Þjóðlíf - 01.03.1986, Blaðsíða 13

deildarþingmaðurinn Robert
Dole frá Kansas, Howard Baker,
fyrrum öldung-
ardeildarþingmaður frá Tennes-
see, og Jack Kemp, full-
trúardeildarþingmaðurfrá New
York. Aðrir sem nefndir hafa ver-
ið sem líklegirframbjóðendur
eru sjónvarpsprédikarinn Pat
Robertson, öldungardeildarþing-
mennirnir John Danforth frá Mis-
souri, Paul Laxalttrá Nevada,
Richard Lugartrá Indiana, Bob
Packwood frá Oregan og John
Heinztrá Pennsylvaníu. Ríkis-
stjórinn í lllinois, James Thomp-
son, svo og fyrrum ríkisstjóri frá
Delaware, Pierre du Pont II, og
Jeane Kirkpatrick, fyrrum sendi-
herra Bandaríkjanna hjá Sam-
einuðu þjóðunum, hafa og verið
nefnd sem hugsanlegirfram-
bjóðendur.
Enginn ofantalinna aðila hefur
enn tilkynnt formlega að þeir
hyggist reyna að ná útnefningu,
en ásetningur þeirra leynir sér
ekki. Þeir vekja á sér athygli með
ræðuhöldum en reyna einnig að
komast hjá því að taka á sig þá
byrði, sem fylgir því að hafa for-
ystuna innan síns flokks í
slagnum um útnefningu til for-
setaframboðs. Slík forysta er af
sumum talin jafngilda dauða-
dómi, ef frambjóðandi þarf að
axla hana mjög snemma í kapp-
hlaupinu um Hvíta húsið - því
allir frambjóðendurnir beina
gagnrýni sinni að þeim frambjóð-
anda, sem nýtur mestra vin-
sælda meðal kjósenda. En sá
frambjóðandi, sem talinn er sig-
urstranglegastur, nýtur einnig
ýmissa forréttinda. Hann á auð-
veldara með að safna áheitum í
kosningasjóði og þarf lítið að
hafa fyrir því að komast í fjöl-
miðla.
Eyrnamerki á borð við demó-
kratareða repúblikanar, frjáls-
lyndi eða íhaldsemi, duga
skammt til þess að gefa vísbend-
ingu um hvarframbjóðendur
standa. í hópnum má finna fram-
bjóðendur, sem fylgja frjáls-
hyggju (Kirkpatrick), nýfrjáls-
lyndisstefnu (Hart), íhaldsamri
sjálfsstjórnarstefnu (Kemp) og
hægfara félagshyggjumenn
(Gephardt). Oft á tíðum er erfitt
að henda reiður á því hvað þessi
slagorð tákna í raun og víst er að
merking þeirra kann að breytast
á næstu tveimur árum, svo og
afstaða þeirra stjórnmálamanna
sem hafa gert þau að'Sínum.
„Orð dagsins" í bandarískum
stjórnmálum þessa stundina er
endurmat. Demókratar eru, að
því er sagt er, að þoka sér nær
miðju í stjórnmálum, en
Repúblikanaflokkurinn mjakast
lengratil hægri. Ástæðan er
augljós: yfirburðasigur Reagans
forseta í 49 fylkjum Bandaríkj-
anna í síðustu kosningum undir
mjög íhaldsömum slagorðum.
„Þetta endurmat er greinilegt
viðbragð við hinni pólitísku þró-
un undanfarinna ára,“ segir
Terry Wade, sem sér um al-
mannatengsl fyrir Landssamtök
repúblikana. „Það fer ekki á milli
mála, að frjálslyndirdemókratar
eru að hafa fataskipti." En Wade
telur ólíklegt, að hægfara demó-
kratargeti breytt afstöðu þeirra
kjósenda, sem nýlega hafa yfir-
gefið Demókrataflokkinn og
gengið til liðs við repúblikana.
En það eru fleiri en demókrat-
ar sem hafa stigið skref til hægri.
Bush varaforseti, er á sínum
tíma kallaði stjórnarstefnu Reag-
ans í efnahagsmálum „woodo-
economics", sem á íslensku
mætti útleggja sem „svartagalls-
raus“, styður nú þessa sömu
efnahagsstefnu. Þessadagana
reynir varaforsetinn að sann-
færa hægri öflin innan Repúblik-
anaflokksins um að hann sé í
raun jafn íhaldsamurog sjálfur
forsetinn. Nýlega lýsti Bush því
yfir á fundi með stuðnings-
mönnum Jerry Falwell, leiðtoga
Siðferðilega meirihlutans í
Bandaríkjunum, að Ameríka
„hefði mikla þörf fyrir hin sið-
ferðilegu sjónarmið“, sem hinn
umdeildi bókstafstrúarmaður og
fylgisveinar hans boða.
Hið pólitíska endurmat nú er
hluti af þróun, sem hefur átt sér
stað yfir lengri tíma, segir Wade.
„Ég held alls ekki að það sé séð
fyrir endann á þessari þróun. Ég
tel, að sigur Reagans 1984 hafi
verið hápunkturinn, enn sem
komið er.“
Tom Wicker, pólitískurdálka-
höfundur New York Times,
bendir á að endurmatið nú sé
ekkert svipað því er fylgdi í kjöl-
far „New Deal“ efnahagsstefnu
Roosevelts forseta á fjórða ára-
tugnum. Wicker benti á stuttu eft-
ir forsetakosningarnar 1984, að
Flokksþing í
Bandaríkjunum
eru ólík því sem
við eigum að
venjast. Blöðrur
og fánar setja
svip sinn á þing-
in. Frá síðasta
flokksþingi repú-
blikana.
ÞJÓÐLÍF 13