Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2011, Page 13

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 68
nota þjónustuna eru 55 komur karla á tímabilinu verðug áminning um að
kynferðisofbeldi gegn fullorðnum karlmönnum er raunverulegt á íslandi
sem og annars staðar í heiminum. Fyrstu niðurstöður rannsóknarinnar
benda til að afleiðingar á sálræna heilsu brotaþola geta verið mjög
alvarlegar afleiðingar - sem undirstrikar mikilvægi þess að gott
V-16 Skimun fyrir þunglyndi hjá þunguðum konum: Hvað erum við í
raun að finna?
Linda Bára Lýðsdóttir1, Halldóra Ólafsdóttir1, Marga Thome2, Jón Friðrik
Sigurðsson1-2, Louise Howard3
'Geðsviöi Landspítali, 2HÍ 3King's College
lindabl@landspitali.is
Inngangur: Lyndis- og kvíðaraskanir eru algengar hjá konum.
Rannsóknir á geðheilsu kvenna á meðgöngu hafa lengst af beinst
að þunglyndi en færri rannsóknir verið gerðar á kvíðaröskunum
Vísbendingar hafa komið fram um að fylgni sé milli ómeðhöndlaðs kvíða
á meðgöngu og þunglyndis undir lok meðgöngunnar eða stuttu eftir
barnsburð. Aðrar rannsóknir benda til neikvæðra áhrifa kvíða og streitu
á þroska fóstur, einkum á þroska miðtaugakerfis.
Markmið: Megirtmarkmið rannsóknarinnar er að kanna hvaða geð-
raskanir greinast hjá íslenskum konum sem skimast þunglyndar á 16.
viku meðgöngu.
Aðferðir: Rannsókn þessi er hluti af stórri langtímarannsókn á
geðheilsu íslenskra kvenna á meðgöngu og eftir bamsburð. Skimað
var fyrir þunglyndi og kvíða hjá rúmlega 2400 konum sem hafa fengið
þjónustu í mæðravernd heilsugæslunnar. Var skimað þrisvar sinnum á
meðgöngu (16, 25 og 36 viku) og einu sirtrti eftir barnsburð (9-12 viku).
Þær konur sem skimuðust jákvætt eða lentu í samanburðarhóp voru
boðaðar í greiningarviðtal hjá reyndum sálfræðingum eða geðlæknum.
Skimunartækin voru Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS) og
Depression Anxiety Stress Scales (DASS), bæði áreiðanleg og réttmæt til
skimunar. Notast var við Mini lnternational Neuropsychiatric Interview Plus
til að greina þátttakendur.
Niðurstöður: Niðurstöður gáfu til kynna að af þeim konum sem
skimuðust jákvæðar á þunglyndisskölum á 16 viku meðgöngu greindust
fleiri konur með kvíðaröskun eina og sér heldur en konur sem greindust
með þunglyndi og enga kvíðaröskun. Hjá þeim konum sem greindust
með þunglyndi var samsláttur við kvíðaröskun algengur. Þunglyndi og
almenn kvíðaröskun voru algengustu greiningarnar.
Alyktun: Algeng skimunartæki fyrir þunglyndi snemma á meðgöngu
greina illa milli þunglyndis og kvíðaraskana. Kvíðaraskanir eru algengar
hjá konum á 16. viku meðgöngum bæði sem aðalvandi og sem fylgivandi
þunglyndis. Þetta getur haft þýðingu í mæðravernd varðandi meðferð
og fyrirbyggjandi aðgerðir.
V-17 Að eignast barn í nýju landi. Viðhorf og reynsla erlendra kvenna
af barneignarþjónustu á íslandi
Bima Gerður Jónsdóttir1, Sigrún Gunnarsdóttir2 og Ólöf Ásta Ólafsdóttir2
‘Fæðingadeild Landspítala, 2hjúkmnarfræðideild HÍ
bimagj@Iandspitali. is
Inngangur: Fjölgun erlendra kvenna í hópi skjólstæðinga barneignar-
þjónustunnar hér á landi kallar á nýjar áskoranir umönnunaraðila.
Engar rannsóknir liggja fyrir um efnið hérlendis en erlendar rannsóknir
sýna misgóða reynslu erlendra kvenna af barneignarþjónustu og birta
vísbendingar um að ekki sé tekið nægjanlegt tillit til menningarbundinna
viðhorfa í umönnun.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var að afla þekkingar sem mætti
nýta til að auka skilning og koma til móts við þarfir og væntingar
erlendra kvenna í umönnun á barneignarferlinu og þannig stuðla að
góðri útkomu fyrir þær og fjölskyldur þeirra sem útlendingar í nýju
landi.
