Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Side 29

AGRIP ERINDA /
XIV. ÞING FELAGS ISLENSKRA LYFLÆKNA
höndum öldrunarlækna frá Borgarspítala. Áhugavert er að kanna
heilsufarsbreytur sem orðið hafa á tímabilinu bæði til innra eftirlits
og gæðastjómunar.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturskyggn langtímarann-
sókn yfir 16 ár og einnig þversniðssamanburðarrannsókn þar sem
borin eru saman fjögur fjögurra ára tímabil. Lesnir voru allir dagál-
ar vistmanna og 124 breytur skráðar í Exel forrit. Leitað var sam-
þykkis visindasiðanefndar og tölvunefndar. Líkamleg færni og glöp
voru stiguð eftir kvarða.
Niðurstöður: Rannsóknin náði til 328 sjúkraskýrslna, 241 konu og
87 karla. Meðalaldur vistmanna breyttist úr 83 í 85 ár og bæði
hreyfigetu og skilvitund hrakaði. Flestir komu að heiman í byrjun
en síðustu árin komu flestir beint frá sjúkrahúsi. Aðalsjúkdóms-
greiningar við komu breyttust talsvert og lyfjanotkun óx. Fjöldi lát-
inna vistmanna tvöfaldaðist, eða úr 43 í 100 á fyrsta og síðasta fjög-
urra ára tímabili. Heilsufarsáföllum fjölgaði í lungum, heilaæðum
og í blóði en fækkun varð á hjartaáföllum, meltingarkvillum, sýk-
ingum, krabbameinum, geðrænum truflunum og mjaðmarbrotum.
Á hverju tímabili voru skráð afskipti læknis heimilisins 13-16, sam-
ráðskvaðningar 1,6 og innlögnum á sjúkrahús fækkaði úr 1,8 í 0,5 á
hvern vistmann.
Ályktanir: Líkleg skýring á hækkandi aldri, auknum hrumleika og
dánartíðni eru vaxandi þarfir fyrir vistunarúrræði og vistunarmat
aldraðra, sem var tekið í notkun árið 1995. Flutningum á bráða-
deildir sjúkrahúsanna fækkaði og má ætla að meðferðarúrræði á
Droplaugarstöðum hafi batnað sem því nemur.
E 34 Samband fjölda kjarnablóðkorna í blóði og alvarleika
veikinda barna sem fæðast í legvatni lituðu barnabiki
Þorgerður Sigurðardóttir', Þórður Þórkelsson2,
Guðmundur M. Jóhannesson3, Atli Dagbjartsson2, Ásgeir Haraldsson2
Frá 'læknadeild HI, 2Barnaspítala Hringsins, ’rannsóknastofu Landspítalans í
blóömeinafræði
Netfang: tobbasig@hotmail.com
Inngangur: Um það bil 10-15% barna fæðast í legvatni sem litað er
barnabiki (meconium). Flestum þessara barna farnast vel, en sum
þeirra fá öndunarörðugleika fljótlega eftir fæðinguna vegna þess að
barnabik hefur komist ofan í lungun. Geta þau orðið lífshættulega
veik vegna öndunarbilunar og lungnaháþrýstings. Mikilvægt er að
börn þessi séu rétt meðhöndluð frá byrjun og því er mikilvægt að
greina snemma þau börn sem eru í mestri hættu.
Svo virðist sem súrefnisþurrð í móðurkviði eigi mestan þátt í til-
urð þessa sjúkdómsástands og koma eftirfarandi þættir þar við
sögu: 1. Skertur súrefnisflutningur til þarma fósturs getur valdið því
að það losi barnabik fyrir fæðinguna. 2. Súrefnisþurrð í móðurkviði
getur leitt til þess að fóstrið fer að taka andköf en við það getur leg-
vatn og þar með barnabik sogast ofan í lungun. 3. Langvarandi súr-
efnisþurrð getur haft í för með sér þykknun lungnaslagæða sem
eykur hættuna á lungnaháþrýstingi eftir fæðinguna.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna hvort samband væri
milli fjölda kjarnablóðkorna (normoblasts) í blóði nýbura sem fæð-
ast í legvatni lituðu barnabiki og alvarleika veikinda þeirra. Kjarna-
blóðkorn eru lítt þroskuð rauð blóðkorn sem enn innihalda kjarna
og hefur fjöldi þeirra í blóði nýbura verið notaður sem vísbending
um langvarandi súrefnisskort í móðurkviði. Ónógur súrefnisflutn-
ingur til vefja fósturs veldur aukinni framleiðslu rauðkornavaka
(erythropoietin), sem örvar framleiðslu rauðra blóðkorna, sem
kemur fram sem aukinn fjöldi óþroskaðra rauðra blóðkorna í blóði,
einkum kjarnablóðkorna.
