Listin að lifa - 01.03.2004, Blaðsíða 55

Kaupmáttur almannatryggingagreiðslna
(ellil., tekjutr. og eingr.) og lágmarkslaun.
Vísitala 1990= 100
tekjum yfir skattleysismörkum. Þessi mörk hafa setið eftir
að raungildi í verðbólgunni á undanförnum árum. Núver-
andi skattleysismörk sem eru 71.270 kr. á mánuði nú árið
2004, en ættu að vera mun hærri eða kr. 86.195 ef þau
hefðu fylgt verðlagsþróun í landinu. Þau væru enn hærri,
eða 115.928, hefðu þau hækkað í takt við launaþróun í
landinu. Þannig segir skatthlutfallið eitt og sér ekki mikið
og skattbyrðin hefur aukist þrátt fyrir lækkað skatthlutfall.
Tekjur sem hækka aðeins eins og verðlag 1990-2004. Ekki rauntekjuhækkun
Dæmi um kr 100.000,- tekjur 2004 (70 ára og eldri)
Dæmi um
kr. 62.635
tekjur árið Skatt-
1990 sem fylgja hlutfall Skattar
Ár verðlagi þ.e. 100.000 kr. 2004 Skatt- leysis- mörk Skatt- skyldar tekjur stað- greiðslu % Stað- greiðsla sem hlutfall tekna
1990 62.635 53.988 8.647 39,79 3.440 5,5
1995 74.559 58.416 16.143 41,93 6.769 9,1
2000 85.708 63.488 22.220 38,37 8.526 9.9
2004* 100.000 71.270 28.730 38,58 11.084 11,1
Skatthlutfallið þyrfti hér að lækka í 19,2% til að þessi aðili hefði sömu
tekjur eftir skatta að raunvirði og árið 1990.
* Miðað við spá Seðlabanka um 2,2% hækkun verðlags milli áranna 2003 og 2004.
Heimild: Ríkisskattstjóri, Hagstofan, Fjármálaráðuneyti og Seðlabankinn.
Til að sýna fram á þessa hækkun skatta getum við tekið
dæmi af manni sem var með 63.635 kr. á mánuði árið
1990. Ef tekjur hans hækka eins og verðlag væru þær
100.000 kr. á mánuði nú árið 2004. Þessi maður er því með
sömu rauntekjur og árið 1990 og ef skattkerfið væri óbreytt
gagnvart honum, ætti hann að greiða sama hlutfall af tekj-
um sínum í skatt. Sú er ekki raunin því að hann greiddi
5,5% tekna sinna í skatt árið 1990 en 11,1% árið 2004. Þró-
unina ár eftir ár hjá þessum manni má sjá á meðfylgjandi
súluriti.
Skattar sem hlutfall tekna 1990-2004. Dæmi um aðila yfir 70 ára með 100.000 kr. í tekjur á
mánuði árið 2004 sem hefur ekki hækkað I tekjum að raungildi frá 1990, þ.e. tekjur hans
hækkuðu bara í takt við verðlag. Skattbyrðin eykst úr 5,5% í 11,1%.
12.0 ------------------------------------------------------------------------
10,0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004*
Skattbyrði hans hefur því aukist verulega, þó að hann hafi
ekki hækkað í rauntekjum og þrátt fyrir að skatthlutfallið
hafi lækkað úr 39,79% árið 1990, í 38,58% árið 2004. Þetta
er vegna þess að hann þarf að greiða skatta af hærri hluta
tekna sinna en áður þar sem skattleysismörkin hafa lækkað
að raungildi. I raun þyrfti skatthlutfallið fyrir þennan
mann að lækka í 19,2% miðað við núverandi skattleys-
ismörk svo að hann greiddi sama hlutfall tekna sinna í
skatta og áður. Því þarf að taka með fyrirvara allar tillögur
um breytingu á skatthlutfalli án þess að um leiðréttingu á
skattleysismörkum sé að ræða.
3. Kaupmáttur ráðstöfunartekna fyrir ellilífeyrisþega
og launaþróun almennt
Til að taka saman þróun greiðslna almannatrygginga um-
fram verðlag og áhrif tekjuskatta á þær tökum við að lok-
um dæmi af manni sem hefur 45.860 kr. úr lífeyrissjóði á
mánuði árið 2004. Ellilífeyrisþeginn er því með óskertan
ellilífeyri og tekjutryggingu með eingreiðslum (kr. 64.640 á
mánuði árið 2004), en fær engan tekjutryggingarauka.
Hann hefur því samtals 110.500 á mánuði í tekjur árið
2004. Eftirfarandi tafla sýnir greiðslurnar eins og þær hafa
þróast frá 1990 og fyrrgreindar tekjur úr lífeyrissjóði sem
breytast með verðlagi. Þannig hafði hann samtals kr.
61.175 í tekjur árið 1990.
Kaupmáttur tekna ellilífeyrisþegans hefur hækkað um
13,1% á árunum frá 1990, en skattarnir hafa tekið mikið af
þessari hækkun til baka. Kaupmáttur ráðstöfunartekna (þ.e.
kaupmáttur eftir tekjuskatt) hjá honum hefur hinsvegar að-
eins hækkað um 2,4% á þessum 14 árum eða um kr. 2.621
kr. á mánuði (sjá töflu á næstu síðu).
Til samanburðar má skoða þróun kaupmáttar ráðstöfunar-
tekna aðila sem byrjar með sömu tekjur og ellilífeyrisþeg-
inn árið 1990, þ.e. kr. 61.175, en ef tekjur hans breytast
hinsvegar í takt við þróun launa (m.v. launavísitölu).
Kaupmáttur þess aðila sem hefur hækkað í tekjum í takt
við hækkun launavísitölu hefur hækkað mun meira en hjá
Ár
♦ Samtals grunnl., tekjutr og eingr.
■ Samtals lágmarkslaun með eingr.
55