Læknablaðið - 01.12.2014, Qupperneq 45

LÆKNAblaðið 2014/100 685
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
leiðinni vestur um haf óskaði eftir leyfi
til lendingar á Keflavíkurflugvelli vegna
veiks farþega.
„Fyrr í mánuðinum kom upp eitt
slíkt tilfelli þar sem fréttaflutningur
var reyndar nokkuð ónákvæmur þar
sem í rauninni var aldrei nein hætta
á ferðum. Farþeginn var að koma frá
Suður-Afríku sem er í yfir 5000 km
fjarlægð frá Vestur-Afríku en um borð
í vélinni var læknir sem nefndi þennan
möguleika. Þá fer auðvitað allt í gang.
Við höfum í kjölfarið rætt þetta á fundum
með sóttvarnarlækni og farsóttarnefnd
og bent á hversu mikilvægt sé að við
læknarnir í viðbragðsteyminu getum
haft beint samband við flugvélina til að
átta okkur strax á hvers eðlis tilfellið er.
Reyndar áttaði læknirinn sem fór um
borð í vélina í Keflavík sig strax á því að
hér væri ekki um alvarlegt tilfelli að ræða
og alls ekki ebólu. Þá verðum við líka
að gera ráð fyrir því að Íslendingar sem
verið hafa í Vestur-Afríku eða erlendir
ferðamenn sem hingað koma hafi verið
þar og við þurfum auðvitað að fylgjast
grannt með því. Það segir sig reyndar
sjálft að við þessar aðstæður er ólíklegt að
fólk fari í skemmtiferðir til Vestur-Afríku.
Það er fyrst og fremst hjálparstarfsfólk
sem veit hvernig það á að bregðast við
og við fylgjumst mjög vel með því eftir
heimkomu.“
Smithættan er mest á lokastigum
sjúkdómsins
Meðgöngutími sjúkdómsins er allt að þrjár
vikur en algengast er að sögn Bryndísar að
fyrstu einkenni geri vart við sig eftir 10-12
daga. „Það er þó mikilvægt að hafa í huga
að sjúklingurinn er alls ekki smitandi á
þessum tíma. Það er ekki fyrr en á seinni
stigum sjúkdómsins sem smithættan er
fyrir hendi, þegar sjúklingurinn er orðinn
mjög veikur, með mikinn hita, uppköst
og niðurgang. Þá er smithættan gífurlega
mikil og einnig eftir að sjúklingurinn er
látinn er smithættan af líkinu mjög mikil
og það hefur reynst mikill smitvaldur í
Vestur-Afríku vegna sérstakra útfararsiða
þar sem snerting við lík er hluti af þeim.“
Ebóla hefur vakið mikinn ótta vegna
skelfilegra lýsinga á því að líffæri
sjúklinganna bókstaflega leysist upp
og þeim blæði út innvortis. Bryndís
segir þetta í rauninni rangt og byggt á
misskilingi á framgangi sjúkdómsins. „Hér
áður var þetta kallað Ebola hemorrhagic
fever og vísaði þar til innvortis blæðinga,
en þetta heiti er ekki lengur notað heldur
Ebola Virus Disease þar sem blæðingarnar
eru fremur sjaldgæfur fylgikvilli. Aftur á
móti hafa einkenni frá æðakerfinu verið
algeng á síðustu stigum sjúkdómsins
þannig að æðarnar leka vegna sýklasóttar,
saltbrenglun í blóði verður mikil og
nýrun bila. Allt þetta getur verið auðvelt
að meðhöndla ef heilbrigðisþjónusta
með nútímatæki og tól er fyrir hendi. Í
löndum Vestur-Afríku, Líberíu, Síerra
Leóne og Gíneu eru 1-2 læknar á hverja
100.000 íbúa og allar aðstæður mjög
erfiðar til að meðhöndla sjúklinga, fylgjast
með kalíumgildum, nýrnastarfsemi og
gefa viðeigandi vökva og lyf. Hættan á
bakteríusýkingum er einnig mikil við
þessar aðstæður og því nauðsynlegt að
„Það er talið að með réttri stuðningsmeðferð sé dánartíðni af völdum ebólu mun minni en raunin er í Vestur-Afríku,“ segir Bryndís Sigurðardóttir sérfræðingur í smitsjúkdómum á
Landspítalanum.