Læknablaðið - 15.11.2013, Qupperneq 35

UMFJÖLLUN O G GREINAR
„Möguleikar sjúklingsms lil aö
skilja boöskap læknisins hljóta aö
vera meiri ef notuð eru íslensk orð
og orðstofnar," segir Jóhann Heiöar
Jóhannsson meinafræðingur og
íöorðasmiöur.
aðferðum við orðabókarútgáfu. „Grunn-
urinn sem við byggðum á eru orðasöfn
Guðmundar Hannessonar sem voru
endurútgefin með nokkrum viðbótum
og voru helstu handbækur lækna og
læknanema um árabil. Þá höfðu ritstjórar
Lækttablaðsins lagt áherslu á íslenskar þýð-
ingar fræðiheita í texta blaðsins og þannig
bættist verulega í sarpinn. Það var því til
heilmikill fjársjóður íslenskra heita þegar
skipulögð söfnun var sett í gang af orða-
nefndinni á sínum tíma.
Hvað einstakar greinar læknisfræð-
innar varðar þá er mjög jafnt á komið með
íðorðasöfn innan þeirra og munurinn er
fremur fólginn í því hversu mikinn áhuga
forystumenn einstakra sérgreina hafa á
íðorðasöfnun og þýðingum fræðiheita á
hverjum tíma. Það má því segja að sumar
sérgreinar standi betur en aðrar hvað
notkun íslenskra heita varðar. "
Það hefur fylgt íslenskri læknisfræði
að læknanemar þurfa að læra fræðiheiti
á þremur tungumálum, latínu, íslensku
og svo gjarnan ensku eða því tungumáli
sem talað er þar sem sérnámið er stundað.
„Þetta veldur stundum ruglingi en undir-
strikar enn frekar mikilvægi þess að eiga
góð íslensk heiti sem allir skilja og nota.
Læknablaðið hefur gegnt ákveðnu forystu-
hlutverki í þessu efni með því að leggja
áherslu á að nota íslensk heiti í öllum texta
sem birtist í blaðinu. Því er oft haldið fram
að eldri kynslóð lækna hafi meiri áhuga
á íslenskun fræðiheitanna en ég get ekki
tekið undir það af eigin reynslu. Ég hef
um langt skeið gegnt óformlegu ráðgjafa-
hlutverki um íslensk læknisfræðiheiti og
alls kyns stofnanir og einstaklingar sem
stunda þýðingar og ritstörf, eða kennslu
og nám, hafa leitað til mín um aðstoð við
myndun nýrra heita. Ég finn ekki annað
en meðal þeirra séu læknar úr öllum
aldurshópum."
Þú ferð náttúrulega í máladeild!
Jóhann Heiðar segist hafa haft áhuga á ís-
lensku máli allt frá barnæsku. „Faðir minn
var skólastjóri í gagnfræðaskóla og ég ólst
upp við mikla umræðu um íslenskt mál
og þjóðfræði af ýmsu tagi. Ég naut þess
mjög í menntaskóla að hafa frábæra kenn-
ara í íslensku og tungumálum og þar var
lagður traustur grunnur að þeirri sann-
færingu minni að þýðingar úr erlendum
tungumálum verði að vera á góðu íslensku
máli. Það var ekki síst Friðrik Þorvaldsson
þýsku- og frönskukennari í MA sem opn-
aði augu mín fyrir mikilvægi þess að skila
innihaldi erlenda textans á réttan hátt yfir
á íslensku, fremur en þýða einstök orð af
smámunalegri nákvæmni.
Það kom samt algerlega flatt upp á mig
þegar Þórarinn Björnsson skólameistari,
sem lét okkur velja á milli stærðfræði-
deildar og máladeildar að loknum 4. bekk
í MA, sagði við mig: „Þú ferð náttúrulega
í máladeild." Ég hafði mestan áhuga
á náttúruvísindum og taldi mig hinn
dæmigerða stærðfræðideildarstúdent, en
hann hafði komið auga á að ég væri með
betri einkunnir í tungumálum eftir fyrsta
veturinn í skólanum. Svo var það ekki
fyrr en að ég tók að mér að skrifa pistlana
LÆKNAblaðið 2013/99 523