Ægir - 01.09.2013, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Staðið verði á réttinum í makríldeilunni
Ég kynntist því sem ráðherra að ESB hefur í raun engan áhuga á
að rannsaka magn eða útbreiðslu makríls heldur að fá að deila og
drottna í makrílveiðum á Norður- Atlantshafi.
Og meðan ESB löndin héldu því fram að enginn makríll væri við
Íslandsstrendur þá fylltust firðir og víkur af makríl kringum allt
land. Þess vegna beitti ég mér sem ráðherra fyrir auknum rann-
sóknum á makríl í samstarfi við Færeyinga, Norðmenn og Græn-
lendinga. ESB hafnaði hinsvegar samstarfi um þær rannsóknir.
Þar á bæ töldu menn sig væntanlega vita allt um það mál og þyrfti
ekki rannsókna við.
Stækkun makrílstofnsins og sókn hans norður er fyrst og
fremst í ætisleit og að nema nýjar lendur og búsvæði. Stofninn
stækkar að sama skapi. Breytt hitastig sjávar og fæðuframboð
hvetur hann vestur og norður og nú allt upp með Grænlands-
ströndum. Sérstaða okkar hefur verið sú að nánast allur makríll
Íslendinga er veiddur innan íslensku efnahagslögsögunnar. Það er
mikið hagsmunamál að Ísland haldi rétti sínum og ekki lægri hlut-
deild í heildarveiðimagni en við höfum haft undanfarin ár.
Jón Bjarnason, fyrrverandi sjávarútvegsráðherra, í grein á feyki.is
Himnasending fyrir þjóðarbúið
Samspil markaða og veiking krónunnar leiddi til mjög góðrar
afkomu útgerðafyrirtækja og þar með sjómanna. Að sjálfsögðu
hefur afkoma fyrirtækja í sjávarútvegi verið ærið mismunandi milli
veiðigreina og samsetningar aflaheimilda en þegar á heildina er
litið þá hefur afkoma greinarinnar verið mjög góð og í raun vand-
fundið í seinni tíð sambærilegt tímabil hvað afkomu varðar. Segja
má að ráðamenn þjóðarinnar hafi tekið þessari góðu afkomu sjáv-
arútvegsins sem himnasendingu fyrir þjóðarbúið. Nokkuð óvæntur
en um leið stórkostlegur viðbótarbónus okkur til handa hefur á
þessu erfiðu tímum haft gríðarleg jákvæð áhrif, en það er makríll-
inn sem okkur ber að þakka bæði máttarvöldunum og hlýnun sjáv-
ar. Ég held að allir Íslendingar, jafnt útgerðarmenn sem aðrir hafi
verið sammála um að láta þjóðfélagið njóta í ríkara mæli en verið
hefur, þess góðæris sem óumdeilanlega hefur ríkt í sjávarútvegin-
um gegn um kreppuna.
Hóflegt veiðigjald, hvað felst í því og hvar liggja þau mörk og út
frá hvað forsendum á að finna jafnvægispunktinn? Ég er sammála
þeim sem fullyrtu að upphafleg útfærsla veiðigjaldsins myndi hafa
afgerandi neikvæð áhrif á rekstrarmöguleika lítilla og meðalstórra
sjávarútvegsfyrirtækja og myndi á skömmum tíma leiða þar til
fækkunar og þá um leið samþjöppunar veiðiheimilda til þeirra sem
stærri eru og öflugri. Spyrja má hvort þetta hafi verið meðvituð
ákvörðun fyrrverandi stjórnvalda eða ófyrirséður fylgifiskur þessar-
ar skattlagningar.
Árni Bjarnason, forseti FFSÍ í ræðu á þingi sambandsins í nóvember.
U M M Æ L I
Í lok árs 2013 er um margt bjartara yfir umhverfi sjávarútvegs en var
á sama tíma í fyrra. Merki um það sjást í hægt vaxandi fjárfestingu í
greininni, bæði til sjós og lands. Þegar kom að efnahagshruninu var
orðið knýjandi að ráðast í endurnýjun í skipastólnum en síðan hefur
ríkt nánast kyrrstaða í þeim efnum. Mörg fyrirtæki í sjávarútvegi, líkt
og öðrum greinum fengu högg í hruninu, sérstaklega þau minni.
