Læknablaðið - 15.03.2013, Blaðsíða 35

gjafagerningurinn til varðveislu. Mikil
umræða var í framhaldi af þessu um
hvernig safninu yrði best fyrir komið og
hefur það verið rakið vel í Læknablaðinu.
Niðurstaða þess máls var aðkoma Sel-
tjarnarnesbæjar sem uppbyggingar- og
rekstraraðila.
Samstarfssamningur milli Sel-
tjarnarnesbæjar, menntamálaráðuneytis,
Þjóðminjasafns íslands og Læknafélags
íslands og Læknafélags Reykjavíkur
um byggingu og rekstur húsnæðis
fyrir Lækningaminjasafn íslands og
aðra menningartengda starfsemi var
undirritaður 27. september 2007. Hafin
var bygging safnhúss á safnasvæði
Seltirninga í Nesi eftir verðlaunateikn-
ingu Yrki arkitekta frá árinu 1997. Stofn-
skrá safnsins var samþykkt árið 2009.
Læknafélag Islands og Læknafélag
Reykjavíkur lögðu safninu til 50 millj-
ónir sem framlag af félagsgjöldum og
ríkið gekkst undir skuldbindingar um
fjárframlög til safnsins. Seltjarnarnes
tók að sér að byggja safnið upp og reka
það. Safnið hefur verið til húsa í Bygg-
görðum 7, sem ríkið á enn. Við hlið
Nesstofu er nýja safnahúsið risið en
aðeins fokhelt, svo ljóst er að til frekari
uppbyggingar þess mun þurfa umtals-
vert fjármagn, samkvæmt matsgerð frá
því í júlí síðastliðnum líklega um 300-
400 milljónir króna. Þegar Seltjarnar-
nesbær sagði sig frá þessu verkefni, frá
og með 1. janúar 2013, tók mennta- og
menningarmálaráðuneytið við ábyrgð
á safninu að beiðni bæjarins. Þar sem
yfirtöku ráðuneytisins bar brátt að taldi
ráðuneytið að ekki væri hægt að móta
hugmyndir um framtíð og rekstrarform
starfseminnar fyrir áramót og greindi
frá því í bréfi til bæjarins 14. desember
síðastliðinn. Þó var látin í ljós sú fram-
tíðarsýn að sýning lækningaminja yrði
opnuð með einhverjum hætti síðar.
Safnstjóri safnsins sagði upp störfum
undir lok desembermánaðar en vinnur
að frágangi á munum safnsins á upp-
sagnartímanum, stjórn safnsins var
leyst frá störfum þann 31. janúar 2013 og
munir þess látnir renna til Þjóðminja-
safnsins.
UMFJÖLLUN O G GREINAR
Verður ekki gert metnaðar-
eða ástríðulaust
Sigurbjörn Sveinsson læknir þekkir mái
Lækningaminjasafns íslands öðrum betur.
Hann er fyrrverandi formaður Læknafé-
lags Islands og hefur setið í stjórn safnsins
frá upphafi til ársins 2011 er hann sagði
sig úr stjórninni.
„Þetta var óvænt uppákoma og ekki
auðvelt að lesa í framtíðina. Ég hef óttast
það um skeið að ekki væri nógu mikill
metnaður fyrir þessu máli af hálfu
Seltjarnarnesbæjar en þrátt fyrir að efase-
mdir sæktu á mig grunaði mig ekki að
bærinn myndi taka svona afdráttarlausa
og afgerandi 180 gráðu beygju í málefnum
safnsins. Pólitískt séð er þetta sama fólk
og ákvað fyrir fáeinum misserum að fara í
þessa uppbyggingu.
Nesstofa er á Seltjarnarnesi og því
verður ekki breytt, rétt eins og síldin
var hjá Siglfirðingum og Siglfirðingar
hafa lagt mikinn metnað í varðveislu sí-
ldarminja og að gera þeim eins hátt undir
höfði og þeim er unnt. Lækningaminjar
eru ekki síðri þáttur í menningu okkar en
síldarminjar. Ef litið er á sögulegan tíma
hafa síldveiðar við ísland aðeins verið
stundaðar í um 150 ár en lækningaminjar
eiga sér talsvert lengri sögu.
Það eru því vonbrigði, já sorgarefni,
að þetta hafi orðið niðurstaðan. Ég vona
að bæjarstjórnin, sú sem nú situr eða
sú sem tekur við eftir næstu kosningar,
muni sjá nýjan flöt á málunum og
möguleika á að ljúka þessu máli og
koma lækningaminjasafni á fót. Þetta
er ekki bara spurning um að komast
út úr efnahagshruninu heldur þarf
líka til endurnýjaðan metnað af hálfu
sveitarfélagsins.
Ég vona að bæjarstjórnin líti á þessa
stöðu sem lykkju á leið Seltjarnarnesbæjar
til að byggja upp veglegt Lækningamin-
jasafn eftir að endurnýjaður hefur verið
breyttur samningur við ríkið. Það er
eðlilegt að einhver töf verði á málum á
meðan tómahljóð er í buddunni hjá ríkinu
og ekki vitað hvaða menntamálaráðherra
verður við völd í mósku framtíðarinnar.
Ef ég væri í þeirri stöðu að geta stýrt
þessu máli til framtíðar myndi ég vilja
finna metnað hjá íbúum og bæjarstjórn á
Seltjarnarnesi til að komast með sæmandi
hætti frá þessu máli þannig að það sem
lagt var upp með yrði að veruleika. Ríki
og Seltjarnarnesbær myndu endurnýja
samning sinn með þetta í huga. Hægt væri
að endurhugsa safnið og það mætti gera í
nýjum samningi. Það er vel hægt að draga
úr kostnaði við uppbyggingu og í rekstri,
en það yrði hvorki gert metnaðar- né
ástríðulaust.
Stofnað var til þessa safn af metnaði,
ástríðu og eljusemi sem einkenndi Jón
Steffensen bæði í rannsóknum hans og
öðru. Rannsóknum sem við búum að og
eru innlegg í íslandssöguna og frum-
kvöðlaverk í líffærafræði, rannsóknum á
Skeljastöðum í Þjórsárdal og miklu víðar.
Þetta eru grunnrannsóknir bæði í læknis-
fræði, fornleifafræði og sagnfræði.
Nesstofa hefur verið byggð upp á
mjög fallegan hátt á árunum 2006-2007,
meðal annars fyrir danskt gjafafé, og þar
þarf ekki mikið í viðbót til að gera hana
fullbúna, ef til vill eitthvað af dönskum
innanstokksmunum. Þessi mennin-
garverðmæti eru hluti af sögu lækninga-
og ljósmæðrasögunni, því þar var ekki
bara Bjarni Pálsson fyrsti landlæknir
okkar, heldur var þar einnig starfandi
ljósmóðir í tengslum við embættið. Þar var
einnig vagga lyfsölu á íslandi. Það væri
því óskiljanlegt ef Seltirningar vildu ekki
varðveita þessa perlu með sæmd enda trúi
ég því ekki að sú verði niðurstaðan."
LÆKNAblaðið 2013/99 147