Ægir - 01.11.2003, Side 35

35
B L A Ð AU K I U M S J Á VA R Ú T V E G Á N O R Ð U R L A N D I
Hagræðingin
Að mati sveitarstjórans á Skagaströnd stýrir hugtakið „hag-
ræðing” að miklu leyti för í íslenskum sjávarútvegi í dag. Hvar-
vetna leiti menn hagræðingar, en afleiðingarnar séu í mörgum
tilfellum alvarlegar fyrir hinar smærri byggðir. „Það er hagræð-
ing fólgin í því að allur frystiskipaflotinn landi afla sínum á höf-
uðborgarsvæðinu þar sem auðvelt er að safna honum saman til
útflutnings. Sem dæmi um áhrif af slíkri hagræðingu fyrir okk-
ur á Skagaströnd t.d. má nefna að 30-50% af veltu nokkurra
þjónustuaðila byggist á þjónustu við togarana, landanir eru þar
að auki aukabúgrein þónokkuð stórs hóps bænda í nágrenninu
og eru þá ótaldir aðrir hagsmunir svo sem hafnargjöld og önnur
byggðarleg áhrif. Með öðrum orðum; í einhæfu atvinnulífi er
hver þáttur viðkvæmur og sumt getur haft mjög alvarlegar af-
leiðingar.
Hagræðing í veiðum og vinnslu hefur fækkað starfsfólki til
mikilla muna og ekki sér fyrir endann á því hversu langt er
hægt að ganga í þeim efnum með stuðningi nýjustu tækni.
Tækniþróunin hefur verið ör á síðustu árum og þótt hún
hljóti auðvitað að hafa sinn framgang, þá er óhjákvæmilegt að
viðurkenna að hún, sem fylgifiskur hagræðingarinnar, hefur oft
neikvæð áhrif í byggðalegu tilliti. Aukin tækniþróun hefur
samfara stækkun fyrirtækja meðal annars leitt til aukinnar sér-
hæfingar vinnslugreina sem aftur leiðir af sér ákveðna einhæfni
sem getur verið veikleiki í sjálfu sér, ekki síst með tilliti til
kenningarinnar um eggin í körfunni.”
Sjávarútvegurinn og sveitarfélögin
Magnús B. Jónsson hefur þá framtíðarsýn að samspil sjávarút-
vegsins og sveitarfélaganna verði töluvert mikið í framtíðinni
þótt í breyttu formi verði. „Ég held að þau sveitarfélög sem
byggja að einhverju leyti á sjávarútvegi og vinnslu sjávarafla
verði að starfa með sjávarútvegsfyrirtækjum í ýmsum sameigin-
legum hagsmunamálum. Breytingar á pólitískum, efnahagsleg-
um og umhverfislegum þáttum geta haft varanleg áhrif á bæði
greinina og byggðirnar. Sameiginlega standa báðir aðilar
frammi fyrir sömu spurningum:
• Verður stöðugleiki í stýringu veiða eða verður kvótakerfið
sett í uppnám?
• Munu áhrif umhverfissjónarmiða á veiðiaðferðir breyta út-
gerðarháttum?
• Verða umhverfisþættir í hafinu við Ísland til þess að veiðar
og vinnsla taka varanlegum breytingum.
• Verður samkeppni frá láglaunasvæðum á borð við Kína til
þess að vinnsla á sjávarafurðum flyst alfarið úr landi?
• Mun sú þróun halda áfram að gildismat íslenskra ungmenna
verði í auknum mæli á þann veg að það sé eftirsóknarverð-
ara að tína misleita vöruflokka yfir pípandi afgreiðslukass-
ana í stórmörkuðum en að tína rækjuskel og fiskbein upp á
færibandi í vinnslustöðvum sjávarútvegsfyrirtækja? Jafnvel
þótt það síðarnefnda gefi betur í aðra hönd.
• Munu byggðirnar halda hvað sem sjávarútvegi líður? Það er
nefnilega svo merkilegt að þrátt fyrir alla auðhyggjuna er
það fólkið sem er fyrirtækjum og sveitarfélögum jafn nauð-
synlegt.
Hvort sem við komum úr sveitarfélögum eða sjávarútvegi
erum við öll í áhöfn fjölveiðiskipsins Íslands. Það skiptir okkur
því fyrst og síðast máli að það skip skili sem mestum verðmæt-
um. Við höfum sæst á að það hafi átt að fjölga í messanum og
vélinni af því að það þarf ekki svo marga á dekkinu og milli-
dekkinu lengur. Við hljótum hins vegar að takast á um hvernig
veiðunum er háttað og hvort hlutaskiptin séu réttlát. Við hljót-
um að spyrja hvort einhverjir í áhöfninni hafi komið sér upp
sérsamningum um aukahluti sem ekki séu byggðir á eðlilegum
forsendum. Við hljótum að spyrja hvort það sé ekki orðin úrelt
aðferð við að gera upp deilumál að láta einhverja úr áhöfninni
ganga plankann. Við hljótum að verða að tryggja hámarksaf-
komu þessa fjölveiðiskips án þess að hagsmunir einstakra áhafn-
armeðlima verði algerlega fyrir borð bornir,” segir Magnús B.
Jónsson.
Adolf H. Berndsen á Skagaströnd og Jón Karlsson, verkalýðsleiðtogi á
Sauðárkróki.
Í forgrunni eru þrír fulltrúar Ólafsfirðinga á ráðstefnunni; Gunnar Sigvaldason og Haraldur Gunnlaugsson frá Þormóði ramma-Sæbergi, og Stefanía Trausta-
dóttir, bæjarstjóri.