Læknablaðið - 01.12.2014, Blaðsíða 42

682 LÆKNAblaðið 2014/100

S a G a l æ k n i S F R æ ð i n n a R
eins og stundum var gert með presta og það vildi að félagið fengi
að tilnefna lækni í embætti og stjórnvöld ættu að fara að þeirri til-
nefningu. Þegar til átti að taka voru embættisveitingar ekki eins
auðveldar í meðförum og menn vildu vera láta og óljóst hverjir
væru þess umkomnir að skera úr um hæfni manna. Guðmundur
taldi það eitt af helstu markmiðum Læknafélags Íslands að koma
í veg fyrir að almenningur og eða stjórnvöld færu að skipta sér af
þeirra innri málum.
Þegar litið er yfir ævi og störf Guðmundar Hannessonar verður
manni starsýnt á framsýni hans, fjölbreytta þekkingu og atorku.
Hann lifði á miklum umbrotatímum í þjóðlífinu og uppgangs-
tímum í vísindum og var fullgildur þátttakandi í hvoru tveggja.
Guðmundur var framámaður og forgöngumaður um stofnun sam-
taka lækna og Læknablaðsins og kom hvoru tveggja til „nokkurs
þroska“ þannig að sporgöngumenn áttu hægara um vik. Hann
áleit að læknar hefðu skyldur langt út fyrir hefðbundið starf lækna.
Læknirinn var að mati Guðmundar nokkurs konar velferðarvörður
og læknir alls samfélagsins. Þessi viðhorf komu vel fram í kennslu
hans í heilbrigðisfræði í Háskólanum en þar lét hann sér fátt mann-
legt óviðkomandi og reyndi að virkja læknanema til þátttöku í því
sem hann taldi skynsamlegast til að bæta samfélagið. Störf hans
miðuðu öll að því að gera samfélagið betra og heilbrigðara þannig
að sjálfstæði og velsæld þjóðarinnar yrði tryggt. Árangur af starfi
hans er enn í fullu gildi.
Guðmundur (1866-1946) var sonur Hannesar Guðmundssonar bónda á Guðlaugsstöðum í
Blöndudal og Halldóru Pálsdóttur. Hann varð stúdent frá Lærða skólanum 1887, lauk læknisprófi
frá Kaupmannahöfn í janúar 1894 og var skömmu síðar skipaður héraðslæknir í Skagafirði og
sat á Sauðárkróki. Veturinn 1895-1896 var hann við nám í Kaupmannahöfn en fékk veitingu fyrir
héraðslæknisembættinu í Eyjafirði 1896 og starfaði til ársins 1907. Hann varð héraðslæknir í
Reykjavík 1907 og kennari við Læknaskólann í líffærafræði, yfirsetufræði og heilbrigðisfræði. Frá
stofnun Háskóla Íslands 1911 var hann prófessor í heilbrigðisfræðum við læknadeild og gegndi því
starfi fram í september 1936. Guðmundur var rektor HÍ 1914-1915 og 1924-1925 en á þessum tíma
skiptust prófessorar skólans um að gegna embættinu. Hann gegndi embætti landlæknis veturinn
1921-1922. Guðmundur sat í stjórn Læknafélags Reykjavíkur nær samfleytt frá stofnun 1909 til
ársins 1917, formaður 1911-1915, og í stjórn Læknafélags Íslands frá stofnun 1918 til ársins 1932,
fyrsti formaður félagsins 1918-1924 og aftur 1927-1932. Hann var alþingismaður Húnvetninga árin
1914-1915 en náði ekki endurkjöri í kosningunum 1916.
Kona Guðmundar var Karólína Margrét Sigríður Ísleifsdóttir (1871-1927).
Guðmundur keypti lóð
undir hús árið 1910 og
stækkaði lóðina aðeins
tveimur árum síðar en
húsið var byggt á þeim
árum. Húsið sem stendur
nú á horni Ing ólfsstrætis og
Hverfisgötu er einlyft stein-
steypuhús með risi og byggt
á kjallara úr grásteini. Að
sjálfsögðu teiknaði Guð-
mundur húsið og einnig
viðbyggingu við Ingólfs-
stræti sem var byggð 1928.
Þarna var hugsað fyrir
flestum atriðum sem þurfa
að prýða gott einbýlishús. Í
kjallara hússins var lengi til
húsa Röntgenstofa Gunn-
laugs Claessen og í við-
byggingunni var um tíma
læknastofa Hannesar sonar
Guðmundar. Í öllu húsinu
eru nú veitinga staðir,
pizzustaður sem heitir ekki
neitt og Dill. Mynd: Hávar
Sigurjónsson í nóvember
2014.