Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Síða 126

Umsagnir um bækur
FRAMHALDSLÍF FÖRUMANNS
Gömul kunnkona mín, mikill aðdáandi
þjóðlegs fróðleiks og spíritisma, spurði
mig í bókaverzlun rétt fyrir jól hvort
„Framhaldslíf förumanns“ fjallaði ekki
alveg örugglega um andatrú. Eg var
nógu heiðarlegur og fljótfær til að
glopra út úr mér að svo væri ekki, en
hinsvegar fjallaði bókin öðrum þræði
um þann anda sem þóknaðist að koma
yfir suma menn, oft með margra ára
hléum. Eftirá skildist mér, að þarmeð
hafði ég óvart spillt fyrir sölu á a. m. k.
einu stykki af upplaginu.
Sem sagt: Hún er komin, bókin sem
margir hafa beðið eftir: framhaldið af
endurminningum Hannesar Sigfús-
sonar, bók sem hann hafði hálfvegis hót-
að að láta óskrifaða. Og þá liggur fyrir
að gera það upp við sig, hvernig manni
finnist hafa tekizt til. Verður hún við
þeim væntingum, sem maður hafði gert
sér við lestur þess sem á undan var
komið?
I fáum orðum sagt finnst mér báðar
bækurnar mynda ágæta og samfellda
heild, þar sem hvorug getur án annarrar
verið; ritverkið allt nokkuð sérstætt í
íslenzkum bókmenntum, bæði fyrir það
sem því er fyrst og fremst ætlað: að
greina frá þroskasögu skálds, og svo
fyrir það hversu nálægt það er í tíman-
um og kemur inn á tiltölulega nýum-
liðna sögu bæði einstaklinga og þjóðar.
Við samjöfnuð á bindunum innbyrðis
má þó segja, að það síðara sé öllu ýtar-
legra og að líkindum áreiðanlegra í frá-
sögn af atburðum — ekki eins treyst á
fallvalt minni — og jafnframt forvitni-
legra fyrir bókmenntafræðinga og aðra
þá sem vilja glugga í persónusögu.
A ferli sínum, hvortheldur er á milli
ólíkra vinnustaða eða við tíð búsetu-
skipti, er Hannes ætíð fyrst og fremst
skáldið, í rauninni ekki eins skiptur milli
tvennskonar „skyldu" og virzt getur í
fljótu bragði, heldur fyrst og fremst
skáld, — sem átti að vísu fjarska bágt
með að sitja við skrifborð og ýta á ein-
hvern andlegan takka til að fremja ljóð,
heldur beið löngum stundum — ár og
dag — líkt og ósnortin mey eftir riddar-
anum á hvíta hestinum: kveikjunni að
þessu sem ekki verður með orðum lýst
þótt reynt sé: ljóðinu, hugrenninga-
tengslunum flóknu, sem eru persónu-
legri og einstaklingsbundnari en flest
annað og enginn vegur að fjalla um með
neinni alhæfingu, sjálfri tjáningu tilfinn-
inga og hughrifa í orðum sem lúta þeirri
kröfu sem gott skáld gerir. Hann hafði
ungur valið þá leið, sem var erfiðari en
aðrar leiðir: að láta sjálfsgagnrýnina og
kröfuhörkuna ráða, en rubba ekki upp í
metravís. Ekkert hefði verið auðveldara
fyrir hagorðan mann eins og Hannes
Sigfússon en að senda frá sér a. m. k.
árlega væna bók með snotrum ljóðum,
þrælrímuðum, og hann hefði fyrirhafn-
arlaust komizt í tölu þjóðskálda. Þeir
eru kannski til sem harma það.
252