Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2011, Side 43

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 68
Markmið: Að skoða stofnfrumueiginleika VAIO og hvort hún
geti undirgengist EMT við ræktun sem eykur frumusérhæfingu.
Jafnframt að kanna hvort sömu ræktunarskilyrði valdi EMT í ferskum
lungnafrumum
Aðferðir: VAIO og ferskar þekjufrumur voru ræktaðar á æti með
UltroserG. Mótefnahreinsunum gegn EpCAM var beitt til að einangra
ólíkar svipgerðir. Mótefnalitanir, Westemblettun og þrívíðar ræktir voru
notaðar til þess að meta sérhæfingarhæfni.
Niðurstöður: Þegar VAIO var ræktuð með UltroserG uxu upp tvær
svipgerðir, bandvefslíkar frumur og þekjuvefsklasar. Bandvefslíku
frumurnar höfðu minnkaða tjáningu á þekjuvefspróteinum eins og
EpCAM og E-cadherin en aukna tjáningu á N-cadherin og Thy-1 en
þessi prótein em lýsandi fyrir EMT. Frumuhópar vom einangraðir í
EpCAM high og low og settir í þrívíða gelrækt. VAIO og EpCAMh'8h
mynda greinóttar þyrpingar en lítill vöxtur er hjá EpCAMlmv. Rannsóknir
á ferskum þekjufmmum benda til þess að þær undirgangist einnig EMT.
Alyktanir: Nákvæm þekking á EMT í lungum gæti aukið skilning
á ýmsum sjúkdómum í lungum. Við höfum sýnt fram á að VAIO
getur undirgengist EMT og virðist þetta einnig gerast hjá ferskum
lungnafrumum. Stofnfrumueiginleikar VAIO virðast bundnir við
þekjuvefssvipgerð hennar. Áframhaldandi rannsóknir miða að því að
komast að því hvaða þættir valda EMT og einnig í hvaða frumum þetta
gerist.
V-111 ífarandi pneumókokka sjúkdómur á íslandi - hlutverk
festiþráða (pili)
Karl G. Kristinsson, Helga Erlendsdóttir, Martha Á. Hjálmarsdóttir, Hólmfríður
Jensdóttir, Helga Dóra Jóhannsdóttir, Brynhildur Pétursdóttir, Gunnsteinn
Haraldsson
Sýklafræðideild Landspítala og HÍ
marlha@landspitali.is
Inngangur: Hjúpur pneumókokka er mikilvægur meinvirkniþáttur en
mismunandi klónar sömu hjúpgerðar geta haft mismikinn sýkingarmátt.
Festiþræðir gætu verið mikilvægir í pneumókokkasýkingum. Markmið
rannsóknarinnar er að greina ífarandi pneumókokka í klóna, hvort þeir
beri gen fyrir festiþræði og ef svo er af hvaða undirgerð
Efniviður og aðferðir: ífarandi stofnar greindir á sýklafræðideild
Landspítalans 1990-2009 (923), frystir (-80°C). Hjúpgerð tiltækra stofna
var greind með kekkjunarprófum (821) og klónar með PFGE (718).
Fulltrúastofnar mikilvægustu klóna voru stofngreindir með MLST (335).
Tilvist festiþráðagena (PI-1 og PI-2) og undirgerð (clade) var ákvörðuð
með PCR (514). Upplýsinga um dánartíðni var aflað.
Niðurstöður: Algengustu hjúpgerðirnar voru 7F (128), 14 (92), 9V (69),
6B (60) og 4 (53). Algengi hjúpgerða var breytilegt milli aldurshópa, en
7F var þó algengust í þeim öllum. Fjöldi klóna innan hverrar hjúpgerðar
var mjög mismunandi, en einungis tveir klónar (ST191, ST218) greindust
í hjúpgerð 7F. Nýgengi algengustu klónanna var breytilegt eftir árum
og lækkaði meðal tveggja þýðingarmikilla klóna, ST90 af hjúpgerð
6B og ST218 af hjúpgerð 7F. Gen fyrir festiþræði greindust í þremur
algengustu klónunum: PI-2 í hjúpgerð 7F klóni ST191 (76), PI-1 af
undirgerð 1 í hjúpgerð 4 klóni ST 205 (43) og PI-2 í hjúpgerð 7F klóni ST
218 (34). Tveir klónar til viðbótar af þeim 10 sem voru algengastir báru
PI-1 gen.
