Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Blaðsíða 46

Tímarit Mdls og menningar
Litla dýrið skreiðist áfram með síðustu kröftunum. En það sér ekken hvert
það stefnir, augun eru orðin blóðhlaupin og svo dregur fyrir þau þykka blóð-
litaða móðu. (124)
I lok flóttasögu telpunnar segir:
Augu hennar voru bólgin og glýja í þeim svo hún nuddaði þau með handar-
bakinu til að sjá betur og reyndi að halda niðri í sér ekkanum. (132)
Eru þessar tvær flóttasögur sama sagan? Er dýrasagan, sagan í sögunni,
kannski aðalsagan og aðalsagan umgjörð um hana? Eða er saga telpunnar
eins konar svar við dýrasögunni? Við skulum geyma þessar spurningar eða
öllu heldur nálgast þær frá annarri hlið. Við skulum sjá hvað höfundur segir
um þetta, sjá hvaða sjónarhorn hann hefur, hvernig hann kýs að birtast í
verkinu og í framhaldi af því hvernig hann stýrir lestrinum. Og þá kárnar nú
gamanið. Sagan hefst með þessum orðum:
------og svo hleypur stóra, stóra dýrið á eftir litla dýrinu, svona hart hart, —
en það er ekkert hrætt og ekkert þreytt eins og litla dýrið — því þykir bara
gaman voða gaman, þetta er leikurinn þess — eins og kisu þykir svo gaman að
kvelja litlu músina áður en hún drepur hana — voða, voða gaman! (121)
Eins og sjá má byrjar sagan inni í miðri beinni ræðu, in media res, og
lesandinn verður alveg ruglaður. Sagan treðst inn á hann (hvaða saga?) og
upp kemur spurningin: Hver talar? Og samhliða henni önnur, mun óörugg-
ari: Hver hlustar (les)?
Sá sem hlustar (les) er barn. Frásögnin er greinilega miðuð við óþrosk-
aðan, ungan áheyranda. Hún á að vera munnleg, punktum og stórum stöf-
um er sleppt og bandstrik notuð til að afmarka setningar. Sá sem talar er
greinilega að sýna eitthvað (svona hart hart) með látbragði eða á mynd.
Málið á sögunni er einfaldað svo að lengra verður ekki gengið: „kisa“ er
valið frekar en „köttur“, úr talmáli eru tekin algeng stafavíxl „hart“ (af
harður) í stað „hratt“ (af hraður) og úr talmáli eða barnamáli er tekin
tvöföld ákveðni: þetta er leikurf«« þess. Engin samsett lýsingarorð eru
notuð heldur tvítekningar og klifun til að leggja áherslu á lýsinguna: stóra,
stóra dýrið; svona hart hart, ekkert hrætt og ekkert þreytt, gaman voða
gaman, voða, voða gaman. Það er greinilegt að sá sem segir frá vill að hvert
einasta orð sögunnar komist til skila hjá barninu sem hlustar (les).
Það er ákaflega óþægilegt að hlusta á þessa óþekktu rödd sem þröngvar
sögu sinni svona upp á okkur — og strax í næstu línu erum við leyst undan
því:
172