Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2011, Blaðsíða 12

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 68
virðist því vera í samræmi við líkamsþyngd á þeim tíma þegar því er
náð. Ætla má að lystarstolssjúklingar séu í verulegri aukinni brotahættu
miðað við hóp heilbrigðra sem náð hafa eðlilegri líkamsþyngd.
V-13 Nýlega greindir krabbameinssjúklingar og algengi geðraskana
Margrét Ingvarsdóttir1, Helgi Sigurðsson2,3, Sigurður Örn Hektorsson4, Hrefna
Magnúsdóttir2, Snorri Ingimarsson5, Eiríkur Öm Arnarson3-6
^Háskólanum í Kaupmannahöfn, 2krabbameinsdeild Landspítala, 3læknadeild HÍ, 4geðsviði
Landspítala, 5sjálfstætt starfandi geð- og krabbameinslæknir, 6sálfræðiþjónustu Landspítala,
geðsviði
eirikur@lsh.is
Inngangur: Erlendar rannsóknir hafa sýnt að allt að 50% kvenna með
brjóstakrabbamein uppfylla greiningarskilmerki geðraskana. Ómeð-
höndlað þunglyndi sjúklings með krabbamein getur leitt til tíðra sjúkra-
hússheimsókna, aukins kostnaðar við meðhöndlun og verri lífsgæða.
Markmið: Að afla faraldsfræðilegra upplýsinga um algengi geðraskana
og vaniíðan sjúklinga með brjóstakrabbamein og hvort mælitækin séu
fýsileg til notkunar til skimunar krabbameinssjúklinga.
Aðferðir: Þátttakendur voru 31 kona sem nýlega höfðu greinst með
brjóstakrabbamein. Öllum yngri en 75 ára (mt.=53 ár), sem undirgengust
fleygskurð á þessu tímabili var boðin þátttaka. Svarhlutfall var 73,5%.
Andleg líðan var metin með spurningalistum og geðgreiningarviðtalinu
The Composite International Diagnostic Interview (CIDI). Þetta var gert 0-2
og 6-8 vikum eftir greiningu krabbameins.
Niðurstöður: Marktækur munur kom fram á meðaltali kvíðaskors Hospital
Anxiety and Depression Scale (HADS) (Z= -3.025, p<0.01) og var lægra 6-8
vikum eftir greiningu. Á lmpact ofEvent Scale (IES) mældist marktækur
munur á meðaltali heildarskors (Z= -2,521, p<0.05) og var hærra 6-8
vikum eftir greiningu. Áleitni hugsana (invasion) mæltist marktækt
hærri 6-8 vikum eftir greiningu á undirkvarða IES. Niðurstöður CIDI
sýna að 20% þátttakenda uppfylltu greiningarskilmerki geðsjúkdóms
undanfarinn mánuð samkvæmt ICD-10 og voru þær varanleg
líkamsverkjaröskun, sértæk fælni, almennur kvíði, aðrar tegundir kvíða
og tóbaksfíkn. Lífalgengi geðraskana samkvæmt CIDI reyndist vera
24%. Algengustu greiningar voru tóbaksnotkun (48%), 16% fælni, 16%
aðrar tegundir kvíða, 12% lyndisraskanir, 12% líkömnunarröskun, 4%
átröskun og 4% áfengisneysla.
Ályktun: Fjöldi greindra gefur til kynna að þörf sé á að skima
fyrir andlegri líðan og spumingalistamir virðast henta vel til þess.
Niðurstöður CIDI gefa til kynna að röskun á geðslagi sé algengari en í
almennu þýði.
V-14 Árangur sjúklinga með áráttu þráhyggjuröskun í ósérhæfðri
hugrænni atferlismeðferð
Hafrún Kristjánsdóttir, Jón Friðrik Sigurðsson, Engilbert Sigurðsson, Agnes
Agnarsdóttir
Geðsviði Landspítala
hafrunkr@landspitali.is
Inngangur: Síðustu misserin hefur aukin áhersla verið á að bjóða
sjúklingum með geðraskanir upp á ósérhæfða hugræna atferlismeðferð
en í slíkum meðferðum eru sjúklingar með mismunandi raskanir saman
í meðferðahóp (Erikson, Janeck og Tallmann, 2009). Rannsóknir á
ósérhæfðri meðferð eru þó enn á frumstigi og mörgum spurningum er
ósvarað (Mansell, Harvey, Watkins og Shafran, 2009). Ekki er enn vitað
hversu vel slík meðferð gagnast sjúklingum með ólíkar raskanir. Erikson
hefur sett fram þá kenningu að ósérhæfð hugræn atferlismeðferð henti
ekki sjúklingum með áráttu þráhyggju (Erikson, Janeck og Tallmann,
2009). Markmið þessarar rannsóknar var að meta árangur þeirra sem
greinast með áráttuþráhyggju í ósérhæfðri hugrænni atferlismeðferð.
