Tímarit Máls og menningar - 01.06.1972, Blaðsíða 146

Tímarit Máls og menningar
vallarins og skoða blómknúppa í gegn um
stækkunargler þegar hann hafði skynjað
undrið mikla, hreiðurgerðina, fullkomn-
asta listaverkið.
Ýmsar manngerðir samfélagsins eru
drcgnar upp, svo sem glúrinn, útsjónarsam-
ur og feitur ung-streðari, mátulega heimsk-
ur og leiðinlegur, smánubhur, sem vill
„komast áfram“, pólitíkus af þeirri tegund-
inni, sem getur aldrei sagt satt orð, nema
þá af slysni, fegurðardrottningarhálfviti og
foreldrar hennar, kaupsýsluróni og dæmi-
gerð tötraborgarakvinna. Sögumaður er
fræðari í „litlu gulu hænunni" og vamar-
stríð „frændans“ tengist áhyggjum um
ungviðið. Kettimir verða hliðstæða at-
hafnamanna skemmtanaiðnaðarins, sem
sitja alls staðar fyrir og moka saman fé á
ginnkeyptum unglingum, sem þeir innræta
smekk og mat, sem verður athafnamönnum
þessum ábatasamast. Fjölmiðlar gegna
sama hlutverki í heimi sögumanns, tiigang-
urinn að skrílmenna, útfletja og vúlgarí-
sera í gróðaskyni. Hér er að finna emj-
andi poppsöngvara og þeirra lið, vantar
aðeins nýjasta fyrirbrigði poppheimsins,
hin „hljóðandi jesúdýr".
Sögumaður dregur upp kátlega mjTid
gagnrýnenda, sem verða hálfgildings
menningartrúðar í sögunni, auk erlendra
og innlendra höfunda, sem falla enganveg-
inn að smekk sögumanns. Þar örlar á mis-
ræmi, þar sem hlífðarleysi og krufning
frændans á sögupersónum hans er talið
honum til ágætis, en nákvæmar lýsingar
annarra höfunda taldar í meira lagi hæpn-
ar, en gangur sögunnar krefst þessa mis-
ræmis.
Sagan af Lofti Loftssyni er saga tveggja
heirna, heims hins „stranga lögmáls" og
Jiess heims, sem afneitar lögmálinu, þrátt
fyrir sívirkt gildi þess. Sagan er marg-
slungin, margþætt og torræð og vekur
spurningar, sem ekki verður svarað, enda
kannski engin svör til við þeim. Hún er
full af táknum og tilvísunum og þótt böl-
sýni gæti í lýsingum sögumanns á eðli teg-
undarinnar, þrátt fyrir vonbrigðin og mis-
tökin, allt kákið og alla lygina, þá mun lög-
málið blíva.
Felusagan, sem sögumann grunar bak við
afskipti frændans af hreiðrinu og ungunum
er saga sögumanns sjálfs, sem hefst með
þeim grun hans að „veturinn yrði harður".
Siglaugur Brynleifsson
NORRÆNAR BÓKMENNTIR
Snemma á þessu ári kom út á vegum
þriggja útgáfufyrirtækja í Danmörku, Nor-
egi og Svíþjóð 1000 blaðsíðna yfirlitsrit
um bókmenntir Norðurlanda frá öndverðu
til 1960.1 Ritið er sýnilegt tákn þess ör-
lætis gagnvart norrænni samvinnu á sviði
menningarmála sem gripið hefur valda-
menn nú þegar þeir hafa gefizt upp við
að finna sameiginlegar leiðir í efnahags-
málum. Hér fjalla bókmenntafræðingar frá
Norðurlöndum um bókmenntir þeirra. Á
tímabilinu fyrir 1500 er fjallað um bók-
menntir landanna sem eina heild, en eftir
það er sögunni skipt í tímabil, 20 til 100
ár í senn og fjallað um bókmenntir hvcrs
lands í sérstökum kafla. í upphafi hvers
tímabilsþáttar er inngangskafli, þar sem
þræðir eru dregnir saman án tillits til þjóð-
emis höfunda.
Ritstjóri verksins er Mogens Brpndsted,
prófessor í dönskum og norrænum bók-
menntum við háskólann í Óðinsvéum.
1 Mogens Brpndsted o.fl.: Nordens littera-
tur. Ffir 1860.Efter 1860. GyldendalskeBog-
handel, Kpbenhavn, Gyldendal Norsk for-
lag, Oslo, CWK Gleerup Bokförlag, Lund
1972. Tvö bindi, 428 + 596 bls.
136