Læknablaðið - 15.10.2012, Blaðsíða 14

RANNSÓKN
Tafla IV. Fremri dálkur sýnir ráðleggingar um neyslu salts, orkuefna og fæðu-
flokka (R), eða ráðlagða orkuprósentu orkugefandi næringarefna (E%) fyrir
eldra fólk (>65 ára) samkvæmt Norrænu ráðleggingunum um mataræði og
næringarefniSeinni dálkur sýnir prósentu þátttakenda (n=160) sem fylgdu
ráðleggingum.
R eða E% % sem fylgdu R eða E%
Salt, orkuefni og trefjar
Salt, g/dag Karlar / Konur < 7/< 6 55/63
Alkóhól, g/dag Karlar / Konur < 20/< 10 89/86
Prótein, g/kg/dag Karlar / Konur >1,0 41/47
Prótein, E% Karlar / Konur 10-20 61/75
Fita, E% Karlar / Konur 25-35 41/33
Kolvetni, E% Karlar / Konur 50-60 5/3
Unninn sykur, E% Karlar / Konur <10 77/78
Trefjar, E% Karlar/ Konur >2 35/49
Fæðuflokkar, g/dag
Mjólkurvörur Karlar / Konur 500 18/9
Fiskur Karlar / Konur >43 79/71
Ávextir og grænmeti Karlar / Konur >400 15/12
Ávextir Karlar/ Konur >200 14/25
Grænmeti Karlar / Konur >200 15/11
Tafla V sýnir mun á þanbils- og slagbilsþrýstingi á milli þriðj-
ungsmarka lýsisneyslu (g/dag) og neyslu á löngum ómega-3
fitusýrum (g/dag), bæði hjá körlum og konum (n=160), eins og
hann var metinn með fervikagreiningu. Samkvæmt fervikagrein-
ingu hélst marktækt neikvætt samband á milli slagbilsþrýstings
og lýsisneyslu (P=0,010) og neyslu á löngum ómega-3 fitusýrum
(P=0,029) þegar neðstu og efstu þriðjungsmörk neyslu voru borin
saman, jafnvel þó leiðrétt hafi verið fyrir kyni, aldri, þyngdarstuðli,
og inntöku á blóðþrýstingslækkandi lyfjum. Neikvæð tengsl fund-
ust jafnframt á milli þanbilþrýstings og neyslu á löngum ómega-3
fitusýrum. Hreyfing í frístundum, mæld í mínútum á dag, og
reykingar nú eða áður, tengdust ekki blóðþrýstingi eða mataræði
marktækt og höfðu ekki áhrif á sambandið milli blóðþrýstings og
neyslu lýsis eða langra ómega-3 fitusýra þegar leiðrétt var fyrir
þeim í fervikagreiningu. Auk þess hafði leiðrétting með blóðfitum
(kólesteróli, HDL eða þríglýseríðum) ekki áhrif á þetta samband
(niðurstöður ekki sýndar).
Tafla VI sýnir meðalneyslu lýsis (g/dag) og langra ómega-3
fitusýra (g/dag), innan þriðjungsmarka neyslu, samkvæmt þriggja
daga veginni fæðuskráningu.
Tafla VI. Meðalneysla lýsis (g/dag) og langra ómega-3 fitusýra (g/dag), innan
þriðjungsmarka neyslu, samkvæmt þriggja daga veginni fæðuskráningu
(n=160).
Lýsi Langar ómega-3 fitusýrur
Fyrstu þriðjungsmörk 0±0 0,3 ± 0,2
Önnur þriðjungsmörk 3,6 ±1,2 1,0 ±0,3
Þriðju þriðjungsmörk 10,4 ±3,7 3,1 ±1,8
Tafla V. Munur á þanbils- og slagbilsþrýstingi á milli þriðjungsmarka á lýsis-
neyslu (g/dag) og neystu á löngum ómega-3 fltusýrum (g/dag), metinn með fer-
vikagreiningu. Leiðréttingarþættir voru aldur og þyngdarstuðull (hjábreytur), og
kyn og inntaka á blóðþrýstingslækkandi lyfjum (bundnir þættir). Útreikningarnir
byggjast á gögnum frá 160 þátttakendum.
