Ægir - 01.11.2004, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Dollarinn hrapaði í desember niður í um sex-
tíu krónur. Þessi gríðarlega styrking krón-
unnar gagnvart dollar kom í kjölfarið á
ákvörðun Seðlabankans um 1% hækkun
vaxta. Bankinn gaf þá skýringu að með þessu
væri verið að fyrirbyggja að verðbólgan næði
sér á strik og slá á þenslu í þjóðfélaginu.
Gott og gilt sjónarmið hjá Seðlabankanum,
en aftur á móti er ljóst að sú peningamála-
stefna sem rekin er í dag er á góðri leið með
að ganga af útflutningsgreinunum dauðum,
á sama tíma og lagður hefur verið nýr skattur
á útgerðina í formi veiðileyfagjalds. Stjórn-
málamenn virðast flestir engar áhyggjur hafa
af þessu. Man í svipinn eftir að hafa heyrt
einn þingmann vara sterklega við þessari
þróun og segja að slík peningamálastefna sé
til þess fallin að ganga frá sjávarútveginum
og öðrum greinum sem flytja nær alla fram-
leiðslu sína á erlenda markaði. Finnst mönn-
um virkilega að þetta sé minniháttar mál,
eða eru þingmenn þessarar þjóðar almennt
komnir svo langt frá undirstöðuatvinnuveg-
unum að þeir láti sér þetta í léttu rúmi
liggja? Því verður vart trúað. Þessi gríðar-
mikla styrking krónunnar er grafalvarlegt
mál fyrir fjöldan allan af sjávarútvegsfyrir-
tækjum sem selja afurðir sínar því sem næst
að öllu leyti í dollurum. Fyrir þau fyrirtæki
hafa þessir desemberdagar verið kolsvartir.
Reyndar hefur fall dollarans verið viðvarandi
allt þetta ár og í raun lengur.
Sjávarútvegurinn hefur löngum verið
þekktur fyrir sveigjanleika, að bregðast fljótt
við breyttum aðstæðum. Vissulega reynir út-
vegurinn þessa dagana að bregðast við falli
dollarans með því að hasla sér völl á nýjum
mörkuðum. Fyrirtæki sem lengi hafa haft
sterka stöðu á Bandaríkjamarkaði reyna eins
og hægt er að flytja sölu á framleiðsluvörum
sínum inn á Evrópumarkað. Þetta á t.d. við
um landvinnslufyrirtæki sem hafa aukið
verulega við ferskfiskútflutninginn, en að
sama skapi dregið úr frystingu. Það má full-
yrða að þrátt fyrir góðan vilja fyrirtækjanna
geta þau ekki á einni nóttu yfirgefið markaði
sína í Bandaríkjunum, sem þau hafa byggt á
áratugum saman, og fært viðskiptin yfir á
aðra markaði. Svoleiðis gerast hlutirnir ekki
á Eyrinni. Markaðsvinna er langhlaup en
ekki sprettur. Það er fjarri því sjálfgefið að
fyrirtækin geti yfirleitt unnið sér nýja mark-
aði fyrir afurðir sínar, hvað þá að það gerist á
stuttum tíma. Fyrirtækin geta því sum hver
brugðist að hluta til við sterkri krónu með
því að flytja sig yfir á aðra markaði, önnur
fyrirtæki, sem meira og minna eiga allt und-
ir Bandaríkjamarkaði, geta það hins vegar
ekki.
Þegar allt er talið hefur styrking krónunn-
ar á þessu ári gert það að verkum að tekjur
sjávarútvegsfyrirtækjanna hafa snarlækkað.
Fyrirtækin geta ekki brugðist við þessu
ástandi nema að þreyja þorrann og góuna og
vona að þessi krónustyrking gangi til baka.
Og það er ansi hætt við því að mörg fyrir-
tækin í sjávarútveginum haldi að sér hönd-
um með fjárfestingar á meðan þetta ástand
varir.
Lesendum Ægis er þökkuð samfylgdin á árinu
2004 og þeim og landsmönnum öllum er óskað
velfarnaðar á komandi ári.