Ályktun: Nýgengi klóna getur breyst án þess að það endurspegli tíðni
hjúpgerða og toppar í tíðninni eru tengdir aukningu innan ákveðinna
klóna og er mest tengd ákveðnum aldurshópum. Algengustu klónamir
í ífarandi sjúkdómi bera gen fyrir festiþræði en tilvist þeirra virðist ekki
hafa áhrif á dánartíðni.
V-112 Hjúpgerðir og sýklalyfjanæmi pneumókokka hjá heilbrigðum
leikskólabörnum
Helga Erlendsdóttir* 1-2, Ámi Sæmundsson', Kolbeinn Hans Halldórsson1, Þórólfur
Guðnason,1', Ásgeir Haraldsson'3, Karl G. Kristinssonu
'Læknadeild HÍ, 'sýklafræðideild Landspítala, 'Barnaspítala Hringsins, 'landlæknisembættinu,
sóttvamarsviði
helgacrl@lamtspitali.is
Inngangur: Minnkað næmi pneumókokka gegn penisillíni hefur undan-
farin ár verið um 40% í innsendum öndunarfærasýnum frá börnum á
Sýklafræðideild Landspítalans. Fyrirhugað er að hefja bólusetningu hjá
börnum gegn pneumókokkum hér á landi vorið 2011. Til eru þrenns
konar próteintengd pneumókokkabóluefni, (PCV), sem veita vörn
gegn 7,10 og 13 hjúpgerðum. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
hjúpgerðardreifingu og sýklalyfjanæmi pneumókokka í nefkoki hjá
heilbrigðum leikskólabörnum.
Efniviður og aðferðir: Nefkokssýni voru tekin úr heilbrigðum leik-
skólabörnum á 15 leikskólum á höfuðborgarsvæðinu vorið 2009 og 2010.
Leitað var að pneumókokkum, þeir hjúpgreindir og gert næmispróf.
Niðurstöður: Þátttakendur voru 516 börn vorið 2009 og 446 börn
vorið 2010. Berahlutfall pneumókokka var 72% og 66% og stofnar með
minnkað næmi voru 11% og 10%. Algengustu hjúpgerðinar bæði árin
voru 6B, 23F og 19F, 40-45% allra hjúpgerða. Hjúpgerð 19A fækkaði
um helming milli ára, en hjúpgerðum 14 og 3 fjölgaði um helming.
Algengasta hjúpgerðin með minnkað penisillín næmi var 19F, eða alls
71% og 83%. Aðrar hjúpgerðir með minnkað næmi voru 6B og 14. Flestir
stofnar með minnkað penisillín næmi voru fjölónæmir. Makrólíða
ónæmi var 13% og 12% og bundið við hjúpgerðir 19F, 6B og 14. Af
hjúpgerðum pneumókokka sem ræktuðust úr nefkoki barnanna 2009 og
2010 er 56% og 61% að finna í PCV-7 og PCV-10 bóluefninu, en 77% og
79% í PCV-13.
Ályktanir: Minnkað penisillín næmi hjá pneumókokkum er umtalsvert
heilbrigðisvandamál. Mikilvægt er að fylgjast með breytingum á
algengi pneumókokkahjúpgerða til að betur megi spá fyrir um virkni
PCV-bóluefna og sýklalyfjanæmi. Alla stofnar pneumókokka með
minnkað penisillín-næmi sem ræktuðust í þessari rannsókn er að finna í
próteintengdu bóluefnunum.
V-113 Hjúpgerðir í ífarandi pneumókokkasýkingum áratuginn fyrir
bólusetningu
Helga Erlendsdóttir1-2, Þórólfur Guðnason,14, Karl G. Kristmssonu
‘Læknadeild HÍ, 'sýklafræðideild Landspítala, 'landlæknisembættinu, sóttvamarsviði
helgaerl@landspitali.is
Inngangur: Fyrirhugað er að hefja bólusetningu hjá börnum gegn
pneumókokkum hér á landi vorið 2011. Á markaði eru nú tvenns konar
próteintengd pneumókokkabóluefni, (PCV), sem veita vöm gegn 10 og
13 hjúpgerðum. Hjúpgerðir í PCV-10 eru; 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F,
1, 5 og 7F og í PCV-13 bætast við hjúpgerðirnar 3, 6A og 19A. Þessi
bóluefni draga mjög úr ífarandi sýkingum pneumókokka, en hafa
einnig sýnt virkni gegn lungnabólgum og miðeymabólgum. Tilgangur
rannsóknarinnar er að kanna mögulega virkni þessarra bóluefna miðað
við nýgengi viðkomandi hjúpgerða í ífarandi sýkingum á ámnum 2000-
2009.
LÆKNAblaðið 2011/97 43