Aðferðir: Menningarhæfni (cultural competence) er hugtak sem er lagt til
grundvallar í þessari rannsókn. Notuð var etnógrafía sem fól í sér viðtöl
við sjö erlendar konur sem fæddu böm sín hér á landi og var rætt við
hverja konu fyrir og eftir fæðingu bama þeirra.
Niðurstöður: Gögn voru greind í þrjú meginþemu: 1) Fjölskyldulíf fjarri
heimahögum sem vísar til aðstæðna kvennanna sem söknuðu samfélags
og tengslanets að heiman. 2) Að eignast barn í nýju landi vísar til aðlögunar
kvennanna og viðhorfa til barneignarferlisins sem rímaði vel við almenn
viðhorf hér á landi. Sátt var við skipulag barneignarþjónustunnar en
vísbendingar um einangrun og depurð eftir fæðingu. 3) Snertifletir
samskipta vísar til fjölbreyttra samskipta við umönnunaraðila og var
reynslan misgóð.
Alyktun: Niðurstöður eru í takt við erlendar rannsóknir. Viðmælendur
voru almennt ánægðir með viðmót fagfólks en vísbendingar voru um
að bæta megi bameignarþjónustuna hvað varðar upplýsingagjöf og
fræðslu, þjónustu vegna tungumálaerfiðleika og stuðning eftir fæðingu.
Mikilvægt er að efla sjálftraust og heilsulæsi kvennanna. Þá virðist
samfelld ljósmæðraþjónusta henta þessum hópi sérstaklega vel.
V-18 Fylgikvillar við keisaraskurði á Landspítala
Heiðdís Valgeirsdóttir1, Hildur Harðardóttir1-2, Ragnheiður I. Bjamadóttir1'2
’Kvenna- og bamasviði Landspítala, 2læknadeild HÍ
hhard@landspitali.is
Inngangur: Keisaraskurðir eru algeng aðgerð á LSH og var tíðni þeirra
17% af öllum fæðingum á LSH árið 2008. Áður hefur verið könnuð
tíðni fylgikvilla við keisaraskurði árið 2001-2002 en verklag við þá
hefur nokkuð breyst með tilkomu flýtibatameðferðar þar sem sýklalyf,
verkjalyf og segavamir eru nú í föstum skorðum. Því er áhugavert að sjá
hvort tíðni fylgikvilla við keisaraskurði hafi breyst frá 2002 til 2009.
Markmið: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tíðni fylgikvilla við
keisaraskurði á Landspítala árið 2009 og bera saman við tíðni árin 2001-
2002 og við tíðni erlendis. Skoðaðir vom fylgikvillar sem komu upp í
aðgerð eða á fyrstu dögum eftir fæðingu.
Efniviður og aðferðir: Þýði rannsóknarinnar var konur sem fæddu
með keisaraskurði á Landspítala 2009. Uppiýsingum um aðgerð og ferii
sjúklings í kjölfarið var safnað afturvirkt úr mæðraskrá og sjúkraskrám
spítalans.
Niðurstöður: Á tímabilinu vom framkvæmdir 615 keisaraskurðir, tvær
konur voru útilokaðar frá rannsókninni og því voru alls 613 konur í
henni. Heildartíðni fylgikvilla var 28,4%. Algengustu fylgikvillarnir
voru blóðtap alOOOml (10,4%), hiti (9,4%), blóðgjöf (7,4%) og rifa frá
legskurði (6,0%). Aðrir fylgikvillar voru sýking í leg (2,2%), skurðsár
(1,0%) eða þvagfæri (1,0%), þörf á enduraðgerð (1,7%), blöðruskaði
(0,7%), ileus (0,7%), legnám (0,5%) og lungnabólga (0,2%). Meiri hætta
var á fylgikvilla ef kona fór í bráðakeisaraskurð (33,5%) heldur en
valkeisaraskurð (19,8%), p<0,01. Þeir einstöku fylgikvillar sem voru
marktækt algengari eftir bráðakeisaraskurð en valaðgerð voru hiti
(p<0,01) og rifa frá legskurði (p=0,01). Tíðni fylgikvilla er örlítið minni en
árin 2001-2002, þá 35,5%.
LÆKNAblaðið 2011/97 13