Efniviður og aðferðir: Prír hópar fullburða barna voru valdir.
Hópur 1: Börn sem fæddust í tæru legvatni og höfðu engin merki
um súrefnisþurrð á fósturskeiði (N=25). Hópur 2: Börn sem fædd-
ust í legvatni lituðu barnabiki, en fengu enga eða aðeins minnihátt-
ar öndunarörðugleika (N=54). Hópur 3: Börn sem fæddust í leg-
vatni lituðu barnabiki og lentu í töluverðum eða miklum öndunar-
örðugleikum, það er þurftu meira en 30% súrefni í meira en fjórar
klukkustundir eða lentu á öndunarvél (N=48). Blóðsýni var dregið
úr naflastrengsblóði eða úr barninu sjálfu og kjarnablóðkorn voru
mæld innan sex klukkustundafrá fæðingu.
Niðurstöður:
_______________________Hópur 1______Hópur 2________Hópur 3_______
Fjöldi barna 25 54 48
Meðgöngulengd (vikur) 39,3±0,2 40,5±0,2 40,3±0,2
Fasðingarþyngd (g) 3685±0,2 3751±0,1 3655±0,1
Fjöldi kiarnablóðkorna 654±125* 2076±325*# 4073±686#
Niöurstöður er gefnar upp sem mean ± SEM; *#p<0,05
Ályktanir: Pað er samband milli fjölda kjarnablóðkorna í blóði ný-
bura sem fæðast í legvatni lituðu barnabiki og þess hve alvarleg
veikindin verða. Mæling á fjöldi kjarnablóðkorna í blóði ætti að
geta hjálpað til að finna snemma þau börn sem fæðast í legvatni lit-
uðu barnabiki og eru í mestri hættu á að lenda í alvarlegum öndun-
arörðugleikum.
E 35 Mígren með fyrirboða, er sjálfstæður áhættuþáttur fyrir
óhvött flog hjá börnum
Pétur Lúðvígsson, Dale Hesdorffer, Elías Ólafsson, Gunnar
Guðmundsson, Ólafur Kjartansson, W. Allen Hauser
Frá rannsóknarstofu í faraldsfræði flogaveiki, Sóltún 1,105 Reykjavík
Netfang: peturl@rsp.is
Inngangur: Fyrri rannsóknir hafa sýnt tengsl milli mígrens og floga
hjá börnum og fullorðnum. Oljóst er hvers eðlis tengslin eru, hvort
þau virka í báðar áttir og hvort þau gilda í undirfiokkum floga og
mígrens. Rannsóknin beindist að því að reikna fiogaáhættu meðal
barna með mígren samanborið við viðmiðunarhóp og skoða tengsl-
in í undirflokkum. Rannsóknin er hluti framskyggnrar rannsóknar
á faraldsfræði og orsökum floga og flogaveiki á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til allra íslendinga sem
fengu að minnsta kosti eitt óhvatt (unprovoked) flog á 39 mánaða
tímabili (1.12.1995-28.2.1999) og samþykktu þátttöku (cases). Fyrir
hvert tilfelli voru valdir tveir einstaklingar úr þjóðskrá til viðmiðun-
ar, sem aldrei höfðu fengið flog (matched controls). Báðir hópar
svöruðu ítarlegum spurningalista um flog, flogaveiki og áhættu-
þætti. Pessi hluti rannsóknarinnar náði til barna 5-15 ára sem fengu
óhvatt fiog á tímabilinu og viðmiðunarhóps þeirra. Greiningar tóku
mið af alþjóðlegum skilmerkjum og úrvinnsla gagna fór fram í SAS
tölfræðiforriti. Notast var við Students t-próf og kí-kvaðratsreikni-
aðferðir.
Niðurstöður: Alls uppfylltu 93 börn skilyrði rannsóknarinnar og
samþykktu þátttöku. í viðmiðunarhópi voru 185 börn. Börn með
mígren reyndust rúmlega þrefalt líklegri til að fá óhvött flog en við-
miðunarhópur (OR: 3,9; CI: 1,9-8,4). Áhættan var meiri hjá stúlk-
um en drengjum (5,1 og 3,0) og meiri méð tilliti til staðfloga en al-
floga (7,3 og 2,5). Áhættan var aðeins fyrir hendi hjá börnum er
höfðu mígren með fyrirboða (OR: 7,5; CI: 2,5-23 og 1,4; CI: 0,53-3,8).
A
Læknablaðið 2000/86 29