Ægir - 01.11.2004, Blaðsíða 28

28
R A N N S Ó K N I R
Á ráðstefnu Rann-
sóknastofnunar fisk-
iðnaðarins á Akureyri
23. nóvember sl. um
matvælarannsóknir á
Norðurlandi, gerði
Gestur Geirsson,
framkvæmdastjóri
landvinnslu Samherja
hf., grein fyrir verk-
efni sem Samherji og
fleiri sjávarútvegsfyr-
irtæki hafa unnið að
ásamt Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðar-
ins og nefnist „Veiðar,
vinnsla, verðmæti“ -
vinnsluspá þorskafla.
Í stórum dráttum sagði Gestur
að verkefnið fælist í því að safna
upplýsingum um breytur sem
tengist eðliseiginleikum þorsks,
veiðum og vinnslu, gerð séu líkön
fyrir flakanýtingu, galla, eðliseig-
inleika þorskholdsins ásamt af-
urðaskiptingu og þá nefndi Gest-
ur að verkefnið væri tæki til þess
að nýta líkön og aðrar upplýsing-
ar til að stjórna þorskveiðunum
þannig að unnt væri að hámarka
verðmæti afurðanna.
Nota staðsetningarkerfi
„Um þetta verkefni erum við í
samstarfi við Rf og Háskóla Ís-
lands. Þá vinnum við þetta með
skipstjórum og vinnslustjórum í
landi. Það sem er nýtt í þessu
verkefni er að við erum að nota
staðsetningarkerfi Við erum að
reyna að kortleggja hafsvæðið í
kringum Ísland með tilliti til
nýtingar á fiskinum, galla o.s.frv.
Þá rannsökum við samhengi á
milli holdafarstuðuls og annarra
náttúrulegra breyta á vinnslugæð-
um. Við skoðum sérstaklega verð-
mæti lokaafurðarinnar og hvernig
hún tengist öllum breytum í
virðiskeðjunni, í stað þess að ein-
blína á hvern þátt út af fyrir sig.
Upphafið á verkefninu var það
að í kringum 2000 fóru menn að
veita því betur athygli að nýting-
in á fiskinum var mismunandi
eftir því hvar fiskurinn var veidd-
ur við Ísland og á hvaða tíma.
Hið hefðbundna bolfiskveiði-
svæði Samherja hf., í þorski og
ýsu, eru fyrir vestan, norðan og
austan land. Á síðasta ári kom
tæpur fjórðungur þorskafla skipa
Samherja af Vestfjarða- og Norð-
vesturmiðum, en rúmlega 75%
komu af Austfjarða- og Norðaust-
urmiðum. Við byrjuðum að safna
gögnum með tilliti til þessara
þátta og árið 2001 var ákveðið í
samstarfi við Rf að hefja formlegt
rannsóknarverkefni í þessu skyni í
stærri skala en við höfðum verið
að vinna með. Til þess að verkefn-
ið væri marktækt voru fengin
fleiri sjávarútvegsfyrirtæki í sam-
starf - Fiskiðjan Skagfirðingur,
sem reyndar er á svipuðu veiði-
svæði og Samherji með sín skip,
Vísir í Grindavík, sem er mest
fyrir suðaustan, sunnan og suð-
vestan land með sinn línuflota og
Guðmund Runólfsson hf. í
Grundarfirði, sem er með skip sín
fyrir vestan land. Með þessu telj-
um við að hringnum hafi verið
lokað og því eru tekin sýni allt í
kringum landið, í hverri einustu
veiðiferð, í hverju einasta holi.
Þar með eru að verða til gríðar-
lega miklar upplýsingar.
Það sem við erum að skoða er
flakanýting, los, hringormar, mar
og holdroði, sem allt eru breytur
sem hafa áhrif á skiptingu í afurð-
ir og þar með verðmætasköpun-
ina. Við skoðum líka drip, sýru-
stig og vatnsinnhald. Það má
spyrja sig hvaða áhrif mikið magn
í botnvörpu hefur á aflaverðmæti
og hvort ástæða sé til að velja
vinnsluleiðir með tilliti til aldurs
hráefnisins og veiðislóðar.“
Á fimmta þúsund mælingar
Í október sl. var að sögn Gests
búið að taka 4.100 mælingar í
verkefninu og hefur komið í ljós
að það er mikill breytileiki milli
veiðisvæða. Jafnframt hefur kom-
ið í ljós að oft og tíðum er sam-
ræmi milli fiskifræði sjómannsins
og niðurstaðna verkefnisins.
Gestur sagði að gagnsemin af
þessu verkefni væri margháttuð.
Til dæmis að framleiðslustjóri
viðkomandi fyrirtækis geti út frá
niðurstöðunum gert áætlanir
lengra fram í tímann, þar sem
eiginleikar hráefnisins séu betur
þekktir. Unnt sé að bæta stjórnun
á hráefni og starfsfólki í fisk-
vinnslunni út frá spám um eigin-
leika þorsksins. Og síðast en ekki
síst nýtist verkefnið til þess að
leggja mat á ávinning og kostnað
við langar siglingar á miðin.
Fiskimiðin við Ísland kortlögð
- m.t.t. nýtingar á fiskinum, galla o.fl. - gríðarmikikilla upplýsinga hefur verið aflað
Gestur Geirsson: Við rannsökum samhengi á milli holdafarstuðuls og annarra náttúru-
legra breyta á vinnslugæðum. Við skoðum sérstaklega verðmæti lokaafurðarinnar og
hvernig hún tengist öllum breytum í virðiskeðjunni, í stað þess að einblína á hvern
þátt út af fyrir sig. Mynd: Björn Valur Gíslason.
aegirdes2004-11tbl 16.12.2004 12:40 Page 28