aukin krafa um gæði þjón-
ustu og öryggi sjúklinga. Samhliða þessari
þróun hefur vinnutímatilskipun Evrópu-
sambandsins leitt til löngu tímabærrar
fækkunar yfirvinnustunda lækna. Mönn-
unarþörf hefur því aukist. Á Landspítala
hefur ekki verið brugðist við þessari
þróun. Vinnuálag lyflækna hefur aukist
úr hófi og hefur það ásamt ófullnægjandi
starfsaðstöðu komið verulega niður á
akademísku starfi. Mönnun læknisstarfa á
Landspítala er óhjákvæmilega frábrugðin
því sem þekkist á öðrum háskólasjúkra-
húsum á Vesturlöndum. Meðalaldur sér-
fræðilækna er hár og meginskýringin er
sú að íslenskir læknar þurfa að stunda
framhaldsnám erlendis, gjarnan í 5-10
ár. Það vantar því á hverjum tíma marga
árganga lækna sem jafnan gegna veiga-
miklu hlutverki í læknisþjónustu háskóla-
sjúkrahúsa og setur þetta miklar skorður
við skipulagi starfseminnar. Reyndir
sérfræðilæknar sem leiða hásérhæfð verk-
efni eru bundnir við almenn læknisstörf
samtímis. Utan dagvinnutíma reiðum
við okkur mjög á unga og lítt reynda
lækna. Á erlendum háskólasjúkrahúsum
er algengt að sérfræðilæknar þrói starfs-
feril sinn eftir brautum þar sem áhersla
er ýmist á klíníska starfsemi, kennslu eða
vísindi. Hér hefur slík tækifæri skort og
fyrir vikið verður oft lítið úr þróun starfs-
ferils. Óhætt er að segja að lyflækningar á
Runólfur Pálsson
formaður Félags íslenskra lyflækna
runolfur@landspitali. is
Landspítala standi að mörgu leyti höllum
fæti í samanburði við háskólasjúkrahús
í nágrannalöndum okkar. Afleiðingin
er brotthvarf reyndra lyflækna og auk
þess gengur erfiðlega að laða unga lækna
hingað tii starfa að loknu sérfræðinámi.
Að mínu mati er nauðsynlegt að
bregðast strax við þessari neikvæðu
þróun. En hvað er til ráða? Engin einföld
lausn er í sjónmáli en ýmis tækifæri eru til
úrbóta. Þótt kostnaðarauki muni líklega
hljótast af, eru fyrir hendi sóknarfæri sem
gætu leitt til aukinnar hagkvæmni, en
þau felast í bættu skipulagi, verklagi og
starfsaðstöðu, ekki aðeins á Landspítala
heldur í heilbrigðisþjónustunni í heild. Á
Landspítala er mikilvægt að aðgreina bet-
ur almenn og sérhæfð verkefni lyflækna.
Leggja mætti aukna áherslu á almennar
lyflækningar í þjónustu við bráðveika
sjúklinga, líkt og í Bretlandi og Banda-
ríkjunum. Skilgreina þarf mönnunarlíkan
fyrir lyflækna þar sem tekið er tillit til
akademískra starfa. Þá þarf að styðja við
störf lækna með því að nýta betur krafta
og hæfni hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða
og ritara sérgreina. Ennfremur er nauð-
synlegt að standa betur að nýliðun lækna
vegna samkeppni við erlend sjúkrahús um
íslenska sérfræðilækna. Loks tel ég brýnt
að efla framhaldsmenntun í almennum
lyflækningum, meðal annars í því skyni
að fjölga ungum læknum sem starfa við
lyflækningar. Hér ætti að vera unnt að
bjóða þriggja ára grunnnám og frekara
nám í undirsérgreinum lyflækninga færi
svo fram erlendis eins og áður.
Sé rétt á málum haldið hef ég trú á að
lyflækningar á íslandi geti haldið velli
og jafnvel komist á bekk með fremstu
þjóðum. En það mun ekki verða án þess að
lyflæknar taki höndum saman og hafi hag
sjúklinga að leiðarljósi.
566 LÆKNAblaðið 2012/98