Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2011, Síða 11

V í S I N D I
A VORDOGUM
FYLGIRIT 68
ræna atferlismeðfeð í hóp á geðsviði Landspítala eða á heilsugæslu-
stöðvum á höfuðborgarsvæðinu. Niðurstöður voru byggðar á svörum
100 sjúklinga á báðum spurningalistum fyrir og eftir meðferð.
Niðurstöður: Áhrifastærð (Cohen's d) fyrir breytingarskor á PSYCHLOPS
var töluvert stærri (d=1,27) en á CORE-OM (d=0,74), f=7.53, p<0.001,
sem gefur til kynna meira næmi fyrir breytingum. Stuðningur við
samtíma- og samleitniréttmæti PSYCHLOPS kom fram með nokkrum
aðferðum, meðal annars var sterk fylgni milli heildar breytingarskors á
PSYCHLOPS og CORE-OM (Spearman's rho=0.7\, p<0.001), og var góð
fylgni milli sambærilegra þátta mælitækjanna tveggja. Innri samkvæmni
atriða (Cronbach's alpha) á PSYCHLOPS var 0,85 við upphaf meðferðar.
Ályktun: PSYCHLOPS er mjög næmt fyrir breytingum við lok meðferðar,
hefur viðunandi innri áreiðanleika og gott réttmæti. PSYCHLOPS virðist
því vera hentugt mælitæki til að meta breytingar á sálrænum vanda eftir
meðferð og góð viðbót við önnur hefðbundnari mælitæki.
V-10 Aðferðirtil að draga úr fitufordómum - samantekt birtra
rannsókna
Sigrún Daníeisdóttir* 1, Kerry O'Brien2, Anna Ciao3
‘Geðsviöi Landspítala, 2Monash Háskóli, Victoria, Ástralíu, 3Háskólanum í Hawaii, Honolulu
sigrdan@lsh.is
Inngangur: Fitufordómar eru algengir í vestrænum samfélögum og
hafa slæm áhrif á líðan, heilsu, afkomu og lífsgæði þeirra sem fyrir þeim
verða. Mikilvægt er að leita leiða til þess að draga úr slíkum fordómum
og auka virðingu fyrir fjölbreyttum líkamsvexti.
Markmið: Tilgangur þessa yfirlits var að finna og greina frá niðurstöðum
rannsókna sem kannað hafa aðferðir til þess að draga úr fitufordómum.
Aðferð: Nákvæm leit í helstu gagnasöfnum heilbrigðisvísinda (PubMed,
Psychlnfo, Scopus) leiddi í ljós 16 birtar rannsóknir þar sem reynt var að
draga úr fitufordómum.
Niðurstöður: Afar fáar rannsóknir hafa verið framkvæmdar í þeim
tilgangi að draga úr fitufordómum. Aðferðafræðilegir vankantar
takmarka auk þess túlkun á niðurstöðum flestra rannsókna sem birtar
hafa verið. Rannsóknir sem nýta sterkari rannsóknarsnið hafa í besta
falli gefið misjafnar niðurstöður um árangur. Þrátt fyrir að nokkrar
rannsóknir greini frá jákvæðum breytingum á skoðunum og þekkingu
varðandi orsakir offitu í kjölfar inngripa, þá leiðir það yfirleitt ekki til
minnkunar á fitufordómum. Rannsóknir á inngripum sem byggja á
viðteknum venjum og félagslegu samþykki fordóma lofa góðu en eru
ennþá mjög fáar.
Ályktun: Slakur árangur við minnkun fitufordóma bendir til þess að
aðrir þættir, eða fleiri þættir, en þeir sem rannsakaðir hafa verið hingað
til liggi til grundvallar fordómum vegna holdafars. Frekari rannsóknir
ættu að kanna nýjar leiðir við að draga úr slíkum fordómum. í ljósi
þess hve sterkir og útbreiddir þessir fordómar reynast vera, eru auknar
rannsóknir á þessu sviði bæði þarfar og brýnar.
V-11 Karlmenn sem leggjast inn á geðdeild og afplána dóm í fangelsi
Steinn Steingrúnsson1'3, Hafdís Guðmundsdóttir2, Thor Aspelund3, Martin Ingi
Sigurðsson3, Andrés Magnússonu
'Geðdeild Landspítala, 2Fangelsismálastofnun, 3HÍ
steinnslein@gmail.com
Inngangur: Karlar með alvarlegar geðraskanir og/eða fíknisjúkdóm eru
í aukinni áhættu á að afplána dóm í fangelsi miðað við almennt þýði.
Markmið: Karlmenn sem höfðu verið innlagðir á geðdeild voru
rannsakaðir. Meginmarkmiðið var að athuga hvort það að hafa verið í
fangelsi yki dánarlíkur þeirra.
