Tímarit Máls og menningar - 01.05.1951, Blaðsíða 52

170
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Gyðingalandi, því að Postulasagan nefnir sem dæmi um þetta mann frá Kípur,
sem taldi sér sjálfsagt að hlíta þessari reglu. Eg veit nú að þessi frásögn Posttda-
sögunnar hefur verið vefengd, og þá bent á að frásögnin um Ananías og Saffíru
sanni það, að hér hafi ekki verið um sjálfsagða reglu að ræða. En frásögnin um
þau afsannar þó ekki það sem á undan er sagt, ef betur er að hugað. Það sem hún
segir, er einungis það, að hér var ekki um nein þau lög að ræða að unnt væri að
gera menn safnaðarræka fyrir brot á þeim, eða refsa þeim á annan hátt. Það var
frjálst samkomulag sem hér var um að ræða, en þannig samkomulag þó, að allir
heiðarlegir menn töldu sér skylt að hlíta því, og ég hygg að flestir af meðlimum
frumsafnaðarins hafi verið sérstaklega heiðarlegir menn. Ananías og Saffíra eru
þar sorglegar undantekningar, sem við skulum varast að dæma aðra eftir.
En hvaðan hafði svo frumsöfnuðurinn fyrirmynd sfna um skipulag sitt og um
sameignina? Var það ekki frá Jesú sjálfum? Var þetta ekki hluti þess arfs sem
postulamir fluttu frá honum til þeirra sem á eftir komu? Við vitum þess að
minnsta kosti engin dæmi, að fram hafi komið sú gagnrýni, að hér væri um það
skipulag að ræða sem kristindóminum sé framandi og óskylt. Og þess var ekki að
vænta að sú gagnrýni kæmi fram, því einmitt sameignarskipulagið, með gagn-
kvæmri aðstoð, það er í svo innilegri samhljóðan við allt það sem við vitum um
Jesú og kenningar hans. Taldi hann ekki mammon höfuðóvin Guðs? Boðaði hann
ekki æ ofaní æ að mennimir séu bræður, þar sem hver einstakur eigi.að vera með
síútrétta hjálparhönd til þess sem aðstoðar þarf? Til sönnunar þessu vil ég aðeins
nefna söguna um síðasta dóminn. Þar er ekki einu orði minnzt á trú, játning
heyrist þar hvergi nefnd. En afstaðan til annarra manna, og þó einkum þeirra
sem höllum fæti standa, það er eina atriðið sem máli skiptir. Samkvæmt því sem
hér á undan er sagt, mætti því með fullum rétti halda því fram, að við prestamir
eigum að leggja höfuðáherzluna á aðstoð manns við mann, á það að enginn sé
ofríki beittur, að við eigum að gerast samherjar Guðs í baráttunni við höfuðóvin
mannlífsins, kapítalismann, já að kristin kirkja megi sér engrar hvíldar unna fyrr
en sá óvinur er að fullu og öllu að velli lagður. Ég mun koma að því bráðum,
livemig það hlutverk hefur verið af hendi leyst, en fyrst verð ég með fám orðum
að drepa á örfá atriði þeirrar þróunar sem á milli liggur frumkristninnar og okkar
tíma, og verður þar af skiljanlegum ástæðum að fara mjög fljótt yfir sögu.
Bræðralagsandinn, félagshyggjan, átti sterk ítök í frumsöfnuðinum og var
vafalaust til hans komin frá Jesú sjálfum. En boðskapur Jesú talaði um fleira en
afstöðu manns til manns, hann talaði einnig um afstöðu Guðs til mannsins og
mannsins til Guðs. Þessvegna gat svo farið að tekið væri að leggja þá áherzlu á
þennan síðarnefnda þátt kristninnar að hinn hyrfi í skuggann. Og það fór vissu-
lega svo. Ef til vill á Páll postuli, sá af frumherjum kristninnar sem aldrei hafði
með Jesú verið, drýgstan þáttinn í þessu. Að vísu áminnti hann söfnuði sína um
að forðast allan yfirgang ((t. d. I. Kor. 6, 8), en samt var félagsandinn svo slappur
í söfnuðinum í Korintuborg að postulinn þurfti að áminna þá harðlega fyrir þær
sakir (I. Kor. 11, 20—22). Og víst er það að jafnframt því sem kristnu söfnuð-
irnir urðu bæði margir, dreifðir víðsvegar og fjölmennir sumir, þá misstu þeir