Óskar Þór Halldórsson, ritstjóri
Spurning til sjómanna
Ég spyr því alla sjómenn hreint út: Teljið
þið líklegt að ég sem fulltrúi stéttarfélags
ykkar samþykki lækkun skiptaprósentu
af einhverjum sýndarástæðum? Ég hef
beðið fjölmarga sjómenn að láta sér detta
eittvað það tilvik í hug á þeirra skipi sem
hugsanlega væri hægt að gera um borð
sem réttlætti lækkun skiptaprósentu.
Enginn hefur enn sem komið er getað
bent mér á slíkt. Það eina sem að mínu
mati gæti verið grundvöllur til þess að
forsenda væri til þess að ljá máls á slíkri
breytingu væri að gamall kláfur yrði end-
urbyggður frá grunni og kæmi til baka
sem allt annað og öflugra skip og sýndi í
verki að um varanlega og verulega aukn-
ingu aflaverðmætis væri að ræða sem
sannanlega yki tekjur allra sem hagsmuna
ættu að gæta. Allar hugmyndir manna
um að nægði útgerð að kaupa nýtt færi-
band, sjónvarp eða millidekk eru úr lausu
lofti gripnar. Niðurstaða: Sé ekki um af-
gerandi aukningu aflaverðmætis að ræða
þá er þetta ákvæði steindautt dæmi.
(Árni Bjarnason, formaður Félags skipstjórnarmanna,
á vef félagsins)
Stóryrtar fullyrðingar
norskra fræðinga
Í hinu norska Fiskeribladet birtist frétt
um ástand grásleppustofnsins við Noreg
og haft eftir þarlendum fiskifræðingum
að stofn grásleppunnar sé nú í sögulegu
lágmarki. Reyndar hafa þeir haldið fram
hræðilegu ástandi stofnsins til fjölda ára.
Þessar stóryrtu fullyrðingar eru í meira
lagi athyglisverðar, ekki síst í ljósi þess að
„rannsóknir“ norskra fiskifræðinga á grá-
sleppunni takmarkast við að safna tölum
frá 7 - 8 grásleppubátum á ári, þ.e. um
netafjölda og fjölda veiddra fiska. Á
grundvelli þessara „víðtæku“ rannsókna
fullyrða þeir um ástand stofnsins og
leggja til niðurskurð á veiðiheimildum.
Norska strandlengjan er u.þ.b. 22 þús-
und km og stór hluti hennar veiðisvæði
grásleppunnar. Það vantar mikið uppá að
norskir veiðimenn séu sammála þessu
áliti fiskifræðinga. Veiðin við vestur-
ströndina á síðustu vertíð var með eðli-
legum hætti, en austast, við rússnesku
landamærin, var hún hinsvegar dræm.
Rétt eins og við Ísland þekkist að veiði
getur verið mjög misjöfn milli svæða.
(Grein á vef Landssambands smábátaeigenda)
Ekkert venjulegt
Það er náttúrlega ekkert venjulegt að hér
skuli vera hægt að segja lög um skyldur
án þess að tryggja samsvarandi tekjur. Á
þetta mál er búið að reyna og því miður
hefur það farið svo að Hæstiréttur hefur
talið að Lífeyrissjóður sjómanna eigi eng-
an bótarétt í því máli. Þær kröfur mundu
þar af leiðandi falla á sjóðfélaga. Ef ég
man rétt þá var krafa gerð upp á 1,4
milljarða kr. á hendur ríkinu vegna 60
ára reglunnar á sínum tíma. En að gengn-
um dómi Hæstaréttar í þessu máli þá
lendir þetta á sjóðfélögum nema hægt
verði að finna því einhvern annan farveg
sem ég átta mig nú ekki alveg á hver ætti
að vera - ef til vill Mannréttindadómstóll
Evrópu - um að ekki sé hægt að setja lög
á menn nema borga ákveðna upphæð fyrir
aðra. Það tel ég nú að hafi verið niður-
staða lagasetningarinnar hér árið 1981
um 60 ára regluna, ef ég man rétt, sem
varð til þess að hún var tekin upp án þess
að neinar tekjur kæmu samhliða.
(Guðjón Arnar Kristjánsson, alþm, í umræðum á Alþingi
um afnám laga um Lífeyrissjóð sjómanna)
U M M Æ L I
Er mönnum alveg sama?
aegirdes2004-11tbl 16.12.2004 12:39 Page 6