Aðferðir: Rannsóknin náði til allra karla (18 ára og eldri) sem lögðust
inn á geðdeildir fslands frá 1983 til 2008. Leitað var í gagnagrunni
Fangelsismálastofnun að einstaklingum sem afplánuðu dóm á sama
tímabili. Dánarorsök var fengin frá Hagstofu Islands. Tilfella-viðmiða
(1:3) rannsóknarsnið var notað. Viðmið uppfylltu eftirfarandi skilyrði;
svipað innlagnarár (±5 ár) og aldur við innlögn (±5 ár) og viðmiðin
þurftu að hafa lifað a.m.k. jafn langan tíma eftir innlögn og tíminn sem
leið milli innlagnar tilfellis og afplánunar. Fyrir bæði tilfelli og viðmið var
einungis teknir með einstaklingar með fíknisjúkdóm. Lifun var reiknuð
með Cox-áhættuþáttalíkani þar sem leiðrétt var fyrir aldri, innlagnarári
og geðgreiningar.
Niðurstöður: Alls lögðust 7,670 karlar inn á geðdeild á tímabilinu
og af þeim höfðu 815 afplánuðu dóm í fangelsi. Af þeim voru 749
með fíknisjúkdóm. Áhættuhlutfallið var 2,1 fyrir allar dánarorsakir
(95%-öryggisbil=l,6-2,7). Þegar eingöngu var litið á dánartíðni vegna
slysfara eða sjálfsvígs þá var áhættuhlutfallið 2,5 (95%-öryggisbil=l,7-3,6).
Ályktun: Afplánun dóms í fangelsi er algeng meðal inniliggjandi
karlmanna á geðdeildum á íslandi. Dánartíðni þessara einstaklinga er
verulega aukin, sérstaklega þegar dánarorsökin er slys eða sjálfsvíg.
V-12 Beinþéttni og lystarstol
Rebekka Guðrún Rúnarsdóttir1, Guðlaug Þorsteinsdóttir2, Ólafur Skúli Indriðason3,
Gunnar Sigurðsson1,4
1 Læknadeild HÍ, 2geödeild,3nýmalækningadeild, 4innkirtla- og efnaskiptasjúkdómadeild
Landspítala
gunmrs@landspitali.is
Inngangur: Lystarstol einkennist af takmarkaðri fæðuinntöku, lágri
líkamsþyngd og tíðastoppi. Upphaf sjúkdómsins er venjulega á
unglingsárunum þegar mesta aukning á beinmagni á sér stað. Há-
marksbeinmagni hvers einstaklings er að mestu náð um tvítugt í
mjöðm og fyrir 25 ára aldur í hrygg en það ræður miklu um hvort konan
fær beinþynningu eftir miðjan aldur þegar hún fer að tapa beini.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var að kanna beinþéttni ungra
kvenna með lystarstol á íslandi og bera saman við slembiúrtak ungra
kvenna til að öðlast betri skilning á mögulegum orsakaþáttum á lágri
beinþéttni svo unnt verði að beita forvörnum.
Aðferðir: Þýði var fundið með því að leita þeirra kvenna sem hlotið höfðu
meðferð hjá átröskunarteymi Landspítalans og farið íbeinþéttnimælingu
á aldrinum 18-40 ára. Samanburðarhópur var slembiúrtak þrítugra
kvenna (n=58). Upplýsinga var aflað úr sjúkraskrám og stöðluðum
spumingalista.
Niðurstöður: Fjörutíu konur uppfylltu skilyrðin (ICD10 = F50,0 eða 50,1)
og 26 þeirra höfðu farið í fleiri en eina beinþéttnimælingu. Beinþéttni
í lendhrygg og lærleggshálsi var 16-17% lægri í lystarstolshópnum en
í samanburðarhópi sem samsvarar rúmu einu staðalfráviki. Veruleg
fylgni var við líkamsþyngd í báðum hópum, innan lystarstolshópsins
var mesta fylgnin við lægstu þyngd í veikindum (r=0,48, p<0,01). Einnig
var veruleg fylgni milli beinþéttni og magns mjúkvefjar í báðum hópum
(r=0,42-0,59, p<0,01). Beinþéttnin hækkaði í þeim lystarstolssjúklingum
sem náðu því að vera yfir líkamsþyngdarstuðli 17,5 milli tveggja
beinþéttnimælinga.
Ályktanir: Niðurstöður okkar staðfesta tengsl lystarstols við verulega
lága beinþéttni sem tengist mest líkamsþyngd og líkamsþyngdarstuðli á
svipaðan hátt og í samanburðarhópnum. Hámarksbeinmagn einstaklings
LÆKNAblaðið 2011/97 11