Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2011, Qupperneq 41

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 68
til að kanna tjáningu EGFR 1 og 2 í D492. Frumufjölgun og næmi fyrir
EGF var rannsökuð og jafnframt var notast við þrívítt ræktunarlíkan
til að kanna áhrif aukinnar EGFR tjáningar á myndun greinóttrar
formgerðar.
Niðurstöður og ályktun: Búnar hafa verið til frumulínur með aukna
tjáningu EGFRl og 2, bæði af villigerð og sívirkt form (L858R). Frumur
með yfirtjáningu á EGFRl og 2 sýna aukna frumufjölgun og hafa
jafnframt minnkaða þörf fyrir EGF. Formgerð í þrívíðri ræktun er
ennfremur breytt frá viðmiði, þar sem L858R frumur mynda óreglulegar
bandvefsfrumulíkar frumuþyrpingar. Sívirkjun á EGFR minnkar
þörf frumanna fyrir EGF og veldur óeðlilegum vexti í þrívíðri rækt.
Áframhaldandi rannsóknir munu miða að þv£ að skilgreina betur
hlutverk EGFR virkjimar í þrívfðum ræktimarmódelum og hlutverks
þess í uppruna og framþróun brjóstakrabbameins.
V-105 mirRNA og bandvefsumbreyting stofnfrumna i brjóstkirtli
Bylgja Hilmarsdóttir1'2', Valgarður Sigurðsson1-2', Jón Þór Bergþórsson1-2, Sigríður Rut
Franzdóttir1'2, Þórarinn Guðjónsson1'2, Magnús Karl Magnússon1,2'3
'Rannsóknastofu í stofnfrumufræðum, lífvísindasetri Læknagarðs, 2rannsóknastofa í
blóðmeinafræði Landspítala, 3rannsóknastofu í lyfja og eiturefnafræði HÍ *Jafnt framlag til
verkefnisins
byhl@hi.is
Inngangur: miILNA eru einþátta RNA sameindir sem stjóma tjáningu
próteina eftir umritun. milLNA geta ýmist verið æxlishvatandi eða
æxlishamlandi og er tjáning þeirra oft riðluð £ krabbameinum.
Meðlimir miRNA-200 fjölskyldunnar (miR-200a,-200b,-200c,-141) eru
þekktir fyrir að vera mikilvægir fyrir viðhald eðlilegrar þekju og
hamlandi á ifarandi æxlisvöxt og meinvörpun. Talið er að þessu
áhrifum miRNA-200 þ'ölskyldunnar sé miðlað með hindrun á
bandvefsumbreytingu krabbameinsfrumna (e. EMT; þekjufrumur taka
upp svipgerð bandvefsfrumna). Við höfum sýnt fram á að æðaþel
hvetur EMT ferlið í D492 stofnfrumulinu £ þrívfðri rækt. Tjáning ýmissa
miRNA hefur verið tengt við EMT ferlið en hefur ekki áður verið skoðað
i brjóstastofnfrumum.
Efniviður og aðferðir: Tjáning allra þekktra miRNA var skoðað með
örflögugreiningu (Illumina bead array) í brjóstastofnfrumum sem
höfðu undirgengist EMT i samrækt með æðaþelsfrumum. Einnig var
framkvæmt qRT-PCR og bisulfite raðgreining.
Niðurstöður: Við EMT, sem einkennist m.a. af minnkaðri prótín tjáningu
einkennisprótína brjóstaþekju, verður mikil breyting á tjáningu miRNA.
Við sjáum minnkaða tjáningu allra meðlima miRNA-200 fjölskyldunnar.
Einnig sést minnkuð tjáning af miRNA-203 sem er talið hafa hindrandi
áhrif á stofnfrumueiginleika. Tilraunir sem mæla þessa eiginleika £
EMT brjóstastofnfrumum staðfestu þetta. Minnkuð tjáning miR200c
og miR205 var staðfest með qRT-PCR. Stýrilsvæði miR200c-141 og
miR205 reyndust vera methyleruð sem gæti útskýrt minnkaða tjáningu.
Ennfremur voru mörg miRNA með aukna tjáningu og var þar mest
áberandi aukin tjáning 14 miRNA gena sem tilheyra callipyge seti á
litningi 14.
Ályktun: Tap á einkennisprótínum þekju eru áberandi £ EMT og
niðurstöður okkar sýna að allir meðlimir miRNA-200 fjölskyldunnar
eru með minnkaða tjáningu £ EMT-brjóstastofnfrumum. Við sjáum
einnig minnkun á miRNA-203 sem hefur verið tengt við tilurð
krabbameinsstofnfrumna. Frekari vinna miðar að því að skoða nánar
þau gen sem miRNA breytingar í kjölfar EMT hafa áhrif á.
