Þjóðlíf - 01.03.1986, Blaðsíða 16

stjórnmálaskoðanir í Bandaríkj-
unum sveifluðust milli tímabila,
sem einkenndust af eigin-
hagsmunastefnu og tímabila þar
sem almannaheill sæti í fyrir-
rúmi. Samkvæmt þessari kenn-
ingu eru Bandaríkin nú í miðju
tímabili þarsem einkaframtakið
ræður ríkjum, og það ástand
mun vara þar til „almenningur
verður leiður á eigin ágirnd“.
Schlesinger á von á því, að nýtt
frjálslyndisskeið líti dagsins Ijós
á níunda áratugnum.
Kosningarnar 1988 eru hinar
fyrstu þar sem ríkjandi forseti er
ekki í endurkjöri frá því Lyndon
B. Johnson dró sig til baka 1968,
eftir að úrslit í forkosningum í
New Hampshire sýndu að hern-
aðarstefna hans í Vietnam átti
litlu fylgi að fagna. Þó eru kom-
andi kosningar um margt líkari
kosningunum 1960, þegar
Dwight Eisenhower, þáverandi
forseti, lét af embætti eftir tvö
kjörtímabil, eins og bandarísk
lög mæla fyrir. Þá, eins og nú,
reyndist fjöldi stjórnmálamanna í
báðum flokkum telja sig borna til
þessa mikilvæga embættis.
Hin pólitíska hervæðing hefur
hafist fyrr og af meiri ákafa með
hverjum forsetakosningum. Nýj-
ar reglur um útnefningu fram-
bjóðenda og endurskoðaðar
reglur um fjármögnun kosninga-
baráttu hafa veikt tök flokksfor-
ingja og ríkra einstaklinga á
frambjóðendum, en um leið hef-
ur þetta leitt til þess að kosninga-
baráttan hefur hafist fyrr og mun
meiri athygli hefur beinst að for-
kosningunum. Margirhinna
væntanlegu frambjóðenda hafa
stofnað kosningasjóði til að
standa straum af baráttunni.
Nokkrir hafa og komið á laggirn-
ar stofnunum, er hafa það verk-
efni að finna verðug málefni sem
frambjóðendur geta barist fyrir.
Þótt margir frambjóðendur hafi
verið nefndir fyrir forseta-
kosningarnar 1988 er enn of
snemmt að útnefna einhvern
þeirra sem væntanlegan leið-
Frá flokksþingi
demókrata
1984.
toga Bandaríkjanna. En fjölmiðl-
ar munu hafa vakandi auga með
öllu, sem þessir menn taka sér
fyrir hendur á næstu mánuðum,
og e.t.v. eru fjölmiðlar ábyrgari
en nokkur annar aðili fyrir því
hversu snemma er farið að spá
fyrir um úrslit kosninganna 1988.
Þótt skoðanakannanir séu oft-
ast nær eini grundvöllur allrar
umfjöllunar fjölmiðla fyrir kosn-
ingar, eru hin endanlegu úrslit í
reynd oftast önnur en spáð hefur
verið. Samkvæmt Gallup-könn-
unum allar götur frá kosningun-
um 1964 hefursá
forsetaframbjóðandi, sem notið
hefur mestra vinsælda í könnu-
num í byrjun kosningabaráttu,
aldrei hlotið útnefningu.
Það er vissulega umhugsun-
arefni fyrir demókrata, að Reag-
an sigraði í 49 fylkjum í síðustu
kosningum. Það er sami heildar-
fjöldi fylkja og demókratar hafa
unnið sigur í allt frá kosningun-
um 1968. Stóra spurningin fyrir
repúblikana er hins vegar sú,
hvort einhver annar en Reagan
sé fær um að vinna slíkan yfir-
burðasigur, er byggir á því að
draga til sín fylgi langt út fyrir
raðir flokksins. í Ijósi mikilla
ósigra Carters og Mondale horf-
ast demókratar hins vegar í
augu við þá spurningu hvort
flokkurinn hafi eitthvað að bjóða
hinum almenna bandaríska kjós-
anda. Hinn mikli ósigur Monda-
les 1984 var sérlega sláandi fyrir
hina skipulegu verkalýðshreyf-
ingu, Alþýðusambandið og
Iðnverkasambandið bandaríska,
sem tóku þá afstöðu að lýsa yfir
stuðningi við einn frambjóðanda
áðuren forkosningum lauk. Af-
leiðingin varð sú, að Mondale
fékk á sig stimpil sem fulltrúi sér-
hagsmunasamtaka. Formaður
Landssamtaka demókrata, Paul
Kirk, fórfram á það á síðasta ári
við verkalýðssamtökin að þau
biðu með stuðningsyfirlýsingar
við einstaka frambjóðendur fram
yfir forkosningarnar að þessu
sinni. Má segja að þetta hafi um
leið verið ábending til annarra
sérhagsmunahópa um að hafa
sig hæga.
Minnihlutahópar munu láta í
sér heyra fyrir kosningarnar
1988, jafnvel þótt blökkumaður-
inn Jesse Jackson bjóði sig ekki
fram aftur. Ýmislegt bendirtil
þess að bandaríska
kvennahreyfingin sé nú í sókn,
sé jafnvel herskárri en fyrr, og
ætli sér ekki að láta vandræði
þau, er Geraldine Ferraro átti við
að glíma sem varaforsetaefni
demókrata, hindra þátttöku
kvenna í forkosningum í framtíð-
inni.
16 ÞJÓÐLÍF