Munur frá fyrstu þriðjungsmörkum B 95% öryggisbil Lægri Efri P
Slagbilsþrýstingur
Lýsi
Önnur þriðjungsmörk -5,81 -12,81 1,20 0,104
Þriðju þriðjungsmörk -7,90 -13,86 -1,95 0,010
Langar ómega-3 fitusýrur
Önnur þriðjungsmörk -9,80 -16,58 -3,02 0,005
Þriðju þriðjungsmörk -7,53 -14,27 -0,79 0,029
Þanbilsþrýstingur
Lýsi
Önnur þriðjungsmörk -1,11 -4,85 2,63 0,559
Þriðju þriðjungsmörk -1,58 -4,76 1,60 0,327
Langar ómega-3 fitusýrur
Önnur þriðjungsmörk -4,90 -8,20 -1,60 0,004
Þriðju þriðjungsmörk -3,61 -6,89 -0,33 0,031
Umræða
Aðalmarkmið rannsóknarinnar var að skoða tengsl mataræðis og
blóðþrýstings, með áherslu á lýsisneyslu, og að kanna fylgni fæðu-
þátta við íslenskar og norrænar ráðleggingar um næringarefni og
mataræði. Þetta er að öllum líkindum fyrsta rannsóknin sem skoð-
ar tengsl mataræðis við blóðþrýsting íslendinga, 65 ára og eldri.
Marktæk neikvæð fylgni var á milli lýsisneyslu og slagbils-
þrýstings, jafnvel þegar leiðrétt var fyrir kyni, aldri, þyngdar-
stuðli og inntöku á blóðþrýstingslækkandi lyfjum. Samskonar
tengsl sáust þegar langar ómega-3 fitusýrur voru skoðaðar. Mark-
tæk neikvæð fylgni var einnig á milli neyslu á löngum ómega-3
fitusýrum og þanbilsþrýstings, en marktæk tengsl fundust hins
vegar ekki á milli lýsisneyslu og þanbilsþrýstings. Óljóst er hvers
vegna lýsisneysla tengdist þanbilsþrýstingi ekki marktækt eins og
neysla langra ómega-3 fitusýra. Ástæðan er hugsanlega sú að lýsi
inniheldur ekki einungis langar ómega-3 fitusýrur (EPA og DHA)
heldur einnig mörg önnur næringarefni sem gætu hafa veikt sam-
bandið.
Þó niðurstöður rannsókna séu ekki samhljóma, bendir flest til
þess að mikil neysla langra ómega-3 fitusýra (a3 g/dag) hafi væg
en marktæk áhrif til lækkunar blóðþrýstings, sérstaklega meðal
aldraðra og fólks með háþrýsting.3'13 Niðurstöður þessarar rann-
sóknar benda til þess sama, þó ekki sé hægt að fullyrða að um
beint orsakasamband sé að ræða. Hins vegar má telja líklegt að
lýsisneysla, eða neysla annarra fæðubótarefna sem innihalda fiski-
olíur, lækki blóðþrýsting meðal eldra fólks og hafi á þann hátt já-
kvæð áhrif á heilsufar. Þó er rétt að fara varlega í að yfirfæra þessar
niðurstöður á aðra hópa. íslensk rannsókn frá árinu 2006 bendir til
þess að áhrif fiskiolía á blóðþrýsting séu þveröfug meðal barns-
hafandi kvenna, en þar fannst jákvætt samband á milli neyslu á
löngum ómega-3 fitusýrum, aðallega úr lýsi, og háþrýstings.14
518 LÆKNAblaðið 2012/98