Þjóðlíf - 01.07.1988, Qupperneq 23

ERLENT
Michael Monk höfuðsmaður. Endurnýjun stöðvarinnar kostar 250 milljón sterlings'
punda. Sú upphæð samsvarar um 20 og hálfum milljarði íslenskra króna.
ríkjanna og annars leiðtoga Vesturlanda ef
þörf krefur. Peir hafa einungis átta mínútur
til þess að ákveða hvernig bregðast skuli við.
Enn sem komið er hafa þeir ekki þann kost
að skjóta eldflaugina niður (sá kostur verður
hins vegar í boði ef geimvarnaáætlun Reag-
ans Bandaríkjaforseta, verður að veruleika).
Við slíkri árás geta leiðtogar Vesturlanda
brugðist á tvennan hátt, — annað hvort að
senda samskonar eldflaug á skotmark í So-
vétríkjunum og bíða eftir því að verða
sprengdir í loft upp eða bara bíða eftir því að
verða sprengdir í loft upp. Að sjálfsögðu
vonast allir til þess að fyrstu eldflauginni
verði aldrei skotið á loft. Framtíð okkar
byggist á þeirri von.
Að sögn Mike Monke, höfuðsmanns og
stöðvarstjóra í Fylingdale, þá hófst undir-
búningurinn að viðvörunarkerfinu í október
1957. Sovétmenn höfðu þá skotið Spútnik I á
loft og vestrænir herforingjar fóru að átta sig
á þeim hernaðarstyrk sem var falinn í þeim
möguleika að senda flaugar út í geiminn.
Stöðin í Thule komst fyrst í gagnið þremur
árum síðar. Ratsjárnar í Fylingdale voru
settar í gang 1964. Ratsjárnar eru í gangi 24
tíma á sólarhring, allt árið um kring. Þær
fylgjast með og skrá alla aðskotahluti í
geimnum, — allt frá risastóru sovésku geim-
stöðinni MIR og niður í skrúfjárn og hanska
sem geimfarar hafa misst. 2. júní sl. voru
7160 gervitungl á sveimi í kringum jörðina,
— flest að sjálfsögðu bandarísk og sovésk, en
þó nokkur bresk, frönsk, kanadísk, vestur-
þýsk, áströlsk, japönsk, ítölsk, hollensk,
spænsk, indversk og kínversk. Þar sem tölv-
urnar í Fylingdale hafa þessi gervitungl á
skrá þá staldra ratsjárnar ekkert við þau.
Þegar nýr hlutur kemur inn á ratsjárnar er
hann athugaður sérstaklega og það er þannig
sem kjarnorkueldflaugar yrðu fundnar.
Fylingdale-stöðin hefur verið bitbein stór-
veldanna að undanförnu. Fyrir dyrum stend-
ur að endurnýja ratsjár stöðvarinnar. Sovét-
menn óttast að með endurnýjuninni geti
stöðin orðið hluti af geimvarnaáætlun
Bandaríkjamanna en slíkt bryti í bága við
gagn-eldflaugasamning stórveldanna frá
1972. Bandaríkjamenn og Bretar neita þessu
alfarið og segja að forsendur endurnýjunar-
innar sé tæknileg. Að þeirra sögn eru gömlu
ratsjárnar einfaldlega orðnar gamlar og því
sé nauðsyn á nýjum. Nýju ratsjárnar eru öfl-
ugri, nákvæmari og fljótvirkari og munu auk
þess geta skimað í allar áttir. Gömlu rat-
sjárnar skima aðeins í 240° því þegar stöðin
var upphaflega hönnuð var gert ráð fyrir því
að eldflaugunum yrði skotið frá Sovétríkjun-
um yfir Norðurpólinn til Bandaríkjanna.
Þær geta því ekki fylgst með neinu sem gerist
í 120° suður og vestur af Fylingdale. Með
tilkomu kjarnorkukafbáta er nú unnt að
skjóta eldflaugum af stað frá miðju Atlants-
hafi og því telja hersérfræðingar nauðsynlegt
að nýju ratsjárnar skimi í 360°.
Michael Monke, höfuðsmaður sagði
þegar tíðindamaður Þjóðlífs var í heimsókn í
Fylingdale að endurnýjun stöðvarinnar væri
gerð með það í huga eingöngu að stöðin
gegni í framtíðinni sama hlutverki og áður.
Hann neitaði því ekki að með miklum og
kostnaðarsömum breytingum gæti hún að
einhverju leyti orðið hluti að geimvörnum
Bandaríkjamanna. Endurnýjunin kostar um
250 milljónir sterlingspunda en það samsvar-
ar um tuttugu og hálfum milljarði íslenskra
króna. Bandaríkjamenn leggja til um þrjá
fjórðu hluta þeirrar upphæðar og Breta
fjórðung.
Kalda stríðið er enn háð í Fylingdale. Þíð-
an í samskiptum austurs og vesturs var ekki
sjáanleg þegar tíðindamaður Þjóðlífs var þar
á ferð fyrir skömmu. Á meðan á heimsókn-
inni stóð var skyndiæfing. Tölvurnar hermdu
eftir sovéskri eldflaugaárás á Bretland. Nær
raunveruleikanum hafa liðsforingjarnir sem
þarna starfa ekki komist. Enn sem komið er,
eftir um aldarfjórðung, hefur ekki reynt á
ágæti eða gagnsemi stöðvarinnar. Vantraust
á risavaxna birninum í austri var forsenda
alls þess sem í stöðinni fór fram. Þarna sátu
menn sem höfðu þann starfa að bíða eftir
ragnarökum. Mótsagnir lífs og dauða blöstu
við.
Þarna var ógnarjafnvægið áþreifanlegt og
holdi klætt. Þeir ungu menn sem þarna voru
trúðu því að forsenda farsæls lífs og friðar á
jörðu væri sú að ef . . . þá gætu þeir tekið
upp símtólið og sagt: „Góðan dag, herra for-
seti. í dag er dómsdagur, við höfum átta
mínútur. Vertu sæll.“
Ásgeir Friðgeirsson/Lundúnum.
23