Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Blaðsíða 58

Tímarit Máls og menningar - 01.08.1961, Blaðsíða 58
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR sænskur í aðra ættina (Eyvindur aust- maður, sem Ari nefnir, var frá Gaut- landi) og írskur í hina. Og Helgi var fæddur í Suðureyjum, en alinn upp á írlandi. Ástæðulaust er að efast um frásagnir Landnámu af Helga magra og uppvexti hans, og því koma ekki til greina nema tvær skýringar á notkun orðsins narrænn í sambandi við Helga magra. Annaðhvort notar Ari orðið í merkingunni mæltur á nor- ræna tungu, ella hefur hann vísvitandi vikið frá hinu gullvæga boðorði sínu, að skylt sé að hafa það, sem sannara reynist. Um fyrri skýringuna er það skemmst að segja, að hún er er engan veginn óhugsandi. Það er alkunn að- ferð í fornum sagnaritum, að menn (eða þjóðir) séu sérkenndir með þeirri tungu, sem þeir tala. En slíkt er þó ekki tekið fram nema svo hagi til, að um fleiri en eina tungu geti verið að ræða. Hér á landi virðast einungis tvær tungur hafa verið talað- ar að fornu, svo að nokkru nemi: móðurmál vort og írska. Engar heim- ildir eru fyrir því, að írskan hafi ver- ið langæ hérlendis. Efalaust hefur hún liðið undir lok þegar á tímum heiðni. Af þeirri ástæðu þurfti Ari ekki að taka fram sérstaklega, að Helgi magri hafi verið mæltur á norræna tungu. Á dögum Ara og raunar um langan aldur áður voru allir íslendingar mæltir á eina tungu. Síðari kosturinn virðist því vera einhlítur. Fullyrðing Ara, að Helgi hafi verið norrænn, er blekking. Og yfirleitt veikir hin mikla áherzla, sem Ari leggur á norrænan uppruna hinna fimm landnámsmanna, traust vort á heimildargildi íslend- ingabókar um uppruna þjóðarinnar. Af íslendingabók sjálfri verður þetta ráðið um uppruna þjóðarinnar, og þó verður að taka það af varúð: landnámsmenn komu yfirleitt frá Noregi; fjórir nafngreindir land- námsmenn voru norrænir, hinn fimmti sonur jarls á Mæri í Noregi; af fimm landnámsmönnum nefnir hann einungis föðurnöfn fjögurra; af fimm landnámsmönnum nefnir hann ekki, frá hverjum stöðum þeir komu, og einungis um einn þeirra, úr hverju fylki hann var runninn. Þótt greinargerð Ara um uppruna íslendinga sé svo áfátt, sem hér hefur verið lýst, mun hún einkum hafa vald- ið þeirir alkunnu hugmynd, að ís- lendingar séu að mestu leyti norsks uppruna. Enginn myndi fá slíkt ráðið af Landnámu, því að hún þegir um upprunann á miklum fjölda land- námsmanna. Hins vegar hafa ýmsir fræðimenn ekki hikað við að telja þá landnámsmenn norska, sem Land- námubækur gera enga grein fyrir uppruna þeirra. Slíkt er algerlega ó- tækt og heimildarlaust. í þessu sam- bandi má benda á, að sumir þeir menn, sem Landnáma getur ekki um, hvaðan hafi komið, eru auðsæilega vestræns uppruna. Auk íslendingabókar reit Ari nokk- 216
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.