V-106 Hlutverk Prótein týrósín fosfatasa 1B í anoikis-frumudauða
þekjufruma brjóstkirtils
Bylgja Hilmarsdóttir u, Valgarður Sigurðsson* 1'2, Hekla Sigmundsdóttir3, Sævar
Ingþórsson1-2, Sigríður Rut Franzdóttir1'2, Þórarinn Guðjónsson1,2, Magnús K.
Magnússon1-2'3
'Rannsóknastofu í stofnfrumufræðum, lífvísindasetri Læknagarðs, 2rannsóknastofu í
blóðmeinafræði Landspítala, 3rannsóknastofu í lyfja og eiturefnafræði HÍ
byhl@hi.is
Inngangur: D492 er brjóstaþekjufrumulma með stofnfrumueiginleika
sem búin var til með innskoti á E6 og E7 æxlisgenum frá vörtuveiru
16. Innskotsstaður retróveirunnar £ D492 er á litningi 20ql3.1, en það
svæði er oft magnað upp í brjóstakrabbameini. Það gen sem er næst
innskotstað veirunnar er genið sem kóðar fyrir prótein týrósín fosfatasa
1B (PTPIB). Rannsóknir benda til að PTPIB hvati framþróun æxlisvaxtar
i ErbB2 jákvæðum brjóstaæxlum og að PTPIB gegni hlutverki £ myndun
skriðfóta (invadopodia) £ krabbameinsfrumum. PTPIB er yfirtjáð £
D492 og hindrun á PTPIB veldur frumudauða i D492. D492 er þvi
kjörin frumulma til að rannsaka PTPIB og hlutverk þess i stofnfrumum
brjóstkirtilsins og framþróun krabbameina í brjósti.
Efniviður og aðferðir: f rannsókninni voru frumur ræktaðar i tvivfðri og
þrívfðri rækt. Frumur voru meðhöndlaðar með lyfjahindra og einnig var
framkvæmd mótefnalitun, Western blettun og flæðifrumusjárgreining.
Niðurstöður: PTPIB hindri framkallar stýrðan frumudauða £ D492.
Frumudauðinn hefur svipgerð anoikis, sem er stýrður frumudauði sem
framkallast þegar fruma missir tengsl við millifrumuefnið. Src tyrosine
kinasann, sem meðal annars hefur það hlutverk að vernda frumuna frá
anoikis, er óvirkjaður í D492 eftir hindrun á PTPIB. Hindrun á PTPIB
í D492 minnkar einnig tjáningu á E-cadherin, claudinl og FAK (focal
adhesion kinase) en það eru allt prótein sem eru mikilvæg fyrir tengsl
frumna sfn á milli frumna og/eða við millifrumuefnið.
Ályktanir: Sifellt fleiri vfsbendingar koma fram sem benda til að PTPIB
gegni mikilvægu hlutverki í brjóstakrabbameinum. Okkar niðurstöður
benda til að PTPIB gegni hlutverki í viðhaldi tengipróteina og geri þar
með frumum kleift að komast hjá anoikis frumudauða. Áframhaldandi
rannsóknir miða að því að rannsaka frekar hlutverk PTPIB í anoikis og
skoða önnur prótein sem taka þátt í þeim boðferli.
V-107 Þrívítt frumuræktunarlíkan til rannsókna á greinóttri formgerð
mannslungans
Signður Rut Franzdóttir1, Ari Jón Arason1, Ólafur Baldursson3, Þórarinn
Guðjónsson1-, Magnús Karl Magnússon1-2-3
'Rannsóknarstofu í stofnfrumufræðum, lífvísindasetri Læknagarðs, HÍ, 2rannsóknastofa í
blóðmeinafræði Landspítala, 3rannsóknastofu í lyfja og eiturefnafræði HÍ, Mungnalækningadeild
Landspítala
tgudjons@hi.is
Inngangur: Berkjutréð myndast i ferli sem nefnt er greinótt form-
myndun, þar sem hópar þekjufrumna vaxa út frá stofni og greinast
í sífellt smærri loftvegi. Þekking á þroskunar- og sameindalíffræði
mannslungans er afar takmörkuð og byggir að mestu á niðurstöðum
úr nagdýrum, en aukin þekking gæti komið að miklu gagni við
meðhöndlun fyrirbura og alvarlegra lungnasjúkdóma. Skortur er á
frumulinum og ræktunarlíkönum til rannsókna á greinóttri formmyndun
mannslungans. Við höfum nú þróað þrívítt frumuræktarlíkan sem
byggir á þekjufrumulínu (VA10) í samrækt með æðaþelsfrumum og
sett upp lentiveirukerfi með það að markmiði að örva eða bæla tjáningu
mikilvægra þroskunargena eins og FGF, FGFR2 og Sprouty í þessu líkani
til að skoða hlutverk þeirra í formmyndun lungans.
Efni og aðferðir: í þrívíða ræktunarkerfinu eru VA10 frumur ræktaðar
LÆKNAblaðið 2011/97 41