Efnahagsumrót í mörgum viðskiptalandanna hefur líka haft áhrif en
stærsti einstaki áhrifavaldurinn er þó átakapunkturinn um framtíðar-
fiskveiðistjórnun, fyrirkomulag og skattlagningu á greinina. Sú um-
ræða er svarthvít, eins og oft áður en vert er að halda því til haga að
sjávarútvegurinn, sú grein sem stendur að baki fjórðungi útflutnings-
tekna landsins, skilar sífellt hærri fjárhæðum í ríkiskassann og því
fjarri öllum veruleika að átakapunkturinn um þessar mundir standi
um það hvort greinin borgi gjöld til ríkisins eða ekki. Það er hún að
gera, hefur gert og mun gera. Enda er ekki hægt að benda á þær
raddir innan greinarinnar sem hafa mótmælt auðlindagjöldum held-
ur stendur hnífurinn í kúnni hvað varðar útfærslu gjaldtöku og að
sjálfsögðu fjárhæðirnar, hlutfallið sjálft.
Sjávarútvegur á Íslandi er í dag orðinn mjög markaðslega þenkj-
andi. Það má til að mynda vel sjá á því hvernig spilað hefur verið úr
makrílaflanum þar sem útgerðir og vinnslur hafa keppst við að ná
hráefninu þannig á land að hægt sé að frysta og fá þannig verðmæt-
ari afurðir. Í Ægi að þessu sinni má benda á þrjár greinar sem allar
endurspegla þessa öru og miklu gerjun í tækni sem á grunn í þeirri
hugsun að skapa sífellt meiri verðmæti. Nýr samningur um tækni- og
vinnslubúnað var undirritaður milli Skagans og Skinneyjar Þinganess
á Höfn í Hornafirði á dögunum, fjallað er einnig um hátækni sem fyr-
irtækið Valka beitir í sinni vélbúnaðarþróun fyrir fiskvinnslur og síð-
ast en ekki síst er fjallað um togarann Helgu Maríu sem nú hefur
verið breytt úr frystitogara í ísfisktogara. Fyrir fáeinum árum þótti
mörgum augljóst að framtíðin yrði í sjófrystingu, vinnslu á fiski úti á
sjó. Færri hendur þyrfti til og minni tilkostnað við vinnslu. Svo kom til
sögunnar útflutningur á ferskum fiski sem er á góðri leið með að
gjörbreyta hugsanahætti og formi greinarinnar, með tilheyrandi fjár-
festingum. Ferskfiskframleiðsla sýnir sig vera gott tækifæri til að
gera betur í fiskframleiðslunni hér á landi, halda mörkuðum, afla
nýrra og afla meiri tekna. Og í stað þess að horfa í aðra átt þá er
stefnan í greininni tekin nákæmlega þangað. Í átt að meiri árangri.
Árangurshugsunin sést líka í gríðarlegri þróun á nýtingu aukaaf-
urða í sjávarútvegi sem einnig er fjallað um í grein hér í blaðinu. Fyrir
leikmann er nánast með ólíkindum hvaða verðmæti leynast í því
sem ekki fyrir svo löngu síðan var talað um sem hreinan úrgang í
sjávarútvegi. Að ekki sé minnst á hversu dýrmæt öll þessi efni eru.
Við höfum vafalítið ekki séð ennþá nema toppinn á þessum ísjaka
en ánægjulegt er að fylgjast með þessari þróun. Sem þjóð búum við
í vellystingum, lifum hátt og erum mikið neyslusamfélag. Margar
þjóðir vildu gefa mikið fyrir að eiga aðrar eins auðlindir og við höfum
í sjónum en smám saman erum við að temja okkur hugarfar um að
fara hægar, nýta betur en fá samt meira út úr auðlindinni. Þar erum
við á réttari braut.
Tímaritið Ægir sendir viðskiptavinum og lesendum bestu óskir
um gleðiríka jólahátíð og farsæld á árinu 2014.
Jóhann Ólafur Halldórsson ritstjóri skrifar
Sveigjanleikinn er kostur