Aðferð: Þátttakendur voru 441 sjúklingar sem tóku þátt í firnm vikna
ósérhæfðri hugrænni atferlismeðferð á Landspítala og heilsugæslu
við kvíða og þunglyndi. Af þeim greindust 25 með áráttu- og
þráhyggjuröskun og luku 16 meðferð. Einn meðferðartími var í viku,
tvær klukkustundir í senn. Tveir sálfræðingar frá Landspítala stýrðu
meðferðinni samkvæmt handbók. Greiningarviðtal var tekið við alla
þátttakendur áður en meðferð hófst og þeir svöruðu sálfræðiprófum sem
meta þunglyndis- og kvíðaeinkenni. Þessi próf voru einnig lögð fyrir alla
þátttakendur við lok meðferðar.
Niðurstöður: Ekki var marktækur munur var á alvarleika einkenna
þeirra sjúklinga sem hættu meðferð og þeirra sem luku. Marktækur
munur var á þunglyndis- og kvíðaeinkennum sjúklinga í upphafi og
lok meðferðar. Áhrifastærðir voru 0,93 fyrir þunglyndiseinkenni og
0,89 fyrir kvíðaeinkenni. Samkvæmt viðmiðum Cohens eru því áhrif
meðferðarinnar mikil bæði hvað varðar þunglyndis og kvíðaeinkenni.
Ályktanir: Allt bendir til ósérhæfð hugræn atferlismeðferð nýtist
sjúklingum með áráttu og þráhyggjuröskun. Bæði kvíða og
depurðareinkenni voru minni við lok meðferðar en í upphafi.
Niðurstöður eru því ekki í samræmi við kenningu Eriksson (Erikson,
Janeck og Tallmann, 2009). Hafa verður þó í huga að sértæk einkenni
áráttu og þráhyggjuröskunar voru ekki mæld í þessari rannsókn heldur
einungis almenn þunglyndis- og kvíðaeinkenni.
V-15 Einkenni kynferðisofbeldis sem leiddi til komu á Neyðarmóttöku
vegna nauðgana: Samanburður milli karla og kvenna sem leituðu
aðstoðar á 15 ára tímabili
Agnes Gísladóttir', Berglind Guðmundsdóttir1-2'3, Auður Sjöfn Þórisdóttir2, Eyrún
Jónsdóttir2, Unnur A. Valdimarsdóttir1-5
’Miðstöð í lýðheilsuvísindum HÍ, :áfallamiðstöð bráðasviðs og geðsviðs Landspítaia,
3neyðarmóttöku vegna nauðgana, Landspítala, 5sálfræðideild HÍ 5faraldsfræðideild
Lýðheilsuskóla Harvardháskóla
agnesg@hi.is
Inngangur: Kynferðisofbeldi gegn fullorðnum körlum hefur hlotið
takmarkaða athygli og skortur verið á vísindalegri þekkingu.
Markmið rannsóknarinnar var að varpa ljósi á tíðni, einkenni og
afleiðingar kynferðisofbeldis gegn körlum sem leituðu til Neyðarmóttöku
vegna nauðgana á Landspítala (NM) á 15 ára tímabili og bera saman við
sambærilegar upplýsingar fyrir konur.
Aðferð: Komuskýrslur á NM voru kóðaðar til gagnavinnslu á ópersónu-
greinanlegan hátt. Einkenni vegna brota sem fólu í sér kynfærasnertingu/
nauðgun voru borin saman milli kynja með lýsandi tölfræði.
Niðurstöður: Komur á tímabilinu voru 1566, þar af voru komur
karla 55, eða 3,4%. Meðalaldur karla við komu var 29,3 ár (miðgildi
25,0) en meðalaldur kvenna var 24,3 ár (miðgildi 20,0). Um þrjár af
hverjum þórum komum hjá báðum kynjum voru vegna nauðgunar/
kynfærasnertingar. Af þeim var ókunnugur/lítt þekktur gerandi í 72%
brota gegn körlum og 47% brota gegn konum, en vinur/kunningi í
28% brota gegn körlum og 43% brota gegn konum. Einn af hverjum
fimm körlum var andlega eða líkamlega fatlaður, samanborið við 6%
kvenna. Helmingur karla og 62% kvenna komu í a.m.k. eina af þeim
endurkomum sem stóðu til boða. Af þeim voru karlar líklegri en konur
til að hafa hugleitt eða reynt sjálfsvíg.
Ályktun: Ekki er ljóst hversu hátt hlutfall þeirra sem verða fyrir
kynferðisofbeldi leitar aðstoðar á NM. Þótt konur séu 96,6% þeirra sem
12 LÆKNAblaðið 2011/97