Læknablaðið - 15.03.2013, Blaðsíða 42

UMFJÖLLUN O G GREINAR
NÝJUNGAR í LÆKNISFRÆÐI
Nýtt dálkur í Læknablaðinu þar sem nýjungum
í rannsóknum og tækni verða gerð skil.
Með gangráð í segulómun?
■ ■ ■ Gunnþóra Gunnarsdóttir
Þótt segulómtæki séu mikil þarfaþing við
margskonar rannsóknir nýtast þau ekki
öllum. Á Landspítala er fólk með ísetta
hjartagangráða almennt ekki sett í segul-
ómun því í þeim flestum eru málmar sem
segulmagnast auðveldlega. Sums staðar
erlendis er það þó gert og nýlega birtist
grein í ameríska hjartalæknatímaritinu*
með samantekt eins spítala sem hafði sett
fólk með gangráða og bjargráða í 1,5 T
segulsvið án þess að lenda í alvarlegum
óhöppum. Maríanna Garðarsdóttir sér-
fræðingur á röntgendeild Landspítalans
var spurð út í öryggi fólks með gangráða
og bjargráða í slíku segulsviði.
„Hér á spítalanum hefur það verið
opinber stefna þeirra sem eru yfir segul-
ómuninni að mynda ekki fólk með ísetta
gangráða þannig að það hefur alltaf
verið bannað. En víða erlendis eru gerðar
segulómanir á fólki með gangráða í 1,5 T
segulsviði, algengasta segulsviði sem er
notað við klínískar rannsóknir, og þær
eru tiltölulega öruggar undir vel vökt-
uðum kringumstæðum," segir Maríanna
Garðarsdóttir læknir sem kveðst hafa
kynnst því þegar hún vann á á Sahl-
grenska-sjúkrahúsinu í Gautaborg á
árunum 2004 til 2007. Þar hafi fólk með
gangráða verið sett í segulómun, jafnvel
í segulómun á hjörtum. „En auðvitað var
fylgt ströngum varúðarreglum," tekur hún
fram.
Cohen JD, Costa HS, Russo RJ. Determining the
Risks of Magnetic Resonance Imaging at 1.5 Tesla
for Patients With Pacemakers and Implantable
Cardioverter Defibrillators. Am J Cardiol 2012;
110:1631-6.
Gangráðar eru tæki sem notuð eru til
að stilla af hjartslátt hjá fólki ef hinn líf-
fræðilegi gangráður hjartans er að gefa sig.
Maríanna segir vandann við að setja ísetta
gangráða í segulómun þann að allir málm-
ar og tæki og leiðslur þeirra segulmagnist
mjög auðveldlega og erfitt sé að vita fyrir-
fram hvernig þeir hlutir hagi sér. Bæði geti
þeir hitnað, færst úr stað og þar með losnað
og snúist, jafnvel eyðilagt eða skaðað líf-
færi. Þeir geti lika hætt að virka eða virkað
rangt þannig að óvissan sé mikil. „Það
versta er að við vitum ekki hvernig hlutur
hegðar sér í segulsviðinu inni í hverjum
einstaklingi. Við getum tekið málmhlut og
prófað að setja hann í segulsviðið til að sjá
hvað gerist en hvað hann gerir svo inni í
fólki vitum við ekki."
En hvernig gekk þetta þá fyrir sig þegar
Maríanna var á Sahlgrenska? „Þar voru
teknar ákvarðanir í hvert og eitt skipti um
hvort ætti að setja sjúkling í þessa áhættu.
Þörfin fyrir segulómunarrannsókn varð
að vera mjög brýn til að henni væri beitt.
Þá þurfti líka góða samvinnu með fólki
sem vann að gangráðsmálum því það
varð að stilla gangráðana sérstaklega
bæði fyrir og eftir rannsóknina og helst
vildum við hafa einhvern viðstaddan
frá gangráðseftirlitinu eða hjartalækni
því það þarf að vakta sjúklinga mjög
vandlega meðan segulómun fer fram.
Auðvitað vildu menn ekki setja fólk
sem var alveg háð gangráði í segul-
ómun því ekki er hægt að treysta því að
gangráðurinn virki í segulsviðinu. En
gangráðar eru í mörgum tilfellum bara
til að grípa inn í, svo ekki eru allir sem
bera þá algerlega háðir þeim."
Ekki lent í neinum óhöppum
En er hún að berjast fyrir því að segul-
ómun á fólki með gangráða verði beitt á
Landspítala?
„Nei, ekkert endilega. Ég hef ákveðið
að láta yfirlækninn hér á segulómun ráða
þessu. Því miður hefur það oft komið upp
að mér hefur fundist þurfa að gera segul-
ómun, en þetta er ákvörðun sem verður að
koma að ofan. Á Sahlgrenska-sjúkrahús-
inu réð ég ekki heldur en sá sem var yfir
mér og ég vann mikið með, treysti sér til
að taka ákvarðanir um það hverjir þyldu
þær og hverjir ekki og það gekk vel.
Við höfum verið það heppin hér á
segulómun hjá okkur að við höfum ekki
lent í neinum óhöppum enda fylgjum
við mjög stífum öryggisreglum og erum
oft mjög þreytandi fyrir aðra lækna og
sjúklinga því við þaulspyrjum fólk, meðal
annars um íhluti, til dæmis vissar æða-
klemmur, kuðungsígræðslur og ventla
í höfði sem eru stilltir með seglum sem
afstillast í ómuninni en hægt er að stilla
154 LÆKNAblaðið 2013/99