Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Blaðsíða 109

fyrirfer sér af því að hann hefur glatað honum
skilur sonurinn blekkingarmátt hans og notar
þann mátt sér til framdráttar en um leið er starf
hans tilgangslaust, það er leikrit sett upp leik-
ritsins vegna og endalok Kjartans eru því kann-
ski öllu sorglegri fyrir vikið.
Bútar og glefsur
Þessi íslenski orðheimur verður ekki hvað síst
fyrirferðarmikill í sögunni fyrir tilverknað stíls-
ins. Guðmundur Andri skrifar hraðan stfl sem
er sérkennileg blanda af talmáli, lýrflc og að-
fengnu góssi. Seilst er til tungumáls ólíkra sviða
þjóðfélagsins, blandað saman bókmenntatil-
vísunum, sönglögum og orðaleppum. Mikið er
notað af smáorðum eins og „eitthvað“, „svo“,
og „þannig" og ekki er óalgengt að rekast á
setningar eins og „Hann var þannig maður“
(119) eða .. hann var svo einlægur og mikill
strákur, hann meinti þetta svo mikið“ (50). Fyrir
vikið spannar tungumál verksins mjög breitt
svið. Hrynjandin getur ýmist verið jöfn og lygn
eins og í lýrísku köflunum í fyrri hluta verksins
eða hröð og áköf eins og í kaflanum um akk-
orðsvinnu Hrafns og Palla þar sem hraðar skipt-
ingar em milli frásagnarsviða, endurtekningar
miklar, klifanir notaðar og smáorðum er stungið
inn. Þetta má glögglega sjá í setningum eins og
þessari:
Við rifum fram á kvöld, þutum heim í kvöld-
mat, komum strax aftur, vomm að til mið-
nættis, kátir og hlæjandi og óþolinmóðir að
ljúka þessu af, koma þessu frá og fara að lifa
í vellystingum praktuglega, svona hefði hann
ábyggilega byijað líka kallinn, þetta er erfítt
en þess virði, maður hefur gott af þessu,
maður fær innsýn og reynir á sjálfum sér
hlutina (70).
Þetta er stfll sem reynir að rúma eins mikið af
umhverfinu og hægt er en þó er bókin reyndar
stutt, aðeins 200 blaðsíður. Það hefði mátt ætla
að fyrir svo breiða sögu hefði þurft meira pláss
og stundum hefði að ósekju mátt hægja á, leyfa
atburðarásinni að streyma hljóðlegar áfram og
hugleiðingunum að njóta sín betur. En Guð-
mundur Andri leggur meiri áherslu á hraðann
og það væri seint hægt að segja að maður hrífist
ekki með, því þrátt fyrir að mikið gangi á og
greitt sé gengið eru aldrei nein óþarfa læti í
bókinni. Hraðinn er fremur einkenni á því óþoli
sem einkennir íslenska drauminn, óþoli eftir
því að segja frá þessum hörmungum, óþoli eftir
því að greina, skilja og rýna í samfélagið, í orðin
sem það notar til að tjá drauma sína og blekk-
ingamar sem rísa af þeim. En þetta óþol snýst
aldrei upp í hatur eða mannfyrirlitningu. Sem
betur fer vegur ákveðin kímni alltaf upp á móti
hinum greinandi þætti og íyrir vikið er íslenski
draumurinn afskaplega skemmtileg bók,
skemmtileg með þeim hætti að þar verður
sjaldnast neitt raunverulega fyndið feli það ekki
í sér einhvem dapran gmn.
Kristján B. Jónasson
Það liggur engin leið til baka
Anton Helgi Jónsson: Ljóðaþýðingar úr belgísku.
Mál og menning 1991.
Ljóðabókin Dropi úr síðustu skúr eftir Anton
Helga Jónsson hefur verið meðal eftirlætisbóka
minna frá áttunda áratugnum. Hún kom út í lok
hans, 1979, og er að ýmsu leyti hlýðið og gott
bam síns tíma (og þægilega kímið: „Allir út að
ýta, stétt með stétt“), en hún er líka hlý og
persónuleg bók sem veitir lesanda kærkomna
sýn inn í hugskot ungs manns (sjá til dæmis
ljóðasyrpuna „Jafet í föðurleit“). Síðan Dropinn
kom út em liðin þrettán ár, en í fyrra gaf Anton
Helgi út safn ljóða frá þessum ámm sem hann
nefnir Ljóðaþýðingar úr belgísku. Þar tekur
hann upp mörg ljóð úr kverinu Ljóð nœtur sem
kom út í litlu upplagi 1985, en vinnur þau upp
á nýtt. Þó tekur hann ekki með ljóðið sem mér
fannst best í því kveri, ljóðið um mömmu sem
byijar svona: „Spádómur leiðsögumannsins
rætist / heimkominn smjatta ég á þarlendum
TMM 1992:3
107