Tímarit Máls og menningar - 01.03.1994, Side 50

skólann. En einsog smásagan „Samfundur11 gefur til kynna var hann að
nálgast bernskulok. Þetta sama vor, þegar hann var 14 ára gamall, var hann
eitt kvöld á heimleið úr leikhúsi og gekk eftir trjáskyggðum stíg, þegar í vegi
hans varð vændiskona sem vígði hann inní forboðna leyndardóma kynlífs-
ins. Meðþví James var bæði of ungur og of kaþólskur til að gerast svallari,
hélt hann áfram að lifa syndsamlegu lífi með leynd og talsverðum samvisku-
kvölum, og skýrði seinnameir svo frá að bindindi hefði verið sér ofviða. I
Portrait segir um Stephen: „Blóð hans var í uppreisn . . . Hann stundi með
sjálfum sér einsog áttavillt rándýr. Hann langaði til að syndga með einhverri
sem væri sömu gerðar og hann . . . og fagna með henni yfir syndinni.“ En
,Á laugardagsmorgnum þegar Bræðrafélagið kom saman ... var hann for-
söngvari sinnar fylkingar í víxlsöngnum. Falsið í hátterni hans angraði hann
elcki.“
Æskuár
Falsið angraði hann elcki fyrren í nóvember 1896 þegar séra James Cullen
kom frá Clongowes til Belvedere í því skyni að stjórna helgistundum pilta til
heiðurs heilögum Francis Xavier. Þegar James hugleiddi skepnuskap sinn og
„fnyk hræðilegs helvítis“ fór hann í öngum sínum og sjálfsásökun fótgang-
andi yfir þvera Norður-Dyflinni til að skrifta fyrir hettumunld í kapellunni
í Kirkjustræti fremuren fyrir jesúíta í Gardinerstræti. Hann hóf að iðka
bænargerðir, meinlæti og helgiathafnir af sömu alúð og hann hafði sýnt
öðrum viðfangsefnum. Var hann svo einbeittur í trúarákafanum að jafnvel
jesúítakennurum hans þótti miJdð til um, en þeir höfðu áður séð ástæðu til
að vara foreldrana við grunsamlegu líferni hans.
Tvö síðustu árin í Belvedere var James reglulegur sunnudagsgestur á
heimili Davids Sheehys þingmanns, sem átti sex tápmildl börn á æskuskeiði.
Var Stanislaus oftlega í fylgd með bróður sínum í þessum heimsólmum. Á
Sheehy-heimilinu var líf í tuskunum þegar þá bræður bar að garði, allra-
handa leikir, söngur og hljóðfærasláttur. James var vinsæll fyrir orðheppni
og fyndni, leikarahæfileika og góða söngrödd. Hann hafði bjarta tenórrödd
og söng gjarna írska, enska og franska söngva. Tveir Sheehy-bræðra voru
honum samtíða í Belvedere og var vinfengi með þeim, en James var þó
hrifnari af systrunum og þá einkanlega Mary Sheehy, sem hann um eitt skeið
felldi hug til. Hann var nú farinn að líta á sig sem ljóðskáld, sem var raunar
mesti missldlningur. Ljóðin sem hann orti á þessum tíma voru mörg inn-
blásin af rómantísku ástarþeli til Mary. Er ekld ósennilegt að hún sé að
einhverju leyti fyrirmynd stúlkunnar sem nefhd er Emma Clery í Stephen
40
TMM 1994:1