Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Blaðsíða 23

SAGA VESTRÆNNAR ÍHLUTUNAR í KÍNA
300 þúsund hermenn sem flúið hafa
frá meginlandinu. Þeir fluttu með sér
dýrtíðarflóðið og juku íbúatölu eyj-
arinnar fram yfir það sem ætla má að
hún geti brauÖfætt. í marz 1949 til-
kynntu bandarískir embættismenn,
sem gert höfðu athuganir á efnahags-
ástandinu, að „sívaxandi fjármála-
óreiÖa mun auka á efnahagsörðug-
leikapa og valda aukinni pólitiskri
spennu, nema einhverjar umbótaráð-
stafanir komi til“.
„í sem stytztu máli er það álit
bandarískra erindreka, að eynni sé
illa og slælega stjórnað á tímum sem
þessum, þegar hinna beztu krafta er
þörf ef ekki á jafn illa að fara og á
meginlandinu.“
Þannig hljóðar hin óvilhalla
skýrsla Bandaríkjamanna sjálfra um
stjórnmála- og efnahagsástandið á
Formósu. Og ekki hefur orðið auð-
veldara að brauðfæða eyjarskeggja
með náttúrlegum hætti eftir að Sjang
Kæ-sjek var setztur þar að með leif-
arnar af her sínum. Enda hefur stjórn
hans hjarað þar einungis í krafti doll-
araausturs Bandaríkjanna til hern-
aðarmannvirkja á eynni og þess hern-
aöareinræðis sem þessi aldni leppur
er vanur að beita fyrir sig — og heitir
„lýðræði“ samkvæmt bandarískri
hugtakafræði.
Kína í dag
Ég átti þess kost að feröast um
Kína á síðastliðnu hausti. Við ferð-
uðumst víða og sáum fjölmennustu
þjóð heims önnum kafna við að
byggja upp víölendasta ríki veraldar.
Þar var unnið í þrískiptum vöktum
allan sólarhringinn. Ellefu ár voru
liðin síðan Sjang Kæ-sjek og hinir
erlendu húsbændur hans voru hraktir
úr landi, og í ellefu ár höfðu rúmar
sex hundruð milljónir manna keppzt
við uppbygginguna. Allt varð að
byggja frá grunni. Fyrst og fremst
stóriðjuna til að hægt væri að smíða
þjóðinni verkfæri og vélar. Og síöan
mannsæmandi íbúðir fyrir svo til alla
þjóðina, — tröllaukið verkefni sem
ekki verður leyst að fullu næsta ára-
tuginn eða áratugina. Slíkur var við-
skilnaður arðræningjanna við kín-
verska alþýðu.
Peking, sjálf keisaraborgin og höf-
uðborg ríkisins um aldaraðir, var að
mestu víðlend þyrping snaraðra leir-
kofa með stráþaki, sem varla héldu
regni og vindi. Nú rís Nýja-Kína í
miðri borginni: breiðgötur, stórhýsi
í fallegum, einföldum stíl. Nokkrar
af voldugustu byggingunum eru að-
eins eins árs gamlar, byggðar á
nokkrum mánuðum í tilefni af tíu ára
byltingarafmælinu: þinghúsið, þjóð-
minjasafniÖ, járnbrautarstöðin. Allar
bera þær órækt vitni um að snögg
þáttaskil hafa orðið í sögu Kína; þær
stinga svo undarlega í stúf við hreys-
in annarsstaöar í borginni. Og Nýja-
Kína er greinilega þróttmikið og
framsækið ríki sem kann að hagnýta
181